Elmi ƏSƏRLƏR, 2018, №1 (90) nakhchivan state university. Scientific works, 2018, №1 (90)

- 60 - 
dövlətlərlə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq edir, dünya səviyyəli yarış və müsabiqələrin ev sahibidir. 
Bütün  bunlar  ölkəmizdə  xarici  dillərin  tədrisinin  əhəmiyyətini  göstərir.  Hər  bir  müəllim  ingilis 
dilinin tədrisində tələbələrin maraqlarına uyğun olaraq aşağıdakılara diqqət etməlidir:  
1. Mövzular müzakirə üçün əsas təşkil edilməlidir; 
2. Janr müxtəlifliyi olmalıdır; 
3. Mövzular tələbələrin səviyyəsinə uyğun olmalıdır; 
4. Həqiqi mənbələrə əsaslanmalıdır.  
Bugünki  müasir  və  qloballaşan  dünyamızda  beynəlmiləl  dillərin  rolu  danılmazdır.  Bu 
dillərdən    biri  də  dünyanın  əksər  ölkələrində  tədris  olunan,  istifadə  edilən  ingilis  dilidir.  Heç  də 
təsadüfü deyil ki, Azərbaycanda da ingilis dilinin tədrisi geniş vüsət almışdır. Orta məktəblərdə, ali 
məktəblərdə  ingilis  dilinin  tədrisinə  geniş  yer  ayrılır,  üniversitetlərdə  ixtisasından  asılı  olmayaraq 
bakalavr    səviyyəsində  hüquq  üzrə  ingilis  dili,  turizm  üzrə  ingilis  dili,  bələdiyyə  üzrə  ingilis  dili, 
sosial iş üzrə ingilis dili və s.   tədris olunur. Unutmamalıyıq ki, maşinist qatarı “təlim” edən kimi 
biz müəllimlərdə beyinləri təlim edirik. Müasir dövrdə xarici dili tədris edən müəllim ilk növbədə 
tələbələrin  ingilis  dilində  kommunikativ  səriştəsinin  formalaşdırılması  üçün  səmərəli  şəraitin 
yaradılmasını  təmin  edə  bilən  və  bu  istiqamətdə  tələbələrinə  yardım  edən  bir  şəxs  olmalıdır.  Biz 
müəllimlər  bilməliyik  ki,  tələbələrə  hər  tərəfli  yardım  edərək,  onlara  dil  sahəsində  ən  yüksək 
nailiyyətləri  əldə  etməyə  kömək  etməliyik.  Müəllim-tələbə  münasibətləri  xarici  dilin  tədrisi 
prosesinin  əsas  amillərdən biridir. Xarici  dil tədrisinin keyfiyyətini  yaxşılaşdırmaq məqsədinə nail 
olmaq üçün aşağıdakı şərtlər nəzərə alınmalıdır: 
1) qarşıya qoyulan məqsədlər real olmalıdır; 
2) innovativ metod və üsullar tədris prosesinə səmərəli tətbiq edilməlidir; 
3)  müəllimin    dil  öyrənən  tələbələrin  arzu,  maraq  və  təlabatları  haqqında  məlumatı 
olmalıdır; 
4) müəllim tədris etdiyi fənnə həvəslə yanaşması bu tədris prosesinin uğurlu olmasını təmin 
edən əsas şərtlərdəndir; 
5)  müəllimin  də  tələbələrin  nəyi  və  necə  hansı  məqsədlə  öyrənməsini,  yeni  tədrisin 
məqsədləri, metod və üsulları, haqqında məlumatı olmalıdır 
Müstəqil    Azərbaycan  Respublikasının  dünyaya  inteqrasiyası,  beynəlxalq  münasibətlərin 
genişlənib möhkəmlənməsi, informasıya axını xarici dillərə olan tələbatı zərurətə çevirmişdir.Bu da 
öz  növbəsində  təhsil  işçiləri  qarşısında  təxirəsalınmaz  vəzifələr  qoyur.  Respublikamızda  tədris 
proqramlarının,  dərsliklərin  və  dərs  vəsaitlərinin  dəyişdirilməsi  və  ya  yeniləşdirilərək 
təkmilləşdirilməsi,  yenilənmiş  proqramlar  əsasında  tərtib  edilmiş  dərsliklər  və  dərs  vəsaitləri  ilə 
işləyəcək  ingilis  dili  ixtisası  üzrə  müəllim  kadrları  hazırlayan  ali  təhsil  müəssisələrin  öz  tədris 
proqramlarını çağdaş meyarlara uyğun dünya təhsil sisteminə cavab verəcək səviyyədə hazırlamağı 
tələb edir.  Bu baxımdan, ingilis dilinin tədris  edəcək müəllimlər üçün beynəlxalq tələblərə uyğun 
yeni elmi-metodiki proqramın nəşr olunmasına ehtiyac vardır. 
"Ali İxtisas Təhsilinin Dövlət Standartları"nda nəzərdə tutulan tələblərə uyğun   ingilis dilini 
tədris edən biz müəllimlər kursun məqsədini, əsas məzmununu, aspektlərini və metodik istiqamətini 
tədrisdə  əks  etdirməlidir.İngilis  dilinin  tədrisi  zamanı  aşağıdakı  məsələlərə  xüsusi  diqqət 
yetirilməlidir: 
1. Tələbələrin beynəlxalq standartlara cavab verən peşəkarlıq fəaliyyətləri üçün nəzəri baza 
yaratmaq; 
2. Tələbələrə müasir təlim üsulları, təlim texnologiyalarına yiyələnmələri məqsədi ilə onlara  
lazımi bilik, bacarıq və vərdişlər aşılamaq; 
3.  Tələbələri  yenilənmiş  dərsliklərlə  tanış  etmək  və  müasir  təlim  texnologiyalarına 
yiyələnmələri təmin etmək; 
4.  Tələbələrəmilli  və  ümumbəşəri  dəyərlər  -demokratiklik,  dünyəvilik,  sistemlilik,  biliyi 
təcrübəyə  tətbiq  etmək,  tədqiqat  aparmaq,  cəmiyyətin  aparıcı  üzvünə  çevrilə  bilmək  kimi 
keyfiyyətlər aşılamaq və onların hərtərəfli inkişafını təmin etmək; 
5. Tələbələrə dərsi müasir texnologiya  İKT, Power point ilə tədris etmək. 

