197
qıcıqlanmaların müalicəsində sürtkü kimi istifadə edilir. Bitkidən alınan preparatları klinikalarda
sınaqdan keçirib onların bağırsaq pozğunluqlarında, köpmədə, ödqovucu, eləcə də bağırsağın və
uĢaqlıq yollarının eninə zolaqlı əzələ toxumalarına qıcıqlandırıcı təsiri müəyyən edilmiĢdir. Bitkinin
tərkibindəki peqanın alkoloidindən isə miastetin, miopatenin müalicəsində təsiredici vasitə kimi
istifadə edilir (V.Ġ.Zafracnov və b., 1977). Bundan baĢqa xalq təbabətində bitkinin çiçək açan
dövründə gövdənin yuxarı hissəsini çiçəklə birlikdə kəsib götürərək istifadə edirlər. Bitkidən alınan
preparatların köməyi ilə soyuqdəymə, sidikqovucu, iĢlədici, ağrıkəsici, qurd əleyhinə, eləcə də
mədə-bağırsaq sisteminin nizama salınmasında iĢlədilir.
Uşaqlarda və yaşlılarda gecələr sidiyin saxlanmaması, həmçinin qəbizlik, bağırsaq
sisteminin zəifləməsi zamanı. 1,5 çay qaĢığı həcimində təzə otundan götürüb 1 stəkan qaynar suya
töküb 1 saat dəmləyib sonra süzün. Alınan dəmləmədən gündə 3-4 dəfə yeməkdən 10-15 dəqqiqə
əvvəl 1 xörək qaĢığı qəbul edilməsi məsləhətdir.
Xolesistit, piyelonefrit, həmçinin sidik kisəsində olan daşların müalicəsində. 2 xörək qaĢığı
doğranmıĢ təzə otundan götürüb 1 stəkan arağın içərsində 2 həftə saxlayıb süzün. 15 damcı gündə 3
dəfə yeməkqabağı qəbul edin.
Hepatitin, köpmənin, böyrək mənşəli şişlərin müalicəsində. 3 xörək qaĢığı doğıanmıĢ təzə
otundan götürüb, 0,5 litr qaynar suya əlavə edilir, 1 saat müddətində dəmlənir və sonra süzülür.
Alınan ekstraktdan gündə 3 dəfə yeməkdən yarım saat əvvəl qəbul edilir.
Babasil zamanı. 2 hissə doğranmıĢ ot, 3 hissə qunduz və yaxud donuz piyi ilə qarıĢdırılıb 1
həftə saxlanılır. Sonra qızdırlaraq süzülür. AlınmıĢ açıq-yaĢıl rəngli mazdan axĢamlar ĢiĢmiĢ
nahiyəyə sürtülür. Daxilə isə qızdırılmıĢ mazı tənzifdən hazırlanmıĢ tampona hopturulub
soyudularaq anal dəliyinə ehtiyatla yeridilir və 4-5 saat saxlanılır. Əməliyyat gündə 2-3 dəfə təkrar
edilir.
Prostat vəzinin adenomasında. Tampon yeritməzdən əvvəl gecələr anal dəliyinə mazdan
sürtülür.
2-ci üsulla mazın hazırlanması. Bərabər miqdarda qurdotu çiçəyi, palıd qabığı, su bibəri
götürülür, qarıĢdırılaraq 12 saat ərzində əridilmiĢ donuz piyində saxlanılır. QarıĢığı tez-tez
qarıĢdırmaq lazımdır. Sonra isə süzülür. Alınan məhlul ĢuĢə bankaya tökülür. Bu mazdan tampon
Ģəkilində anal dəliyinə yeridilərək 4-5 saat müddətində saxlanır. Bu əməliyyatdan sonra xəstə
Ģiddətli ağrıdan və qanaxmadan azad olur.
Müalicəni vəziyyət yaxĢılaĢana qədər davam etdirmək məsləhətdir.
Traxoma zamanı. 1 xörək qaĢığı doğranmıĢ təzə otdan götürülüb 1 stəkan qaynar suda
yarım saat müddətində dəmlənir. Alınan ekstraktla gündə 4-5 dəfə gözlərin yuyulması məsləhətdir.
Üzdə olan civzələrin təmizlənməsində, bu bitkidən alınan sulu dəmləmə çox boyük rol oynayır.
Diqqət! Bitki zəhərli olduğu üçün ondan istifadə edən zaman qeyd olunan miqdara düzgün
riayət etmək lazımdır.
Biz bitkinin çiçəklərindən ilk dəfə olaraq boya ekstrakrı hazırlayıb yun ipdə sarı-narıncı,
qızılı-sarı, parlaq-narıncı, zeytunu-sarı, tütünü-qonur, yaĢıl, açıq-qəhvəyi və s. rəng və çalarlar
alınmasına nail olmuĢuq.
BADIMCANÇĠÇƏKLĠLƏR – Solanaceae Juss. fəsiləsi
Kartof – Solanum tuberosum L.
Badımcançiçəklilər fəsiləsi 90 cinsi və 2000-ə qədər növü əhatə edib, əsasən dünyanın
tropik və subtropik ərazilərində yayılmıĢdır. Fəsiləyə daxil olan cinslərdən kartof, pomidor,
badımcan qırmızı bibər, tütün, maxorka və s. xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində istifadə edilir.
Bu cinslərdən biri də Solanum L.-dir.
Solanum L. - badımcan cinsi 1700 növü əhatə edir. Ağac, kol və ot formasında olub ən çox
tropik və subtropik ərazilərdə yayılmıĢdır.
