Entomologiya p65
Yüklə 3,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
181 Savollar Sitrus o‘simliklarining gommoz kasalligining tarqalishi, belgilari, infeksiya manbayi va zarari qanday? Sitrus o‘simliklarining fitoftorioz kasalligi belgilari va zarari qanday? Sitrus o‘simliklarining antraknoz kasalligining paydo bo‘lishi, belgilari, infeksiya manbayi va zarari qanday? Sitrus o‘simliklari mevalarining kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari qanday? 182 18-BOB. Anor va anjir kasalliklari Rak kasalligi. Bu kasallikdan anor o‘simligining asosiy tanasi va yon novdalar zararlanib, keyinchalik ularning qisman yoki butunlay qurib qolishiga sabab bo‘ladi. Kasallikning dastlabki belgilari daraxt tanasining po‘stloq yuzasida yoriqli qo‘ng‘ir rangdagi dog‘larining paydo bo‘lishidan boshlanadi. Hosil bo‘lgan yaralar kengayib, tananing barcha qismini o‘rab oladi va uning pastki qismidan yosh novdalar hosil bo‘la boshlaydi. Bu novdalar sekin rivojlanib, ularda meva hosil qilmaydigan gullar yetiladi. Kasallik tufayli halqa bilan o‘ralgan novdalar va daraxtlar tanasi qurib qoladi. Bunday novdalarning epidermisi ostida kasallik qo‘zg‘atuvchisining qora rangdagi do‘mboqchalari yoki piknidiyalarini ko‘rish mumkin. Anorning rak kasalligini Takomillashmagan zamburug‘lar sinfining vakili Phoma punicae turi keltirib chiqaradi. Nam ob- havo sharoitida piknidiyalardan rangsiz, cho‘zinchoq shakldagi sporalarni hosil qiladi. Bu sporalar sog‘lom o‘simliklarga nam sharoitda mexanik zararlangan to‘qimalar orqali kirib keladi. Kasallikka qarshi kurashish uchun po‘stloqning mexanik zararlanishi oldini olish kerak. Zararlangan joylarni tozalab uning ustini himoya vositalari bilan moylab qo‘yish kerak. Anorni ko‘paytirish uchun tayyorlangan qalamchalarni mis sulfati eritmasida ishlov berish kerak. Kasallanib qurigan novdalar va tanasini qirqib olib tashlash kerak. Anorning kalmaraz kasalligi. Bu kasallik bilan anorning bargi, gulbandi, novdalari va pishmagan mevalari zararlanadi. Kasallangan o‘simlikning bargida mayda, dumaloq, binafsha rangdagi dog‘lar paydo bo‘ladi. Keyinchalik dog‘lar qotib, to‘q qo‘ng‘ir rangga kiradi. Bunday barglar buralib, sarg‘ayadi va tushib ketadi. Kasallik belgilari navdada, gul bandlarida, mevada mayda, dumaloq, botiq, qo‘ng‘ir rangdagi dog‘lar tariqasida namoyon bo‘ladi. Keyinchalik dog‘lar bir-biri bilan qo‘shilib, yorilib ketadi va qotadi. 183 Bu yoriq orqali sapratrof zamburug‘lar mevaga kirib kelib, uning chirishiga sabab bo‘ladi. Kasallik qo‘zg‘atuvchisi Sphacaeloma punicae zamburug‘i bo‘lib, asosan yosh novdalarni kasallantiradi. Nam havo sharoitida kasallangan o‘simlikning yosh a’zolari yuzasida zamburug‘ning konidiyalaridan tashkil topgan baxmalsimon nafis dog‘lar paydo bo‘ladi. Zamburug‘ konidiyasi rangsiz, bir hujayrali, silindrsimon yoki elli pssimon shaklda bo‘ladi. Kasallikka qarshi kurashish uchun kalmaraz bilan kasallangan o‘simlik a’zolarining qoldiqlarini, novdalarini yig‘ishtirib olib