Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №7 (80) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №7 (80)

187 
 
nəfər-2.4%; Trixomonas Vaginalis pozitiv olanların sayı-1 nəfər-1.2% ; Listerioz pozitiv olanların 
sayı-3 nəfər-3.6% . 
 
Ordubad  rayonunda 
qadınlarda  hamiləlik 
pozulmasının 
strukturu 
1 hamiləliyi 
pozulanların 
sayı 
2 hamiləliyi 
pozulanların sayı 
3 hamiləliyi 
pozulanların 
sayı 
Hamiləliyi ölü 
doğulma və ya 
diri doğulub 
ölməklə 
nəticələnənlərin 
sayı 
28 nəfər -34 %  16 nəfər- 19,4% 
2 nəfər- 2,4 %  36 nəfər- 41,1% 
Hamiləlik 
pozulmasının 
səbəbləri 
CMV pozitiv 
olanlar 
İersinyoz pozitiv 
olanların sayı 
Ornitoz 
pozitiv 
olanların sayı 
Ərində 
oliqospermiya 
olanların sayı 
4 nəfər-4,1% 
1nəfər-1,2% 
2%-2,4% 
6 nəfər-7% 
Toksoplazma 
pozitiv 
olanların sayı 
Toksoplazma yanaşı 
ABO qan sistemi ilə 
uyğunsuzluq 
olanların sayı 
Sadəcə ABO 
qan sistemi 
üzrə 
uyuşmazlıq 
olanların sayı 
Trixomonas 
Vaginalis 
olanların sayı 
 
44 nəfər-53% 
14 nəfər-17% 
3 nəfər-3% 
1 nəfər-1,2% 
 
 
Nəticələr: 
1)
 
Müraciət  edən  300  Ordubad  rayon  sakini  olan  qadınlardan  82  nəfərinin  hamiləliyi 
pozulmuşdur. Bu 27.5%-dir. 
2)
 
Hamiləliklərin  pozulmasının  səbəblərinin  strukturasında  əsas  yeri  Toksoplazmoz 
zooinfeksiyası  təşkil  edir.  Göstərici  yüksək-  44  nəfər  olub  53%  təşkil  edir.  Bu  Ordubad 
rayonunda  qadınların  tarla-bostan  işləri,  iri  və  kiçik  buynuzlu  heyvanların  saxlanması  və  ət 
xörəklərinin milli mətbəxdə geniş yer tutması ilə əlaqədardır. 
3)
 
Viral infeksiyalar pozitiv olanların sayı-4 nəfərdir. Bu isə 4.1% təşkil edir. 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Засухина  Д.Н.Влияние  токоплазмозной  инфекции    течение  беременности  и  плода.  
Медицина 1980-С -10-206 
2.
 
Керимова Л.Р.Клиника диагостика лечение токсоплазмоза  у беременных , профлактика   
врожденного Токсоплазмоза .   Методич Указание    Баку, 1994  С.25 
3.
 
Тирская    Ю.У.    Неразвивающаяся      беремонность  на  фоне  герпетической      инфекции 
вопрос патогенеза, диагностики    и    профилактики .Автореферат  дисс.   Канд.   мед.   
наук.  Омск, 2008-22с  
4.
 
Hicran Bağırova-Mamalıq-ATU, Təbib, 2007  
5.
 
Əliyeva  G.  B.  İzoserolji  uyğunsuzluq  fonunda  gedən  xronki  toksoplazmozun  hamiləliyin 
vaxtından qabaq pozulmasında rolu. Sağlamlıq N6, Bakı, 1999 
6.
 
www.gebelik.org 
7.
 
www.hekimce.com 
8.
 
www.saglamliq.az
 
 

