Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №3 (84) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №3 (84)

166 
Konsentratın (kollektiv) makrokomponentlərə görə analizi 
 
Konsentrat, 
q 
Komponentlər, % 
Həllolmayan 
hissə,% 
Közərmə 
zamanı 
itgi,% 
 
Mo 
 
Cu 
 
Fe
2
O
3
 
 
Al
2
O
3
 
 
SiO
2
 
2,000 
 
3,8 
1,4 
38,6 
13,6 
9,02 
18,8 
15,4 
Aparılan təcrübələrə nəzarət etmək üçün (molibdenin təyini) ekspres metod seçilmişdir. Flotasiya 
məhsulu−konsentrat  qurudulur,  2  q  nümunə  götürülərək  sabit  kütləyə  gətirilir  və  550  −  600 
0
C 
temperaturda 1 saat müddətində közərdilir. Sonra nümunə 20 ml 8 %-li Na
2
CO
3
 məhlulu ilə qarışdırılaraq 
2  −  3  dəqiqə  qaynadılır  və  süzülür.  Süzüntüdə  Mo  rodanid  kompleksi  şəklində  [2]  kolorimetrik  təyin 
edilir. 
Ədəbiyyat  materialının  təhlili  göstərir  ki,  kollektiv  molibdenit  konsentratının  selektiv 
flotasiyasından  yüksək  qatılıqlı  molibdenit  konsentratının  alınması  təmizləmə  əməliyyatının  sayından 
asılıdır. Belə ki, 8 − 10 dəfə təmizləmədən sonra konsentratda molibdenin miqdarı 50 − 55 %, çıxım isə 
90 − 95 % təşkil edir. 
Proses  davam  etdirilmiş  və  Parağaçay  molibdenit  filizinin  kollektiv  flotasiyası  məhsulu  olan 
molibdenit konsentratının (3,8 % Mo) molibdenə görə seçici flotasiya şəraiti öyrənilmişdir. Bu məqsədlə 
seçilmiş    flotoreagentlər  −  toplayıcı  kimi  kerosin,  heptan,  oktan  karbohidrogenlərdən  və  neytral 
yağlardan,  köpükəmələgətirici  olaraq  əlif  yağı  və  dioktilftalatdan  istifadə  edilmiş,  onların  selektivliyi 
yoxlanmışdır. Alınan nəticələr kerosin və əlif yağından istifadəyə imkan vermişdir. 
I  təmizləmədə  seçici  flotasiya  şəraiti:  toplayıcı  ağ  neft  (kerosin),  nümunə  200  q,  su  650  q, 
köpükəmələgətirici əlif yağı 120 q/t, natrium sulfid 1,2 kq/t, natrium sulfit 200 q/t, natrium silikat 880 q/t, 
mühitin  pH-ı  9,5-10,0,  vaxt  5-7  dəqiqə  olmaq  şərti  ilə  toplayıcının  miqdarından  asılılıq  müəyyən 
edilmişdir.  Alınan  qiymətlərdən  aydın  olmuşdur  ki,  toplayıcının  miqdarı  artdıqda  konsentratda 
molibdenin  miqdarı  aşağı  düşür.  Buna  səbəb  digər  mineralların  da  toplayıcının  yuxarı  miqdarı  ilə 
flotasiya olunmasıdır. Toplayıcının miqdarının (neftin) optimal olaraq 90 q/t oluğunu nəzərə alıb növbəti 
təcrübələrdə  seçilən  miqdardan  istifadə  edilmişdir.  Prosesin  gedişində  molibdenitlə  birlikdə  mis 
mineralının  da  flotasiya  olunduğu  müyyənləşdirilmişdir.  I  təmizləmə  əməliyyatından  sonra  alınan 
konsentratda molibdenin miqdarı 11,0-12,0 %, çıxım isə 65,0 % təşkil etmişdir. Köpükləndirici kimi əlif 
yağının miqdarının prosesə təsiri öyrənilmişdir. Aparılan təcrübələrin nəticələri cədvəl 4-də verilmişdir.  
 Cədvəl 4 
Əlif yağının miqdarının müyyənləşdirilməsi 
S 
№ 
Materi- 
alın  
adı 
Köpük 
əmələ- 
gətirici, 
q/t 
Alınan 
konsen-tratın 
kütləsi, q 
Konsen-
tratın 
çıxımı,% 
Nümunədə 
komponent- 
lər,% 
Konsentratda  
komponentlər,% 
Çıxım,% 
Cu 
Mo 
Cu 
Mo 
Cu 
Mo 
1 
Kollek- 
tiv flot. 
məhsulu 
 
