100
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
lıdır, yanını kəsdirib cəsədini qurddanquşdan qoruya
caq. Sonra Həsənli camaatı duyuq düşüb, səni el adə
tiynən torpağa basdıracaq. O dünyada ataanana, bacı
qardaşlarına qovuşacaqsan. Bununla da həyatın bitə
cək. Canın bu dünyanın əzabəziyyətindən qurtaracaq.
Daha nə andraniklər yadına düşəcək, nə də ki, erməni
daşnakları. Köhnə Həsənlinin kalafalıqları da unudu
lacaq. Bircə ruhun bu yerlərdə – qoyunquzu otardığın
dağlarda, daşlarda, qayalarda, çöllərdə, dərətəpələrdə
dolaşacaq”.
Nəcəf qarmaqarışıq fikirlərin əyriüyrü cığırların
da ilişib qalmışdı. Ha çalışırdı, bir yana çıxa bilmirdi.
Bircə bəxti onda gətirmişdi ki, böyük çillənin soyuqla
rı kəsərdən düşmüşdü. Kiçik çillənin – boz ayın da ki
ömrünə az qalmışdı. Yazın ilıq, isti nəfəsi duyulurdu.
Gün döyən yerlərdə torpaqdan buğ qalxırdı. Yer
yurdu danaqıran çiçəkləri bürümüşdü. Qızgəlin sinə
yerlərdə bitən xincilovuzu qazıb ətəkətək evlərinə
daşıyırdılar. Dərələrtəpələr günbəgün bozumtul gör
kə mini dəyişib, yaşıl dona bürünürdü. Qoyunların
ağzı göy ota çatmışdı. İndi heyvanların nə Həsən qu
lunun kahalara doldurduğu otuna, nə də ki, quru
küləşə ehtiyacı vardı. Nəcəfin də kefi durulmuşdu.
Qoyunquzu göy otdan yeyib oynaşırdı.
Mikayıl bir gün şeytanın qıçını qırıb, çuxasını çiy
ninə salıb ağıllara tərəf yönəldi. Sürüyə baxanda göz
ləri işıqlandı. İndiyəcən ona elə gəlirdi ki, bu qış hey
vanların biri də yaza salamat çıxmaz. Ona görə acığını
Nəcinin üstünə töküb ona olmazın sözünü demişdi.
Bu gün sürüyə baxanda qaşqabağı açıldı. Qardaşı oğ
lunu yanına çağırıb:
– Ə, Nəci, səni belə bilməzdim, – dedi. – Qoyun
quzunu bu cür gümrah görəndə gözlərimə inanma
101
Daş y
ağan gün
dım. Boynuma alım ki, hamısı sən Nəcinin hesabına
dır. Quş qanadıynan uçar. Mənimkilər zay çıxdı. Dör
dü bir köpüyə dəyməz. Səfeh gədələrdir. Ver yeyim,
ört yatım, gözlə canım çıxmasın. Oğlanlarım günün
qulağı batanda yatır, səhər namazından sonra yorğan
döşəkdən qalxırlar. Dəftərkitablarına yaxşı baxmır
lar. Elə quruquru məktəbə gedibgəlmələridir. Müəl
limlərinin də yanında başım aşağıdır. Direktorları bir
iki dəfə sifariş göndərib ki, Mikayıla deyin, uşaqları
dərsə fikir vermir. Belə getsə, məktəbdən qovulacaq
lar. İndi vur məni öldür! Deyən gərək, ay qancığın
qar nından çıxanlar, korsunuz, şilsiniz?! Hamıdan
yaxşı geyinirsiniz. Plov qazanımız da ocağın üstündən
əskik olmur. Əslində günahların çoxu mən köpəy oğ
lundadır. Hamısını ərköyün böyütmüşəm. Onlar da
qudurub, yollarından çıxıblar, sənin kimi səhərdən
axşamacan dağdadaşda qoyun otarıb, gecələr tövlə
təmizləsələr, ağılları başlarına gələr. Məndən sonra
başlarını girləyə bilsələr it olub uluyaram. Gedib
onunbunun qapısında nökərçilik eləyib, başımı yerə
soxmasalar yaxşıdır. Hamısı it südü əmib. Düzünə
qalsa, onları da qudurdan elə analarıdır. Birinə əl qal
dıranda tez özünü atır ortalığa. Deyir, uşaqların xət
rinə dəymə! Uşaqların xətrinə dəymə!.. – Arvadı Qön
çəni yamsıladı. – Mən də dəymirəm. Getsin canları
çıxsın. Məktəbdən bayıra atanda ağılları başlarına
gələr. Onda Qönçə bilər ki, uşağın xətrinə dəyməyib,
başlıbaşına buraxanda axırı nə olur?