---

- 61 - 
Tədrisin  belə  strukturu  nəzəri  məsələləri  konkret    praktiki  yolla    həyata  keçirməyə  imkan 
verir. İngilis dilinin tədrisi zamanı prosesinin təşkili, sillabusların tərtibi, dərslərin İKT, Power Point 
ilə  keçirilməsinə,  onun mərhələlərinə  diqqət  verilməlidir.  Ali    məktəbin  bütün  pillələri  üzrə,  eləcə 
də ingilis   dilinin  öyrədilməsinin özəllikləri,  tələbələrin bilik,  bacarıq,  vərdişlərinin  yoxlanması  və 
qiymətləndirilməsi qaydaları düzgün aparılmalıdır 
 
Тясадцфи  дейилдир  ки,  эцнцмцздя  няинки    дювлят  органларында  вя  бейнялхалг 
гурумларда  тямсил олунанлар, еляcə дя мцхтялиф гейри-щюкумят тяшкилатларында чалышан 
kadrlar    хариcи  юлкялярин  iqtisadiyyatının  inkişafını  qanun  вя    щüгугун  ян  азы  цмуми 
принсиплярини  юйряниb  арашдырmaq  üçün  ingilis  dilini  bilmələri  çox  vacibdir.  Юлкямиз 
юзцнцн  дювлят  мцстягиллийини  бярпа  етдикдяn  сонра  милли    кадрларын  щазырланмасына 
верилян  тялябляр  дя  артмышдыр.  Бу  тялябляр  ичярисиндя  йцксяк  нязяри  сявиййяйя,  милли 
ruha вя азярбайcанчылыг идеолоэийасына дяриндян йийялянмяк, bütün елмlərин ян мцхтялиф 
сащяляриня бялядчилик etmək  мцщцм ящямиййят кясб едир. 
 