 
200 
 
100 
 
100 
 
100 
 
100 
 
100 
 
100 
 
100 
2  Konsentra
t  
60 
33 
16,5 
1,45 
3,91 
3,65 
12,12 
41,55 
51,15 
3 
 
Konsentra
t 
80 
35 
17,5 
 
1,45 
3,91 
3,87 
13,51 
46,69 
60,46 
4  Konsentra
t 
100 
38 
19,0 
1,45 
3,91 
3,52 
11,23 
46,02 
54,57 
Cədvəldəki qiymətlərdən görünür ki, I təmizləmə üçün köpükləndiricinin miqdarı optimal olaraq 
80 q/t təşkil edir. 
Seçilmiş  optimal  şəraitdə  I  təmizləmə  əməliyyatından  sonra  alınmış  konsentratda  molibdenin 
miqdarı  ~12  %,  misin  miqdarı  3,65  %  olmuşdur.  Bu  şəraitdə  müəyyən  miqdar  (1,5  kq)  konsentrat 
toplanaraq II təmizləmə əməliyyatından keçirilmişdir. 
II  təmizləmə  prosesinin  flotasiya  rejimi:  nümunə  100  q,  su  800  ml,  köpükləndirici  80  −  85  q/t, 
ləngidicilər Na
2
S − 0,6 kq/t, Na
2
SO
3 
− 130 q/t,  Na
2
SO
3
− 350 q/t, mühitin pH-ı 9,5 − 10,0, vaxt 5-7 dəqiqə 
olmaqla  molibdenin  qatılaşmasına  toplayıcının  miqdarından  asılılığı  müəyyənləşdirilmişdir.  Təcrübələrin 
gedişi zamanı toplayıcının 70 q/t-a uyğun gələn miqdarında digər faktorların təsiri də yoxlanmışdır. Belə ki, 

---

167 
ikinci təmizləmə əməliyyatında köpükəmələgətirici kimi əlif yağı və dioktilftalatın sərfi uyğun olaraq 70 q/t və 
60  q/t,  natrium  sulfitin  110  −  180  q/t,  natrium  silikatın  320  −  350  q/t  həddində  olduqları 
müəyyənləşdirilmişdir. Mühitin pH-ı 9,0 − 9,5 götürülmüş və prosesin aparılma müddəti 7- 10 dəq. olmuşdur. 
Seçilmiş optimal şəraitdə II təmizləmədən sonra alınan konsentratda molibdenin miqdarı 19,5 − 
21,5%, çıxım 68 %, misin miqdarı 6,75 %, çıxım isə 70,0 % olmuşdur. 
Beləliklə,  3,8  %-li  molibden  konsentratından  I  təmizləmə  prosseindən  sonra  11,0  −  12,0  %-li 
molibden və 3,55− 3,65 %-li mis konsentratı alınmışdır. II təmizləmə əməliyyatından sonra konsentratda 
molibdenin qatılığı ~ 19- 20 % olmaqla çıxım ~ 68 %, misin qatılığı~ 6,75 % olmaqla çıxımı ~70 % təşkil 
etmişdir. Bu da Parağaçay filizindən molibden-mis konsentratının alınmasına imkan verə bilər. 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Бочаров  В.А,  Игнаткина  В.А.,  Ж.  Баатархуу,  В.А.  Бочаров.  О  выборе  способов  разделения 
сульфидного  медно-молибденового  концентрата  с  использованием  высокомолекулярных 
органических депрессоров. 
http://metal-archive.ru/osnovy-metallurgii / 1705-.html
, 2007, семинар 
2.
 
