66
Filialın sonuncu kurs tələbəsi İsa Həbibovun “Yollar cığırlardan başlayır” məktubu filialın
tələbə elmi cəmiyyətinin fəaliyyətinə həsr olunmuşdur. Məktubda yazılır: Tələbə elmi cəmiyyəti 30
nəfər üzvü özündə birləşdirir. 1969-cu ildə tələbə elmi cəmiyyətinin xətti ilə 3 nəfər tələbə
müsabiqə zamanı mükafatlara layiq görülmüş, dil-ədəbiyyat fakültəsinin tələbəsi Akif İmanov, tarix
fakültəsinin tələbəsi Məmməd Rzayev, Yusif Hüseynov, Əli Səfərov və başqalarının elmi yazıları
müxtəlif qəzetlərdə dərc olunmuş, görkəmli elm xadimlərindən Azərbaycan SSR Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvü M.C.Cəfərov, akademik F.Köçərli, tarix elmlər doktoru T.Əliyev ilə
görüşlər tələbələrin dünya görüşünün formalaşmasında əsas rol oynanmışdır. İsa Həbibov
məktubun
sonunda yazır: “Görəcəyimiz işlər çoxdur. Tələbə elmi Cəmiyyətinə üzv yazılanların sayı isə
gündən günə artır. Kim bilir, bu gün elm yolunda ilk addım atan tələbələr bəlkə də gələcəyin adlı-
şanlı alimləri olacaqlar”[6, siyahı.3, iş.48, vərəqə 17].
Dil-ədəbiyyat fakültəsinin sonuncu kurs tələbəsi Akif İmanov “Gənc müəllim” qəzetinə
göndərdiyi məktubunda tələbə yoldaşlarından Mələhət İsmayılova, Ləzifə Qasımova, Həqiqət
Abdullayevanın üçüncü kursu əla qiymətlə başa vurmasından danışır.
Pedaqogika elmlər namizədi İbrahim Mollayev tezliklə pərvazlanan 90 nəfər filialın ilk
qaranquşlarına uğurlu yol arzulayır. Onların tezliklə muxtar respublikanın məktəblərində əməkçi
balalarına dərs deməsindən bəhs edir. Sabahın müəllimlərinin pedaqoji təcrübə zamanı əldə
etdikləri nailiyyətlərdən təlim tərbiyənin müasir tələblər əsasında həyata keçirməsində, həmçinin
təcrübəçi tələbələrin dedikləri sınaq dərsləri metodist müəllimlər tərəfindən yüksək
qiymətləndirilir[7, siyahı.3, iş.48, vərəqə 18].
Dil-ədəbiyyat fakültəsinin tələbəsi Raziyə Məmmədova, İsa Həbibov, Həqiqət Abdullayeva,
Akif İmanov, Mələhət İsmayılova və başqaları, tarix fakültəsinin tələbəsi Qabil Kərimov, riyaziyyat
fakültəsinin tələbəsi M.Eminov, R.Həsənov və başqa qabaqcıl tələbələr təcrübə dərsləri zamanı
texniki-əyani vəsaitlərdən, filmlərdən, foto-şəkil və lent yazılarından geniş istifadə edirdilər. Filialın
ilk qaranquşları gələcəkdə inamla çalışmaq, səylə işləmək üçün qanadlarını bərkitməlidirlər, çünki
onlar ədəbiyyat müəllimi Firudin Köçərlinin təbirincə desək məktəbin canı və içində olduğu
camaatın çırağı məqamındadır[8, siyahı.3, iş.48, səh. 19].
Filialda Xalid Hüseynovun rəhbəliyi altında gimnastika, voleybol, yüngül atletika və
basketbol bölmələri fəaliyyət göstərir, bu bölmələrdə 300-ə yaxın idmançı məşğul olur. Sərbəst
güləş üzrə respublika çempionu olmuş, Bakıda keçirilən respublika birinciliyində yüksək yerlər
tutmuş Mürsəl İsayev, İsmayıl Hacıyev kimi idmançılarla kollektiv fəxr edir.