---

188 
 
ABSTARCT 
 
The structure of the reasons and nature nevynashivane amongst womans living in 
Ordubadskom region Nakhchivan AR. 
Gulitakin Alieva  
Ayna Mammadrahimova 
Zeyneb Bagirova  
In article are given analysis data dispensary cards of the woman’s, living in Ordubad region 
Nahkhchivan  AR.      From  analysis  300  dispensaries  of  the  cards  of  the  womans  are  revealled 
82(27.5%) that not stand pregnancy or birth has occurred the dead by fruit.  In structure enrichment 
pregnancy 28 woman’s (34%) has occurred the loss of the fruit from the first pregnancy and dead 
fruits.    The  Death  newborn  in  early  not  onatally  period  has  formed  41,5%  (36  woman’s).    In 
structure of the reasons not stand, destroy birth and baby death-rate toxoplasmosis has formed 53% 
(44 woman’s). Toxoplasmosis in combination ABO group conflict has formed 17% (14 woman’s). 
This  is  connected  with  that  that  feminine  population  Ordubad  region  basically  concerns  with  is 
enclosed-сgarden  by  work,  contents  of  the  livestock  that  is  to  say  there  is  direct  contact  with  the 
land, into large pieces and small horned live-stock, which are a main source toxoplasmosis.
 
 
РЕЗЮМЕ 
структура причин и характера невынашиване среди  женщин проживающий в 
Ордубадском районе Нах.АР.
 
Гюльтекин Алиева  
Айна Маммадрахимова  
Зейнеб Багирова  
В  статье  дано  данные  анализа  амбулаторных  карт  женшин  проживающийся  в 
Ордубадском  р-не  Нах  АР.  Из  анализа  300  карт  выяавино  82(27.5%)  женшин  каторые 
невынашивали  беременность  или  роды  произашло  мервым  плодом.  В  структуре 
отагощенностьи  беремменности  34%28  женщин  состояло  потерия  плода  от  первой 
беременности,  роды  мертвым  плодом.  Смерть  новорожденного  в  раннем  неонатальном 
периоде    состояло  41.5%-  36  женщин.  В  структуре  причин  невынашшивание, 
мертворождении  и  детской  смертностьи  Токсоплазмоз  состояло  53%-44  женщин. 
Токсоплозмоз в сочетанин с АВО групповым конфликтом 17%-14 женщин это свазано с тем 
что  женское  насиление  Ордубадского  района  основном  занимаються  огородно-садовом 
участке,  дамошными  скотоми  ,то  есть  имсеются  прямой  контакт  с  землей  и  крупно  и 
мелкорогатымы скотами которые являються основным источником токсоплозмоза
. 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  30  noyabr  2016-cı  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa 
tövsiyə olunmuşdur (protokol № 03) 
 
 

---

189 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 7 (80) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 7 (80) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 7 (80) 
 
 
 