Бусев А.И. Аналтическая хмия молибдена. М.: 1962, 300 с. 
3.
 
ВНИИ Цветмет, технология обогащения полиметаллических руд. М.: «Недра», 1972. с. 95-102 
4.
 
Гиллебранд  В.Ф.,  Лендель  Г.Э.,  Брайт  Г.А.,  Гофман  Д.И.  Практическое  руководство  по 
неорганическому анализу. Москва: Химия, 1966, 1112 с. 
5.
 
Зимин А. В.
, 
Шумская Е. Н.
, 
Арустамян М. А.
  и  др.  Способ  флотации  медно-молибденовых 
руд. Патент PФ № 2340405. 
6.
 
Игнаткина В. А., Бочаров В. А., Баатархуу Ж.  Флотация порфировых медно-молибденовых руд с 
использованием  различных  собирателей  и  вспенивателей. 
Горный  информационно-аналитический 
бюллетень (научно-технический журнал)
 Выпуск № 7 2007. 
7.
 
Рамазанов  М.Р.,  Пилецкий  В.М.  Перспективы  производства  молибденого  концетрата  на 
Алмалыкском горно-металлургическом комбинате. Ж., «Цветная металлургия». М.: 1981, №9, с. 96-98  
8.
 
Тарышкин  И.В.,  Глазунов  Л.Н.,Мешаниова  В.И.  и  др.  Полупромышленные  испытания 
усовершенственной  схемы  обогощения  сульфидных  медномолибденовых  руд.  Жур.  Цветные 
металлы, №2, 1984, с.89-91 
ABSTARCT
 
Nigar Babayeva, Ahmed Garayev 
The conditions of enrichment of paragachay molybdenum ore 
The  composition  of  the  Paragachay  molybdenum  ore  was  determined  chemical  analysis  and  the 
study  optimal  conditions  for  the  enrichment  of  the  Paragachay  molybdenite  in  the  ore  of  collective 
flotation prosses: the concentrate obtaining the sample of  200 g, 600 g of  water, kerosene 100-150 g/t, 
linseed  oil  100-125  g/t,  sodium  sulfide  5,5  kg/t,  liquid  glass,  0.4  kg/t,  with  sodium  carbonate  pH  9.5  - 
10.5, 5 - 7 minutes, and according to the concentration of molybdenum 3.8 - 4.0%, yield was 70%. Also, 
it was found that the selectively of flotation ore depends directly on the the nature of the flotations reagent 
and  particle  size.  After  the  flotation  selectively  was  obtained  19-20%  molybdenum  and  about  6.0% 
copper concentrate from the collective concentrate product.   
РЕЗЮМЕ 
Нигар Бабаева, Ахмед Караев 
Исследования условий обогащения парагачайской молибденитовой руд 
  Химическим анализом определен состав Парагачайской молибденитовой руды. Разработан метод 
коллективной флотации молибденита. Оптимальное условие коллективной флотации: образец 200 
г, вода 600 г, керосин 100 - 150 г / т, олиф 100 - 125 г / т, сульфид натрия - 5,5 кг / т, жидкое стекло, 
0,4 кг / т, рН 9,5  - 10,5, время проведения процесса 5 - 7 минут, а молибден в концентрате 3,8  - 
4,0%,  выход  концентрата  составил  70%.  Также  было  установлено,  что  селективная  флотация 
зависит  от  размера  частиц  и  характера    флотореагента.  При  селективной  флотации  получен 
концентрат содержащий 19 - 20% молибден и около 6,0 % - медный концентрат. 
 
NDU-nun Elmi Şurasının 27 aprel 2017-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə  
olunmuşdur. (protokol № 08). 
Məqaləni çapa təqdim etdi: Kimya elmləri doktoru, professor T.Əliyev
 
 
 

---