136
Ümumiyyətlə, qraf Şokun malikanəsi Parisin mərkəzində, özü
də mənzərəli yerlərdən birində yerləşirdi. Onu əhatə edən bağ
isə bu malikanəyə xüsusi yaraşıq verirdi.
Nə isə… Belə gözəl görünüşə malik olan malikanədə Klara
və Seara öz söhbətlərini davam etdirirdilər. İşvəkar görkəmə
malik olan Klara yenə də nəzakət çərçivəsindən kənara çıx
madan həlim və incə səslə birinci olaraq sözə başladı. Onun
səsindən daxilən hansı bir çarpışmaylasa, gərginlikləsə
üzləşdiyini də hiss etmək olardı. Hiss etmək olardı ki, Kla
ra öz daxili hisslərini iradəsinə tabe edə bilmir və güc gələn
tərəfdən çıxış edir. Nəhayət ki, həyəcanını boğduqdan sonra
dilləndi:
– Bacı, deyəsən artıq burada bizim tutduğumuz yollar biri
birindən ayrılır. İndiki mövqeyimiz isə getdikcə aramızda ar
tacaq məsafənin başlanğıcıdır. Məni qınama yaşadığımız bu
kapitalizm cəmiyyətində hələ indiyədək sürdüyüm ömür in
tervalında kapitalsız, pulsuz, mən haqqın tərəfdarıyam, doğru
yol mənim tutduğum yoldur, bir vaxt həqiqət qalib gələcəkdir
deyənlərin hələ öz məqsədinə nail olduğunu görməmişəm.
Unutma ki, Seara, sənin seçdiyin yol da belə bir yoldur. Bu
yolun sonunun işığa yox, zülmətə gedəcəyinə inanıram.
Bacısının sözlərini xüsusi bir gərginliklə dinləyən Seara
daxili bir həyəcanla sözə başladı:
– Haqq, ədalət tərəfdarlarının, həqiqəti əlində bayraq
edənlərin tutduqları yolun zülmətə yox, işığa çıxdığını gələcək
göstərəcəkdir, mən buna əminəm. Lakin bunu indidən hiss
etmək daha faydalı olardı. Həyatın ötəri hisslərinə aldanıb
ömrümü puç etmək, gələcək xoşbəxtliyinə qarşı mübarizə
apar maq deməkdir. Düşünürsənmi, əgər bir vaxt mənim
dediklərimin doğruluğu təsdiq olunana qədər bu vəziyyətdə
qala bilərsən. O zaman isə…
137
– Bəlkə də Seara, – deyə Klara bir qədər nəzakət çərçivəsindən
kənara çıxaraq bacısının sözünü yarımçıq kəsdi. Lakin mənim
fikrim halhazırda cəmiyyətimizin içərisində hökm sürür
və onun bir zaman məhv olmasına da inanmıram. Belə olan
təqdirdə isə bayaq dedikləriniz özünüzə də aid ola bilər.
Söhbət bununla bitdi. Hər iki bacı üçün öz tutduğu yol ay
dın oldu. Bu yollardan hansının daha düzgün olacağını isə
onlar gələcəyin ixtiyarına buraxdılar.
FƏSİL 12
Paris gözəldir, genişdir, rəngarəngdir. O, zahirən təmtəraq
lı, daxilən işgəncə, kədər, iztirab keçirənləri, daxilən mətin,
gümrah, sabahına inananları, müxtəlif münasibətləri, müxtə
lif baxışlı, müxtəlif təbəssümlü insan yığınlarını özündə
birləşdirə bilir. Kapitalizm cəmiyyətinin ən qəddar hissə ma
lik, ən təmiz bir üzvü burada üzləşə bilər. Bəli, Paris genişdir,
böyükdür, rəngarəngdir.
Paris cəmiyyəti ulduzlar sayrışan səmaya bənzəyir. Hər
ulduzun da öz bəxti, öz nəsibi vardır. Bir də görürsən yox
sul bir kəs kübarlar dairəsində özünə yol açır, yaxud əvvəllər
varlı olan bir şəxsiyyət səfillər içərisindədir. Bəli, budur Paris
cəmiyyətinin daxili xaosu, daxili rəngarəngliyi. Axı, nə üçün,
nəyə görə? Ona görə ki, bu kapitalizm cəmiyyətinin özündən
doğan, onun inkişafından irəli gələn bir labüdlükdür. Bir də
görürsən ki, böyük bir müəssisənin sahibi rəqabətə davam
gətirə bilmədi və yaxud da hansı səbəbdənsə öz varyoxunu
itirdi və səfil oldu. Bəli, səfil. Çünki maddi ehtiyacları, hər
istək və arzuları zəhmətsiz yığdığı pul hesabına təmin olunan
bir insan üçün yoxsulluğun cənginə düşəndən sonra yoxsul
138
luğun daşını atmağın nə cürə çətin olduğunu yəqin ki, anla
yırsınız. Həyat heç kəsi mübarizəsiz öz sərvətləri ilə təmin
etmədiyi kimi, mübarizəsiz də heç kəsə öz sərvətlərini vermir.