198
Kartof dünya xalqlarının buğdadan sonra ikinci çörəyi hesab edilir. Kartofdan istənilən
xörək növünü hazırlamaq miimkündür. Lakin
uzun illər bu qiymətli qida məhsulu haqqında
çoxlu mübahisələr hökm sürmüĢdür. Kimi
deyirdi ki, bu bitki zərərlidir, bəzi insanlar
bunun xeyirli olduğu barədə mübahisə
edirmiĢlər. Həyatın gediĢi bu mübahisələrə
son qoydu. Bu gün isə kartof insan sağlamlığı
üçün ən qiymətli müalicə preparatı hesab
edilir. Ən çox müalicəvi əhəmiyyəti olan
kartofdur. 100 q təzə kartof yumrusu insanı
bir gündə tələb etdiyi C vitamini ilə təmin
edir. Bundan baĢqa kartofun tərkibində B
1
,
PP vitamin qrupları, foli turĢusu, kalsium, manqan, fosfor və kalium və s. aĢkar edilmiĢdir. Xüsusən
də cavan kartof yumrularından alınmıĢ Ģirənin tərkibi kalium elementi ilə zəngin olduğundan ürək-
damar, həmçinin mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində geniĢ istifadə edilir. Bir dilim
təmizlənmiĢ kartofla dəridə baĢ verən ekzema və digər dəri xəstəliklərini müalicə edirlər. Bundan
baĢqa kartof buxarı ilə öskürək və zökəm xəstəliklərində geniĢ istifadə edilir.
Kartofun xeyirli cəhətləri ilə yanaĢı onun zərərli təsirlərinə də təsadüf edilir. Kartofu
toplayıb anbarlarda saxlayan zaman onun qabıq və lət hissəsində tədricən insan orqanizmi üçün
zəhərli təsirə malik «solanin» alkaloidi toplanmağa baĢlayır. Buna görə də hamilə qadınların köhnə
kartof yeməsi məsləhət görülmür. Belə ki, köhnə kartofun tərkibindəki solanin alkaloidi embrionun
normal inkiĢafına mənfı təsir göstərə bilər. Bir çox mütəxəssislər kartofun yanvar ayında təhlükəsiz
olduğunu qeyd edirlər. Yaz aylarında isə anlaĢılmazlıq meydana çıxır. Bir çoxları kartofdan vitamin
çatıĢmazlığı zamanı istifadə edirlər. Bu da çox vaxt xoĢagəlməz hadisələrlə müĢayiət olunur.
Insanlar qida kimi təzə kartof çıxana qədər ən çox köhnə kartofdan istifadə edirlər. Buna görə də
ortaya belə bir sual çıxır - kartof yumrularında toplanan solanin alkaloidini necə azaltmaq olar?
Birincisi, köhnə kartofu təmizləyən zaman çalıĢın ki, qalın soyasınız. Qida məqsədləri üçün
ancaq özək hissəsini saxlayın. Daha çox zəhərli təsirə malik solanin maddəsi əsasən kartofun qabıq
hissəsində toplanır.
Ġkincisi, solanin maddəsinin kartofun tərkibindən tamamilə çıxarılması üçün mütləq onu iri
duzla duzlayıb, qapağı örtülmüĢ tavada qızardın. Bu zaman duz nəinki kartofun tərkibindən solanin
maddəsini sorub çıxarır, hətta onu nitrit birləĢmələrindən də azad edir.
Kartofdan müalicəvi preparatların hazırlanması.
Kartofun insanlar üçün təhlükəli olması yaz aylarında baĢ verir. Payızda isə kartof insanların
ləziz xörəklərinin əsasını təĢkil edir. Bu dövrdə insanlar kartofdan istənilən ləzzətli xörəklər
hazırlamaqla yanaĢı, öz sağlamlıq durumlarını da bərpa etməyə baĢlayırlar.
Mədə və onikibarmaq bağırsaq yaralarının müalicəsində. Bunun üçün kartofdan
hazırlanmıĢ Ģirədən səhər tezdən acqarına stəkanın 1/2 hissəsi qədər, bütün gün ərzində isə hər 20
dəqiqədən bir günorta və axĢam yeməklərinədək stəkanın 1/4 hissəsi qədər qəbul edin. Müalicə
kursu 7 gündür. Bir az istirahət verdikdən sonra müalicəni təkrar edin.
Qastrit zamanı (turşuluq artan zaman). Təzə kartofun Ģirəsindən 1 stəkan götürüb üzərinə 1
çay qaĢığı bal əlavə edin. Aldığınız qarıĢıqdan gündə 3-4 dəfə, yeməyə 1 saat qalmıĢ stəkanın 1/3
hissəsi qədər qəbul edin. Müalicə kursu 10 gündür. Bir həftədən sonra müalicəni yenidən davam
etdirin.
Qan təzyiqi zamanı, soyuqdəymə, fibroma və qəbizliyin müalicəsində. Təzə kartof
Ģirəsindən gündə 2-3 dəfə, yeməyə 20 dəqiqə qalmıĢ stəkanın 1/4 hissəsi qədər qəbul edin.
Hiperterioz zamanı - qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün. Təzə kartof
Ģirəsindən gündə 2-3 dəfə, yeməyə 30 dəqiqə qalmıĢ stəkanın 1/2 hissəsi qədər qəbul edin. Müalicə
kursu 3 həftədir.
Damar genişlənmələri zamanı. Kartofdan hazırlanmıĢ təzə sıyıqdan götürüb ĢiĢmiĢ halda
çıxan damarların üzərinə yaxıb tənziflə sarıyın və 4-5 saat saxlayın. Müalicəni 2 həftə ərzində hər
Dostları ilə paylaş: |