Mikayıl özözünə o ki var deyinib, sonda üzünü
Nəcəfə tutdu:
– Hamısı sənin atılan dırnağına dəyməz, – dedi. –
Yenə azçox əlimdən tutan sənsən. Qadan düşsün
mənimkilərin ürəyinə. İndiyəcən bildirmək istəmir
102
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
dim, indi deyirəm. Fikrim var ki, səni bu yaxınlarda
evləndirim. Nə gizlədim, Cümşüdlə danışıb razılaş
mışdım. Aradan nə keçdisə, gerilədi, sözünün üstündə
durmadı. Yalangerçək dedi ki, qızın əmiləri, dayıları,
heç anası da razı deyil. Qız özü də deyirmiş ki, yetim
yesir maa qalıb?! Mikayıl əminin qardaşı oğlu ilə
mənimki tutmaz. Savadı, sənəti, ayrıca eveşiyi olma
yan oğlan nəyimə gərəkdir?! Eləsiynən bir yastığa baş
qoya bilmərəm.
Mikayıl gülümsündü:
– İndi, qardaşoğlu, o Cümşüd məsələsindən adda
yıb. Atalar demişkən, yalvarana yalvar. Gördüm ki,
Cümşüd ayağını yuxarı qoyur, mən də sifariş göndər
dim ki, səninki səndə, mənimki məndə. İş ki belə oldu,
innən sonra bizimki tutmaz. Odubudu, Cümşüddən
səssəmir çıxmır. Mən də təzədən durub onun qapısı
na elçi göndərən deyiləm. Ürəyini də qısıb eləmə.
Fikir ləşib ondan yaxşısını tapmışıq. Səndən nə gizlə
dim, o da özgəsi deyil. Bizim arvadın ögey bacısının
Zəriş adlı bir qızı var. Kimə isə vermək istəyirdilər,
hardan arğac keçibsə, baş tutmayıb. Deyəsən, oğlan
tərəfi geri çəkilib. Bu yaxınlarda bir iş üçün Cəbrayıla
getmişdim. Yolüstü qayınatama da baş çəkdim. Qızı
onlarda görmüşəm. Anaları uşaq üstə cavanəzən dün
yasını dəyişib. Atası da gedib bir başqası ilə evlənib.
Zərişi xalası saxlayır. Göz qoydum, boylubuxunlu
uşaqdır. Bir az dəlidoludur. Yönlü bir istəyəni olma
dığından qalıb. Evin bütün bişdüşü ona baxır. Yaxşı
da inək sağır. Həyətbacaya baxdım, gül kimidir. Ha
mısı da o Zərişin hesabınadır. Bizim Qönçənin bacısı
ondan yerdən göyəcən razılıq eləyir. Deyir ki, qız de
yil, qızıldır. Yıxılı evin dirəyidir. Baldızım arada zara
103
Daş y
ağan gün
fata salıb dedi ki, gərək elə əvvəldən bu qızın adını
Zəriş yox, Qızıl qoyaydım.
Nəcəf çoban olsa da, dünyanın altını da bilirdi, üs
tünü də. Mikayıl Zərişi tərifləyəndə bir balaca qımı
şıb, “yəqin əmim indi də Zəriş məsələsində başıma
cəvərən hörmək istəyir” – daxilən düşündü.
Mikayıl Zərişə o ki var, tərif vurandan sonra:
– Zərişi elə o vaxtdan pəsənd eləmişəm. Qoyunları
sağsalamat yaylağa apar, yay sovuşandan sonra, pa
yız ağzı nişan taxarıq. Görək bu əsgərlik məsələsi necə
olur. Maa qalırsa, bəri başdan ad eləyərik, toy qalar
əsgərlikdən qayıdana. Onacan da qoyunlardan beş
onunu satıb, ayrıca bir koma qaraldaram. Evlənəndə
yığışarsınız ora. Elə əvvəlki qaydada sən qoyunqu
zunu hərləyərsən, Zəriş də silsüpür işinə baxar. Süd
sağar, pendir vurar, xalasıynan köməkləşib motal tu
tar, başbaşa verib dolanarsınız. Gözüm də üstünüzdə
olar. Belə ki, görürəm, gədələrdən mənə haray yox
dur. Hamısı tənbəltünbəl şeydir. Nə ölüyə hay
verəndilər, nə diriyə pay. Onlarınkı bir Allaha qalıb.
Hamısını da xarab eləyib, o günə salan analarıdır. İş o
yerə çatıb ki, çarığı bəyənmirlər. Anaları başımı dəlir
ki, taytuşlarından əskikdirlər? Xalxınkilər çəkmə
geysin, mənimkilər çarıq?! Mən də deyirəm, ay gorba
gorun qızı, mənim çəkmə fabrikim var?! Qanıb başa
düşürsən ki, dükanda çəkməni od qiymətinə satırlar!
Çox adam çarıq da tapmır. Qonşuların uşağını
görürəm də, ayaqyalın gəzməkdən dabanları cadar
olub. İndi mənim sürüm var deyən, oğlanlarım çəkmə
geyməlidir?! Durduğum yerdə məni dilədişə salmaq
istəyirsən? Arvad olanda nə olar?! Oraları da fikirləş.
Kənardan baxanlar deməsinlər ki, Mikayılı maldövlət
qudurdub, oğlanları çarığı bəyənmir, gündə bir çəkmə
Dostları ilə paylaş: |