Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №7 (88)

- 114 - 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Spitak zəlzələsinin izoseyst sxemi 7 dekabr 1988 
Tərtib edən A.Həsənov 
 
5  mart  1992-ci  il  saat  03.30.13  –də  İran  ərazisində  zəlzələ  baş  vermişdir.  Zəlzələ  ocağının 
parametrləri 

38,60

43,35

 M
lh
=4,3 K=11,8 olmuşdur . Naxçıvan MR- da bu zəlzələ 3-4 ball 
intensivliyində hiss olunmuşdur. 
15 mart 1993 cü il saat 15:32:35,3 –də zəlzələ baş vermişdir. Ocağın parametrləri 

 38.20

 

45,30

 M
pv
=5,2, K=11,2 olmuş və Naxçıvan MR-da 3-4 ball intensivliyində hiss olunmuşdur. 
1996 –cı ilin iyun ayında İran ərazisində 2 güclü zəlzələ baş vermişdir. Belə ki, iyun ayının 
18-də əsas təkan 19 iyun da –aftoşok qeyd alınmışdır. 18 iyun saat 09.10.58,1 –də baş verən zəlzələ 
7  ballıq  əsas  təkan  olmuşdur.  Aparılmış  instrumental  məlumatlar  əsasında  zəlzələ  ocağının 
parametrləri 

38,80

, 

45,60

  M
pv
=5,9;  K=12,4  olmuşdur.  Hadişəhr  və  Culfa  yaşayış 
məntəqələrində  zəlzələnin  maksimal  intensivliyi  6-7  bal  olmuş,  insanlarda  qorxu  həyacan  əmələ 
gəlmiş,  mebellər  yerindən  tərpəşmiş,  qab  qacaq  döşəməyə  tökülmüşdür.  Sakinlər  yeraltı  uğultu 
eşitdikdən sonra çoxları evlərini tərk etmiş, kərpicdən tikilmiş kənd tikililərin çoxunun suvaqlarında 
çatlar əmələ gəlmişdir.  
İkinci təkan saat 07:07:55 yenə həmin ocaqda baş vermiş K=11,3, M
pv
=5,5 olmuşdur ki, bu 
da Culfa və Ordubad ərazilərində 4,5 bal, Naxçıvanda isə 4 bal intensivliyində hiss edilmişdir. 
 
Məntəqə 
Episent məsafəsi 
∆*  km 
Məntəqə 
Episentr məsafəsi 
∆*  km 
6-7 ball 
 
5-ball 
 
Hadişəhr 
5 km 
Naxçıvan 
40 km 
Culfa 
7 km 
4-5 ball 
 
6 ball 
 
Paraqaçay 
35 km 
Ordubad 
32 km 
4 ball 
 
5-6 ball 
 
Ərəfcə 
45 km 
Nehrəm 
28 km 
3-ball 
 
Əbrəqunus  25 
Şahbuz 
55 km 
 
 
Xoy 
65 km 
Zəlzələnin Makroseysmik məlumatları   18 və 19 iyun 1996 
 
23  noyabr  1998  –ci  il  saat  11:11:36-da  İran  ərazisində  ocağın  parametrləri 

38,80

 

5,35

 K=12,2 M
pv
=5,7 olan zəlzələ nəticəsində Culfa ərazisi 3-4 ballıq zonaya daxil olmuşdur. 
9  mart  1999  –cu  ildə  saat  09:41:54-də  İran  ərzisində  ocağın  parametrləri 

 
44,90

  K=11;  M
pv
=5.0 olan yeraltı təkan qeydə alınmış və Naxçıvanda 4 ball intensivliyində hiss 
edilmişdir. 
19  avqust  1999-cu  il  saat  04:  33:12,2-də  İran  ərazisində  ocağın  parametrləri 

46,70

 K=11,5 olmuş və Ordubadda 3 ball intensivliyində hiss olunmuşdur. 
 

---

- 115 - 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Culfa Zəlzələsinin izoseyst sxemi. 18 və 19 iyun 1996 
Tərtib edən A.Həsənov 
 
18  may  2002  –ci  il  saat  00:54:25,6-da  Naxçıvan  ərazisində  ocağın  parametrləri 

 K=10,7 olan təkan qeydə alınmış və 3 bal intensivliyində hiss olunmuşdur. 
Qeyd  olunmuş  zəlzələlərin  təhlili  onu  göstərir  ki,  zəlzələlərin  hamısının  dərinliyi  20  km-ə 
qədər  olan  qatda  baş  vermişdir.  Bu  qat  1-ci  hiposentral  qat  kimi  ən  güclü  zəlzələlər  generasiya 
etmək  qabiliyyətinə  malikdir.  Lakin  hiposentral  dərinliyin  yer  səthinə  yaxın  yerləşməsinə 
baxmayaraq  makroseysmik  sahələr  çox  böyük  əraziləri  əhatə  etmişdir.  Buna  səbəb  seysmik 
enerjinin zəif udulması olmuşdur.  
Belə  nəticəyə  gəlirik  ki,  Respublika  ərazisinə  təsir  edən  yaxın  sərhəd  bölgələrində  güclü 
zəlzələ ocaqları mövcuddur. Gələcəkdə bu ocaqlarda baş vermiş  yeraltı təkanlar Naxçıvan Muxtar 
Respublikası üçün real təhlükə sayılır. 
ƏDƏBİYYAT 
1.  Rzayev  O.Ə.  Naxçıvan-Araz  tektonik  zonasının  geoloji  quruluşu  haqqında  VII  Azərbaycan 
Beynalxalq Geofizika konfransının tezisləri. Bakı, 2010, s.92. 
2. Aзизбеков Ш.А. Геология Нахичеванской АССР. Госгеологтех-издат, М., 1961, с.14,  
3. Kəngərli T. Əliyev Ə. Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisinin seysmikliyi, seysmotektonik 
və seysmogeoloji şəraiti məqalə  
4. Гасанов А.Г. Ощутимые землетрясения Азербайджана 1983-2002 г.г. Баку 2003.  
 
ABSTRACT 
                                                 İlkin Valibayov, Tavat İsmayıllı 
 
The macroseismic and izoseist areas of earthquakes taken place in Nakhchivan Autonomous 
Republik and close to the border areas it have been defined in the article. As a result it is possible to 
say that there are strong seismic earthquake center in close border areas that affect the territory of 
the  republic.The  undergraund  tremors  happening  in  this  earthquake  center  in  future  may  be 
considered real danger of Nakhchivan Autonomos Republic . 
 
РЕЗЮМЕ 
                                            Илкин Велибеков, Тават Исмайыллы 
 
В  статье  определен  изозейсти  и  макросейсмические  области  землетрясений, 
происходящие на территории Нахичеванской Автономной Республики и территорих близкие 
ей.  В  результате  можно  считать,  очаги  сильного  сейсмического  землетрясения  в  местных 
приграничных  районах  влияет  на  территорию  Республики.  Подземные  толчки, 
происходящие в этих очагах в будущем можно считать реально опасным для Нахичеванской 
Автономной Республики.  
 
NDU-nun Elmi Şurasının 27 noyabr 2017-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə 
olunmuşdur. (protokol № 03).  
Məqaləni çapa təqdim etdi: Coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent N.Babayev
 
 
 

---