 CƏBİ İSMAYILOV 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT: 616.346 
KƏSKİN  APPENDİSİTİN  DİAQNOSTİKASINDA 
ULTRASƏS MÜAYİNƏSİNİN ROLU 
Açar sözlər: Kəskin fleqmanoz appendisit, diqanostik kriterilər, USM, dopleroqrafiya 
Keywords:  Acute  phlegmonosis  appendicitis,  diagnostic  criterions,  Medical  Ultrasound, 
Dopplerography 
Ключевые  слова: острый флегманозный аппендицит, диагностические критерии, УЗИ, 
доплерография. 
Aktuallıq.   Appendiks və ya soxulcanabənzər çıxıntı borulu quruluşlu olub öz başlanğıcını 
kor  bağırsaqdan  götürür.  Çıxıntının  sonu  kor  qurtarır.  Appendisit  çıxıntının  iltihabı  olub  kəskin 
qarın  xəstəliyinin  ən  çox  rast  gələn  səbəbidir.  Biz  də  məqaləmizdə    kəskin  appendisitin  USM-  si 
diaqnostikası respublikamızın elmi jurnallarında  bu sahədə  az  elmi məlumatlar olduğunu nəzərə 
almışıq.    Hansı  hallarda  kəskin  appendisitlər  zamanı  USM  ehtiyac  vardır?  (  1,2,3).      Bildiyimizə 
görə  kəskin  appendisitin  klassik  əlamətləri  50  %  hallarda  aşkar  edilir  (4,5,6).  Qalan  hallarda 
simptomlar bu və ya başqa formada müxtəlif ola bilir və yaxud başqa xəstəliklərin maskası altında 
özlərini    göstərirlər.    Hətta  qərb  ölkələrində  də  kəskin  appendisitin  diaqnostikasında  USM  tətbiqi 
haqqında  çoxlu  diskusiyalar  aparılır,  ona  görə  ki,  bir  çox  xəstələrdə  kəskin  appendisit  əlamətləri 
özünü atipik göstərirlər. Kəskin hallarada əlbəttə ağırlaşma təhlükələri, perforasiya, qanqrenizasiya, 
peritonitin  inkişafı,  septiki  hallarda  heç  bir  əlavə  müayinə  üsullarına  əl  atmadan  klinikaya 
əsaslanaraq  əməliyyat  icra  olunur.  İş  ondadır  ki,  çıxıntının  yerləşmə  variantlarından  asılı  olaraq 
simptomlar özünü başqa formalarda göstərir. Bir qrup xəstələrdə kəskin  appendisitin gedişi atipik 
olur. Məsələn zəif xəstələr, hamilə qadınlarda, yaşlı insanlarda xətəliyin gedişi lazımı qədər aydın 
olmur  (7,8,9).  Bu  xəstələrdə  USM  tətbiqi  əlamətlərin  zəif  olmasına  baxmayaraq  diaqnozun 
qoyulmasına köməklik göstərir. Kəskin  appendisitlər zamanı USM dəqiq  diaqnostikası  ədəbiyyat 
məlumatlarına  görə  90%  təşkil  edir  (4,  5,  6,  7).  Bundan  başqa  xəstələrin  şüalanmaması,  üsulun 
qeyri invazivliyi, müayinəyə az vaxtın sərf olunmqla nail olunur, adi ucluqlarla müayinə aparmaq 
mümkündür,  ucuz  başa  gəlir,  sağ  qalça  çuxurunda  ağrının  başqa  səbəbləri  də  aşkar  olunur.  USM 
diqqəti  ağrı  olan  nahiyəyə  yönəldir,  bu  xüsusilə  appendiksin  atipik  yerləşmələri  zamanı  daha 
vacibdir şərtdir ki,  başqa oxşar patalogiyalar aşkar olunsun. Kəskin  appendisit zamanı USM  necə 
aparılır  ?    USM-si  üçün  xüsusi  hazırlıq  tələb  olunmur.    Müayinə  qarnın  ön  divarından  adi 
abdominal  ucluq  vasitəsilə  yerinə  yetirilir.  Bu  cür  müayinə  qadınlara  şamil  edilmir.  Artımların 
patalogiyalarının  yaxşı  görüntələnməsi  və  diferensasiyası  üçün  vaqinal  müayinə  aparılası 
məsləhətdir(1,2,7,8,).  Müayinənin  aparılması  dozalaşmış  kompressiya  fəndi  istifadə  olunmaqla 
yerinə yetirilir. Bu fənd appendiks yerləşdiyi proyeksiyaya etiyatla sıxılaraq bağırsaq ilgəyinin yeri 
dəyişdirilir  və  bağırsaq  ilgəyi  nahiyəsindəki  qaz  xaric  olur,  bu  isə  vizuializasiyanı  yaxşılaşdırır. 
Kəskin appendisitin USM əlamətləri çıxıntının divarının qalınlaşması (3mm- dan böyük) appendiks 
diametrinin  isə 7mm böyük olması hesab edilir (4, 5, 6,). İkinci əlaməti isə ətraf piy toxumasının 
exogenliyinin  artmasıdır.  USM  kəskin  appendisitlər  zamanı  böyümüş  soxulcanabənzər  çıxıntı 
ətrafında az miqdarda maye yığılması aşkar edilə bilər.  Appendiksin yerinin təyin olunması zamanı 
aşağıdakı oriyentirlərə əsaslanılır: Kor bağırsağın sonu fiksə edilir, böyük bel əzələsi və xarici qalça 
arteriyası  vizuilizasiya  olunur.  Anomaliya  vəziyyətinin  olmasına  baxmayaraq  appendiks 
başlanğıcını həmişə kor bağırsaqdan götürür, ona görə də onun tapılması USM əlamətlərinin aşkar 
edilməsində əhəmiyyətlidir. Müayinənin dəqiqliyi əlbəttə xəstənin bədən quruluşundan asılı olaraq 
vizuilizasiya olmaya bilər. Onu da demək lazımdır ki, bu formada çatmazlıqlar qadınlarda kistanın 
partlaması,  adneksit,  uşaqlıqdankənar  hamiləliyin  pozulmaları,  kistanın  burulması  zamanı 

---