V.Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun professor-müəllim heyəti Qırmızı
Əmək Bayrağı ordenli Moskva və Yaroslav Pedaqoji İnstitutların kollektivləri ölkənin bütün
pedaqoji institutlarını Sov. İKP-nin XIV qurultayı şərəfinə yarışa qoşulmaq çağırışını qəbul edir,
üzərinə öhdəliklər götürür. Bu öhdəliklər içərisində Naxçıvan filialını müəllim kadrları ilə, ilk
növbədə riyaziyyat və fizika fənnləri üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar ilə təmin olunması işinə xüsusi
diqqət yetirmək də ön planda idi.
1970-1971-ci tədris ilində Səfəralı Babayev, İbrahim Mollayev, Yavuz Axundov, Səməd
Quliyev, İbrahim Salayev, Museyib Zeynalov, Heydər Səfərov, Tofiq Bektaşı, Eli Həşimov, Damət
Seyidov, Hüseyn Kazımov, Akif Əliyev, Məmməd Bektaşı, Əli Əliyev, İbrahim Hüseynov, Qasım
Qasımov, Firuz Rəhimov, Allahverdi Hüseynov, İsmayıl Zeynalov, İbrahim Bağırov filialda dərs
deyirdi[9, siyahı.3, iş.48, səh.20].
12 iyun 1972-ci il tarixli Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 214 №-li qərarı əsasında
Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin 206 №-li qərarı ilə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun
bazası əsasında Naxçıvan şəhərində Naxçıvan Pedaqoji İnstitutunun təşkil edilməsi haqqında qərar
qəbul edildi. Az sonra Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət Komitəsinin 9 yanvar 1973-cü il tarixli
protokolunda Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutuna akademik Yusif Məmmədəliyevin adının
verilməsi haqqında qərar qəbul edildi[10, siyahı.13, iş.88, vərəqə 40].
1972-ci ildən başlayaraq Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda ibtidai təhsil pedaqogikası və
metodikası, fizika, ümumi texniki fənnlər, əmək, kimya, biologiya ixtisasları üzrə müəllim
hazırlanması üçün ayrıca yeni fakültələr açılmışdır. Bunların hamısı Azərbaycan Pedaqoji
67
İnstitutunun fəaliyyəti, onun tədris planları, proqramları və göstərişləri ilə get-gedə inkişaf edib və
təkmilləşmişdir.
1981-ci ildə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda 14 kafedra fəaliyyət göstərir, əyani
şöbədə 1338 nəfər, qiyabi şöbədə idə 616 nəfər tələbə təhsil alırdı. Onların təlim tərbiyəsi ilə 130
nəfər professor-müəllim heyəti məşğul olurdu. Onların içərisində elmlər doktorları, elmlər
namizədləri və aspirant-müəllimlər fəaliyyət göstərir.
29 dekabr 1990-cı il tarixli Azərbayacn SSR Nazirlər Sovetinin qərarına əsasən Yusif
Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutu Naxçıvan Dövlət Universitetinə çevrildi. Az
sonra 9 yanvar 1991-ci il Muxtar Respublika Nazirlər Sovetinin 07 №-li qərarı ilə Naxçıvan Muxtar
Respublika Nazirlər Kabinetinin 360 saylı sərəncamı ilə Naxçıvan Dövlət Universitetində təsərrüfat
hesablı ixtisas artırma və yenidən hazırlanma fakültəsinin açılması haqqında qərar qəbul edildi.