Мцстягил  дювлятчилик  тарихимизин  кечян  тягрибян  25  иллик  заман  кясийиндя 
газанылан  тяcрцбя  эюстярди  ки,  али    тящсили  алан  кадрлар  юлкя  конститусийасы  вя 
ганунчулуьу  иля  йанашы  хариcи  юлкялярин  qanun  və  щцгугуну  да  лазымы  сявиййядя 
юйрянмяли,  бу  сащядя  мцгайися  вя  гаршылашдырмалар  апармаьы  баcармалыдырлар.  Бу 
истяр  юлкя  дахилиндя    мцвафиг  сащялярдя  чалышaн  kadrlar  цчцн,  истярся  дя  мцхтялиф 
гейри-щюкумят  тяшкилатлары  вя  бейнялхалг  гурумларда  ишляйянляр  цчцн  ейни  дяряcядя 
эяряклидир.  
 
Диэяр тяряфдян глобаллашан дцнйайа интеграсийа олунан  Азярбайcан Республикасы 
мцхтялиф  юлкялярля    мцхтялиф  мязмунлу  мцгавиляляр  баьлайыр,  сазишляр  имзалайыр, 
бейnялхалг  гурумлара,  тяшкилатлара  вя  бирликляря  цзв  олур.  Бу  ишлярин  сямяряли  вя 
ишляк  олмası  эюзлянилян  нятиcяляри  вермяси  цчцн  ilк  нювбядя  щямин  юлкялярин  dilini 
билмяк лазым эялир. 
 
Бу  бахымдан  ingilis  dili  фяннинин  tədrisi  эяляcяк  kadrларын  дювлятчилик    щаггында 
биликляринин  эенишлянмясиндя,  нязяри  бахышларынын  вя  тяcрцби  вярдишляринин 
тякмилляшмясиндя хцсуси  ящямиййят кясб едир. 
 
ƏDƏBİYYAT 
Azərbaycan dilində: 
1. Məmmədova C. A, Soltanova H. B, “Beynəlxalq Turizm” Bakı, Maarif  2004 20- 212 səh. 
2. Verdiyeva Z.H, Axundov Ç.M, “Learn English”, Maarif, 1993, 310 səh. 
3. Rehimova S. H.” Dünya Turizmi’’ Bakı, Azərnəşr, 2009, 32- 144 səh. 
4. Zülfügarov Z. English. Bakı, 2000, 56 səh. 
5. Məmmədov C. Turizm Sektoru, Bakı, Maarif, 1988, 383 səh . 
6. Musayev O, İngilis dilinin qrammatikası, Maarif, 1979, 359 səh. 
7. Pedaqoji universitet və institutlarda bakalavr hazırlığı üçün proqram. Pedaqogika nəzəriyyəsi 
və tarixi, Bakı, 2008, 52 səh. 
8. Ofelya Qafarova. Məktəblərdə ingilis dilinin metodikası. 2014 
9. İnternet materialları – 2016 
10. Eyyubova Mehriban. İngilis dili  birinci xarici dildir. 2015 
İngilis dilində 
11. James Arnold. Commond English, Longman 1999.  
12. Charles Goelgner.Tourism London, 2007 
13. Education İn Britain. London, 1989 
14. Keep up Your English. Moscow, 1975 
15. Kozlovskaya M. Everyday English for Beginners. Moscow 
16. Oxford University Press, 1989. 
17.  Diane  Larsen-Freeman.  Techniques  and  Principles  in  Language  Teaching.Oxford  Univer-
sity Press, 2000, 191 p. 
18. The TKT Course. Modu les 1, 2 and 3.Cambridge University Press 2001, 265 p. 

---