Zəhmət ətirlidir, vicdanı sakitləşdirə bilir, maneələri dəf
edir, fırıldaqçını susdurur, böhtanlara sinə gərir, bir sözlə,
həyatı sənin üçün cənnətə çevirmək qabiliyyətinə malikdir.
Öz halal zəhmətinlə öz xoşbəxtliyini təmin edə bilərsən, ha
mının qarşısında alnıaçıq, üzüağ gəzə bilərsən. Bir sözlə
zəhmətkeş olduğun üçün öz xoşbəxtliyini duyarsan və bun
dan həzz alarsan. Kapitalizm cəmiyyətində pul da sənin
üçün müəyyən qisim işlər görə bilər, müəyyən vəzifəni icra
edə bilər, lakin qumarbazın qumarxanadakı rolu kimi. Uda
da bilər, uduza da bilər. Ona bel bağlamaq olmaz, səni çətin
vəziyyətdə qoyar. Yeri gələrsə, sənin məhvin üçün də zəmin
yarada bilər, həyatını məhv edər. Taleyin öz əlinlə bəxş etdiyi
sonrakı bəlalardan böyük işgəncə yoxdur. Paris cəmiyyətinin
daxilindəsə bu adi bir hadisəyə çevrilmişdi. Nə isə… belə bir
cəmiyyətdə yaşayan Klaranın parlaq ulduzu öz hərarətini və
işığını itirməkdəydi. Məsafəsi bilinməyən, sonu məlum olan
bir yol Klaranı həyatından əvvəl sərvətindən də məhrum edə
bilərdi. Necə ki, əsl insanlıqdan uzaqlaşdırmaqdaydı. Çünki
özünün daxili eybəcərliyini aradan qaldırmağa kiçicik səy
belə göstərmirdi. İnsanın isə həyatın sərtlikləri üzərində öz
firavan, iztirabsız yaşayışını təmin etməsi öz bacarığından
asılıdır. Klara isə ancaq özünü nəşə üçün bəsləmişdi. Parisdə
isə Klara kimilər az deyildilər. Daxili saflıq, paklıq, əsl insan
lığa xas olmayan əyləncələrdən uzaq qaçmaq belələrinə yad
dır. Yaşamağın mənasını yatmaqda, yüngül əyləncələrdə, öz
ehtiraslarından zövq almaqda görən belələrinə isə həyat bir
zaman ibrət dərsi verəcəkdir.
139
FƏSİL 13
Bu gün yaşadığı ev, onu əhatə edən bağça, ümumiyyətlə,
bütün gördükləri və hiss etdikləri – insan varlığının aşkar edə
bildiyi nə vardısa Sentiyə gözəl və xoş görünürdü. Senti bu
səadəti çoxdan arzulayırdı. O, bu səadətin tez və uzun yaşan
ması üçün həyatında nəsibi olacaq çox şeydən keçərdi. Senti
xoşbəxt idi. Yaşamaq onu sevindirirdi. Gəlişi ilə sənin üçün
səadət və xoşbəxtlik gətirən bir kəslə görüşmək, əlbəttə ki, se
vindirici idi. Məhz Senti də belə bir sevinc hissini yaşayırdı.
Senti onun üçün taleyin ən qiymətli töhfəsi olan bu günü öz
yaddaşına əbədi həkk etmək iqtidarına malik idi. Təki bu gü
nün anları teztez keçsin və heç qurtarmasın. Əlbəttə, Senti
özü də bu günün belə bir qeyriqanuniliklə keçməsinin müm
künsüzlüyünü anlayırdı. Lakin o hər halda belə arzulayırdı.
Zaman heç vaxt öz qanunauyğunluq çərçivəsindən kənara
çıxmadığı üçün təbii ki, bu gün də öz qanunauyğunluğu üzrə
dəyişilməkdəydi.
Artıq günəş xeyli qalxmışdı və bu gün üçün özüylə plane
timiz arasında məsafənin ən yüksək nöqtəsinə çatacaq yolu
yarı etmişdi. Artıq Sentinin səbr kasası daşırdı. Teztez həyət
qapısına dikilən baxışları qızğın bir ehtiras kimi gələcək qo
nağı görmək həvəsi ilə alışıbyanırdı. Qonaq isə görünmür
dü. Senti bu qonağın gəlişinin həsrətindən alovsuz odlanırdı.
Əgər dünyanın bütün canlıları yığışıb bu gün Sentinin yanına
gəlsəydilər belə, onu yenə də gözəlliyi qonağın gəlişi qədər
sevindirə bilməzdilər. Qəlbinin rahatlığı bu rahatlığı təmin
edəcək qüvvənin əlindədir. Əgər bunun üçün başqa vari
antlar axtarmalı olsan, unutma ki, gectez axtarışlarının əbəs
olduğunu anlayacaqsan. Bütün bunlar isə Sentiyə gün kimi
aydın olduğundan o öz sevimli və yeganə qonağının yolunu
Dostları ilə paylaş: |