Elm dunyasi 7 mehi++2++++ Layout 1

24
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 03 (07) 2014
Əsas elmi əsərlərinin siyahısı:
1. А.А. Гарибов, М.М.Меликзаде Влияние
мощ ности дозы облучения на каталитические
свойс тва  цеолитсодержащих  катали за торов,
Журнал физической химии. 1980, №10, стр.
2607‐2609
2. А.А. Гарибов,  А.А.Калинников В.С.Ко мис ‐
саров  В.Ф.Красноштанов,  Матема ти чес кое  мо ‐
делирование процесса получения водорода
при радиационно‐термо 
ката 
литическом раз 
‐
ложение воды, Вопросы атомной науки и
техники. Сер. Ядерная техника и технология,
вып.2, 1989, с.28‐29
3. А.А. Гарибов,  Механизм радиационно‐
термокаталитического действия оксидных ката‐
лизаторов в процесс получения водорода из
воды, Вопросы атомной науки и техники. Сер.
Ядерная техника и технология, 1989, вып.2,
с.32‐34
4. А.А. Гарибов,  Радиационно‐каталитическое
действие оксидных катализаторов в процессе
разложения воды, Радиацион но‐каталитические
процессы в дисперсных средах //Сборник на‐
учных трудов. Отв. Редактор д.х.н. В.Н.Пармон,
Новосибирск, “Наука” Сибирское отделение,
1992, с.120‐161
5. A.A.Garibov, G.Z.Velibekova, T.N.Agaev, Effect
of degree of order of silicon dioxide on localization
processes of non‐equilibrium Charge carries under
the influence of gamma‐radiation, J.Radiation
Physics and Chemistry,  54,  (1999), c. 131‐134
6. A.A.Garibov,  U.Sanson, Chang Kyu Kim,
G.Kis‐Benedek, R.Shorn, E.Zeiller, V.Huseynov,
A.Chupov,  Natural and anthropogenic radionu‐
clides in the rivers of Azerbaijan,   Journal of Ra‐
dioanalytical and  Nuclear Chemistry, Vol.277,  N2
(2008), pp. 357‐364
7. A.A.Garibov, Radiation‐heterogenic  pro ces ‐
ses of hydrogen accumulation in water‐cooled nu‐
clear reactors,  International Journal of Nuclear
Research,  Nukleonika  №4, 2011, p.333‐343
8. А.А. Гарибов,  Н.Н. Гаджиева, М.Н. Мирзоев,
Н.А. Эюбова, Р.Н. Мехтиева, Исследование ура‐
нилортосиликатов методами ИК‐спек троскопии
и дериватографии, Журнал  “Вопросы атомной
науки и техники»,  Серия “Физика рад. повр. и
рад.материаловедение», 2012.  №2 (78) ,  стр.
134‐138, 
9. A.A.Garibov, Ghahramani M.R. Agayev T.N.,
Production and quality control of radioactive yt‐
trium microsfpheresfor medical applications, Ap‐
plied Radiation and Izotopes, 2013, No12, p
10. A.A.Garibov, Hashemi M.Y. Agayev T.N., Ef‐
fect of gamma radiation on oxidation of elektroless
Ni‐P deposited on stainless stiil st.304, Surface En‐
gineering and Applied Electrochemistry, 2014,
v.50, №1, pp.38 ‐ 42  
Əsas nəticələri:
Nüvə enerjisinin enerjitutumlu neft‐kimya
proseslərində tətbiqi imkanlarını aşkarlamaq
məqsədilə neft fraksiyalarının katalitik krekinq
katalizatorlarının aktivliklərinin və benzin alınması
üzrə selektivliyini artırmağa imkan verən radia sion‐
heterogen proseslər işlənilib, real kataliza torların
timsalında individual karbohidrogenlər və neft
fraksiyasının katalitik krekinq proseslərində təsdiq
olunub.
Oksid sistemlərində tərkib, qadağan olunmuş
zona eni, struktur nizamlılığı, səthi səviyyələr,
bioqrafik defektlər, şüalanma intensivliyi və
temperaturun ionlaşdırıcı şüaların təsiri altında
defektəmələgəlmə proseslərinə təsiri qanuna 
‐
uyğunluqları aşkar olunub. 
İonlaşdırıcı şüaların təsiri altında yarımkeçirici
və dielektriklərdə qeyri‐tarazlı yükdaşıyıcılarının və
eksitonların əmələgəlmə proseslərinin həm nəzəri
modeli, həm də təcrübi yolla qanu na uyğunluqları
aşkar olunub. Bu defektlərin əmə ləgəlmə hədd
enerjiləri təyin edilib.
Oksid sistemlərində ionlaşdırıcı şüaların ener ‐
jisinin qeyri‐tarazlı yükdaşıyıcılar və eksitonlar
vasitəsilə çevrilərək səthi səviyyələrə ötürülməsi
proseslərinin struktur nizamlılığından, səthi səviy ‐
yələrin halından və oksid hissəciklərinin öl 
çü 
‐
lərindən asılılıq qanunauyğunluqları aşkar olunub. 
Alınmış qanunauyğunluqlar oksid birləşmələri
əsasında nüvə enerjisinin hidrogenin kimyəvi
enerjisinə çevrilməsi prosesləri üçün effektiv nano‐
ölçülü katalizator seçiminə və yüksək effektli
proseslərin aşkar olunmasına imkan yaradıb.
Atom‐hidrogen energetikası istiqamətində su ‐
yun və metanın radiasion katalitik parçalan ma ‐
sından hidrogenin alınması prosesləri və CO
2
‐nin
utilizasiyası üçün katalizator seçiminin elmi əsasları
işlənilib.
Yüksək temperaturlu nüvə reaktorlarında ya ‐
nacaq və qəlpə radiolitik prosesləri üçün SiO
2
və
(U, Th, Pu) oksidləri əsasında radiasiya və tem ‐
peratura davamlı yeni oksid sistemləri alınıb,

