Elşən Misir oğlu Nəsibov
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
195 forması məhz bu vasitələrlə də təsvir olunur, həmçinin obrazlanır. Televiziya və radio verilişlərdən ibarət olan efir (görüntü və dinləyici) vasitələridir. Cəmiyyətdə, dövlətdə, beynəlxalq aləmdə hadisələrin ardıcıl və sahələr üzrə əhatələndirilməsini təmin edən subyektlərdir. Bu baxımdan da bu kimi vasitələr mənəvi dəyər rolunu oynayırlar. İnsanların gündəlik olaraq məlumatlarla təminatı onlarda rahatlanmaları və mənəvi qidalanmanı təmin edir. Bu baxımdan da efir verilişləri təfəkkürü formalaşdırıcı, oyadıcı, insanların həyat tərzi barədə məlumatlarverici və istiqamətləndirici funksiya daşıyırlar. Məsələn, gündəlik hava şəraitinin qabaqcadan efir vasitəsilə cəmiyyətə təqdim olunması məişətdə və təsərrüfat həyatında təbiət hadisələrinə qarşçı önləyici addımların atılmasını təmin edir. Eləcə də strateji məhsulların, qiymətli metalların, digər bazar məhsullarının qiymətləri barədə məlumatların cəmiyyətə çatdırılması təsərrüfat-məişət həyatının tənzimlənməsini təmin edir. Tarixi, mədəni və siyasi hadisələrin efir vasitəsilə canlandırılması cəmiyyətin mədəni ayıqlığını təmin edir. Ekran-efir vasitələri insanların mədəni, ictimai və siyasi şüurlarına öz müsbət təsirlərini göstərir. Televiziya və radio öz verilişlərinə görə həm konkret sahəli (məsələn, musiqi, idman, mədəniyyət, tarix, texnika, kənd təsərrüfatı, incəsənət, xəbər və s.), həm də universal məzmunlu (əksər profillərin cəm aldığı məkan) olur. Televiziya və radio regional və dövlət səviyyəli fəaliyyəti ilə xarakterizə olunur. Televiziya və radio dövlət və qeyri-dövlət formalarına bölünür. Televiziya və radio öz proqramlarına, verilişlərinə görə əyləncə məzmunlu və xəbər-film məzmunlu olur. Universal telekanallarda isə xəbər, film və əyləncə portalları cəm halda qərarlaşır. İnformasiya vasitələri (informasiya yaradan və yayan) kimi verilişlər, sənədli, tarixi və bədii filmlər, kinoxronikalar da mühüm rol oynayır. Televiziya və radionun ümdə vəzifələri 196 əhalini, sakinləri lazımi, zəruri informasiyalarla məlumatlandırmaq və maarifləndirməkdən (yəni, onlara biliklər verməkdən) ibarətdir. Bu baxımdan da bu kimi vasitələr bilik daşıyıcı rolunu da oynayırlar. Televiziya və radio özlüyündə bir məktəb funksiyasını da yerinə yetirir. Burada təlimlər, efir mədəniyyəti, veriliş yaradıcılığı, eləcə də məlumatların hazırlanması prosesləri özlüyündə bir kadr, mütəxəsis hazırlama mərkəzləri kimi funksiya kəsb edir. Verilişlərin (əyləncə, xəbər, mərc oyunları, bilik yarışmaları, yəni viktorinalar-biliklərin müxtəlif sahələri üzrə sual və cavablarından ibarət olan oyunlar, ictimai şoular, tele-debatlar və s.) hazırlanması bir proses kimi mütəxəssislərin yetişdirilməsi funksiyasını daşıyır. Televizya və radiolarda müxtəlif mövzulu verilişlər hazırlanır. Həmin verilişlərdə tarixi, ictimai, mədəni, ədəbi, humanitar, siyasi, iqtisadi, məişət məzmunlu məsələlər müzakirələr ortaya çıxır. Şoular vasitəsilə cəmiyyətdə və məişətdə müəyyən qayğılar, həll olunmamaış problemlər efirdə müzakirələrə çıxarılır. Problemlər müzakirə olunur, eləcə də fərdin problemi ictimailəşir. Tele və radio efir yaradıcılığı özündə ictimai və mədəni bir məzmun kəsb edir. Belə ki, verilişlərdə müxtəlif mövzuların hazırlanması və cəmiyyətə təqdim olunması yaradıcılığın tərkibini təşkil edir. Bu da özlüyündə mədəni bir hadisəyə çevrilir. Verilişlərin hazırlanmsı obyektlər barədə müəyyən məlumatların cəmiyyətlərə çatdırılması deməkdir. Verilişlər obrazlanma (hadisələrin əks olunması) proseslərindən ibarət olan fenomenlərdir. Televiziya yaradıcılığı və quruculuğu –təşkilati, yəni televiziyanın kadr və mütəxəssislərlə, şəxsi heyətlə təminatından ibarət olur. Lazımi avadanlıqlarla, texniki aparatlarla təminat da texniki təşkilati funksiyanın tərkibinə 197 aiddir. Televiziya və radionun idarə olunması vasitələrin məqsədlərə doğru yönləndirilməsindən ibarətdir. Televiziya yaradıcılığının digər bir təşkilati funksiyası veriliş hazırlanmasından (ssenaridən, çəkilişdən) redaktə işlərindən və aparıcılıqdan ibarətdir. Aparıcılıq özü bir peşəni təşkil edir. Jurnalistika və müxbirlik peşəsi mövzunu öyrənmədkən və onu ədəbi-bədii üslubda, publisistik əsaslarla cəmiyyətə çatdırmaqdan ibarətdir. Efir yaradıcılığı məzmunu çatdırmaq funksiyasını həyata keçirir. Televizya və radio efi yaradıcılığının ictimai, mədəni və siyasi əhəmiyyəti nələrdən ibarətdir: Nəzərə almaq lazımdır ki, tele və radio efir yaradıcılığında əsas mövzu ümumən insanlığı, cəmiyyəti, dövləti və mədəniyyəti əhatə edir. Bu baxımdan da müxtəlif mövzular işıqlandırılır. Məqsəd insanlığa xidmət edən cəmiyyət, mədəniyyət və dövlət fenomentləri arasında bir üzvü şərtləndirici bağlantı yaratmaqdan ibarətdir. -xalqın milli mədəniyyətinin, ədəbiyyatının və yaradıcılığının xalqın özünə, fərdə və cəmiyyətə çatdırılmasını təmin edir. Ədəbi yaradıcılığın səslənmə yolu ilə, görüntülü vasitələrlə cəmiyyətə çatdırılması funksiyasını yerinə yetirir; -verilişlər vasitəsilə ədəbiyyat, mədəniyyət, incəsənətlə tanışlıq həyata keçirlir. Burada ədəbiyyatın və incəsənətin efir yolu ilə əhaliyə çatdırılması təmin olunur. Mədəni mühit formalaşır; -verilişlər vasitəsilə gündəlik həyat hadisələri (siyasət, mədəniyyət, idman, musiqi, incəsənət və s.) haqqında məlumatlar əldə olunur. Əhalidə davranış qaydaları formalaşır; -verilişlər vasitəsilə sosial problemlər və qayğılar qabardılır və dövlətin aidiyyatı strukturları məlumatlandırılır; Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|