Xalqımızın Ümummilli lideri Heydər Əliyev 1974, 1992, 1999-cu illərdə dörd dəfə Naxçıvan
Dövlət Universitetində olması, burada etdiyi tarixi nitqlər, verdiyi tövsiyyələr və tapşırıqlar,
göstərdiyi qayğı, ölkədə və regionda ali təhsilin və elmin, o cümlədən Naxçıvan Dövlət
Universitetinin inkiişafında mühüm rol oynamışdır. Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin 12
noyabr 1992-ci ildə Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri kimi Naxçıvan Dövlət Universitetinin 25
illik yubileyində iştirakı və nitqi, müstəqillik dövrü Azərbaycan ali məktəbinin proqramı idi. 20 il
bundan əvvəl deyilmiş aşağıdakı fikirlər bu gün üçün də aktual və müasir səslənir:
“İndi Azərbaycan müstəqil bir dövlət kimi dünyanın hər bir ölkəsi ilə müstəqil əlaqə
yaratmağa və bu əlaqələrdən öz ölkəsinin gələcək inkişafı üçün istifadə etməyə malik olan bir
dövlətdir. Bu baxımdan Naxçıvan Dövlət Universiteti indi sərbəst bir ali məktəbdir. Onun
Azərbaycanın bütün ali məktəbləri ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə daha da əlverişlişərait var və eyni
zamanda dünyanın bütün ölkələri ilə, orada olan bütün ali məktəblər ilə, elm mərkəzləri ilə, elm
ocaqları ilə əlaqə saxlamağa imkanlarlı vardır. Çox yaxşı haldır ki, bu sahədə müəyyən addımlar
atılıb. Bu gün Naxçıvan Dövlət Universitetinin bu yubiley mərasimində İran İslam Respublikasının
və Türkiyə Cümhuriyyətinin ali məktəblərinin və dövlət adamlarının iştirakı buna sübutdur. Sizə
əmin edə bilərəm ki, Naxçıvan MR Ali Məclisi bu sahədə Naxçıvan Dövlət Universitetinin
fəaliyyətinə lazımi köməklik edəcək və lazım olan şərait yaradacaqdır. Artıq bundan sonra sizin
hazırlayacağınız ali təhsilli kadrlar gərək daha yüksək kriteriyalara, yüksək tələblərə uyğun
olsunlar, indi artıq siz keçmiş sovetlər ittifaqının çərçivəsində olan yox, bütün təcrübəsini gərək
mənimsəyəsiniz, ondan səmərəli istifadə edəsiniz və ali təhsil işinin təşkilini daha müasir səviyyədə
qura biləsiniz”[11, səh.2].
Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun universitet quruculuğuna xüsusi diqqət
yetirməsi Naxçıvan Dövlət Universitetinin böyük sürətlə inkişaf etdirilməsinin mühüm hərəkətverici
qüvvəsini təşkil edir. Muxtar Respublika Ali Məclis sədrinin Naxçıvan Dövlət Universitetinin 30 illik
yubileyini keçirməsi haqqında 26 may 1997-ci il tarixli 47 №-li sərəncamı, həmçinin Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Naxçıvan Dövlət Universitetinin 40 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında
31 mart 2007-ci il tarixli sərəncamı, Naxçıvan Dövlət Universitetinin əməkdaşlarına təltif edilməsi
haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 oktyabr 2007-ci il tarixli sərəncamı Azərbaycan
Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin və Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun
universitetə göstərdiyi qayğının parlaq təzahülüdür
Naxçıvan Dövlət Universiteti 50 ildir ki elm və təhsil mərkəzi kimi şöhrət qazanmış,
dövlətçilikdə, iqtisadiyyatda, elm, maarif və mədəniyyətin inkişafında Naxçıvan Dövlət
Universitetinin məzunlarının mühüm xidməti vardır. Naxçıvan Dövlət Universiteti Azərbaycanın
əsas elm mərkəzlərindən biridir. Naxçıvan Dövlət Universitetinin 40000-dən çox məzunu olmuş,
onlar yüksək vəzifəli dövlət adamları,
deputatlar, görkəmli elm xadimləridir. Universitetin 25, 30 və
40 illik yubileyləri dövlət
səviyyəsində qeyd olunmuş, 50 illik yubileyinə hazırlıq işləri gedir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Həmzə Cəfərov. “Naxçıvanda təhsil- İnkişaf yolu və imkanları”. Bakı. Elm və təhsil. 2011.
2.
Naxçıvan MRDA, fond.1, siyahı.1, iş.982.