---

25
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 03 (07) 2014
onların xassələrinə daxili və xarici şüalanmanın
təsiri tədqiq olunub. Suyun qəlpə radiolizində
(UO
2
)x‐(BeO)y‐(SiO
2
)
2
– tipli sistemlərin yüksək
radiasion katalitik xassələri aşkar olunub, real pilot
qurğularda sınaqdan çıxarılıb. 
Su ilə soyudulan nüvə reaktorlarında isti 
lik 
‐
daşıyıcı ilə istilikayırıcı materiallar təmasında ra ‐
diasion heterogen proseslərin materialların mü dafiə
və katastrofik oksidləşməsi və hidrogenin alın 
‐
masında rolu aşkar olunub. İlk dəfə olaraq metal və
ərintilərin radiasion katastrofik oksid ləşməsi təcrübi
yolla müşahidə olunub və bu proseslərin su ilə
soyudulan nüvə reaktorlarının qəza hallarında rolu
aşkar olunub. Alınmış nəticələr su ulə soyudulan
nüvə reaktorlarının normal və qəza rejimlərinin
ssenarisinin işlənməsində istifadə olunub. 
Metal və ərintilərin nüvə reaktoru və digər
texnoloji mühitlərdə oksidləşdirici korrozion pro ‐
seslərə davamlılığını artıran radiasion‐hete ro gen
işləmə üsulu hazırlanıb.
Sulu mühitdən uran, radium izotoplarını ayırıb
izolə etmək üçün effektiv sorbentlər alınıb və real
neft‐qaz istehsalı proseslərindən ayrılan lay su ‐
larından onların ayrılmasına imkan verən təcrübi
sınaq qurğusu hazırlanıb.
Nano‐ölçülü sistemlərdə defektlərin əmələ gəl ‐
məsi və miqrasiyası prosesləri tədqiq olunub.
Nano‐Si və n‐SiO
2
sistemlərində neytron selinin
təsiri altında nüvə çevrilmə və defektəmələgəlmə
proseslərinin qanunauyğunluqları aşkar olunub.
Alınmış nəticələr nano‐ölçülü sistemlərin eks tre ‐
mal şəraitdə davamlılığı və elektrofiziki xas sə lərinin
modifikasiyası istiqamətində istifadə oluna caqdır.
Azərbaycanın istehsal sahələri ərazilərinin tor ‐
paq, hava və su sistemlərində təbii və süni radio ‐
aktiv izotopların paylanması və miqrasiyası pro ‐
sesləri tədqiq olunub, onların ətraf mühitə təsiri
qiymətləndirilib və izotopların ayrılma üsulları
işlənilib.
Müəlliflik şəhadətnaməsi
və patentlərinin sayı: 31
Kadr hazırlığı:
elmlər doktorlarının sayı: 1;
fəlsəfə doktorlarının sayı: 2
Təltif və mükafatları:
Əməkdar elm xadimi
Əmək fəaliyyəti haqqında qısa məlumat:
İşlədiyi illər
Təşkilatın adı
Vəzifəsi
13.12.1966–
14.09.1970
Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Geofizika İnstitutu-
nun Azərbaycan filialı
Laborant
15.09.1970–
09.11.1972
ÜİET Qaz İnstitutunun Azərbaycan filialı
Mühəndis
06.12.1973–
06.12.1976
Azərbaycan EA Radiasiya Tədqiqatları Sektoru
Aspirant
04.01.1977–
17.06.1980
Azərbaycan EA Radiasiya Tədqiqatları Sektoru
Kiçik elmi işçi
17.06.1980–
15.07.1995
Azərbaycan EA Radiasiya Tədqiqatları Sektoru
Böyük elmi işçi, 
qrup rəhbəri
15.07.1995–
06.08.2001
Azərbaycan EA Radiasiya Tədqiqatları Sektoru
Laboratoriya rəhbəri
06.08.2001–
bu günədək
AMEA-nın Radiasiya Problemləri İnstitutu
Direktor

---