chiqarib tashlash kerak. Kasallikning tarqalmasligi uchun anorzorlarga 1% li bordo suyuqligi bilan ishlov berilishi kerak. Serkosporoz kasalligi. Kasallik belgilari o‘simlik bargi va mevasida namoyon bo‘ladi. Kasallangan barglarda ko‘p miqdordagi dumaloq yoki uchburchakli jigar rangdagi 4—5 mm hajmdagi dog‘lar paydo bo‘ladi. Dog‘larning atrofi binafsha yaltiroq rangda ko‘rinadi. Kasallangan barglar sarg‘ayib tushib ketadi. Nam ob-havo sharoitida dog‘larning ustiga baxmalsimon zamburug‘ konidiyalari hosil bo‘ladi. Kasallangan mevalarda dastlab to‘q jigar rangdagi dumaloq dog‘lar paydo bo‘lsa, keyinchalik ular bir-biri bilan qo‘shilib ketadi. Kasallikni xaltachali zamburug‘lar sinfining vakili Cosphaerella lythracearum turi (Cercospora lythracearum — konidiyali bosqichi) keltirib chiqaradi. Dog‘ ustidagi g‘ubor jigar rangdagi zamburug‘ konidiya bandlaridan iborat bo‘lib, ularda i psimon, to‘g‘nog‘ichsimon, rangsiz konidiyalar hosil qiladi. Tuproqqa tushgan barglarda erta bahordan boshlab mayda sharsimon qora rangdagi peritetsiylar va uning ichida yetilgan 8 ta xaltachada sporalar paydo bo‘ladi. Kasallikka qarshi kurashish uchun anorzorlarga 1% li bordo suyuqligi bilan ishlov berish, o‘simlikning kasallangan barg va mevalarini yig‘ishtirib olib tashlash kerak. Anjirning rak kasalligi. Kasallik daraxt va uning navdalaridagi mexanik zararlangan joylarda kuzatiladi. Kasallangan joylarda dastlab och qo‘ngir rangdagi dog‘lar paydo bo‘lib, vegetatsiya oxirida aniq xoshiyali to‘q qo‘ng‘ir rangga kiradi. Kelgusi yilda shunday hajmdagi dog‘lar ikkinchi joyda hosil bo‘ladi. Uchinchi 184 yilda shunday dog‘lar hosil bo‘lishi davom etib, bu jarayon novdada halqa hosil bo‘lganga qadar davom etadi. Halqa hosil bo‘lgan joydan yuqorida turgan novdalar quriy boshlaydi va po‘stlog‘i ko‘chib tushib ketadi. Po‘stloqning ostidagi lub va yog‘ochlik to‘qimalariga saprotrof zamburug‘larning kirib kelishi natijasida chiriy boshlaydi. Chirigan to‘qimalar yuzasida qora rangdagi peknidiyalar hosil bo‘ladi. Kasallikni takomillashmagan zamburug‘lar sinfining vakili Phomopsis cinerescens zamburug‘i keltirib chiqaradi. Zamburug‘ piknidiyalari kasallagan to‘qimalar ustida hosil bo‘ladi. Nam ob- havo sharoitida piknidiyalardan sporalar hosil bo‘lib, ular shilimshiq modda bilan bir-biriga birikib turadi. Zamburug‘ning rivojlanishi uchun 20 0 C hararot qulay, 35 0 C noqulay hisoblanadi. Yomg‘ir tomchilaridagi sporalar daraxt tanasi bo‘ylab tarqalib yangi infeksiya manbaini hosil qiladi. Sporalar hasharot va shamol vositasida ham tarqaladi. Hasharotlardan anjirning po‘stloqxo‘ri zamburug‘ sporalarini tarqalishida asosiy rol o‘ynaydi. Anjir mevasi tezda chirib, usti qora rangdagi zamburug‘ piknidiyalari bilan qoplanadi. Kasallikka qarshi kurashish uchun anjir tanasi va novdalarining mexanik zararlanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Kasallik belgisiga ega bo‘lgan novdalar zararlangan joyidan 10—15 sm pastdan qirqib, novdalarni yoqib tashlash kerak. Qirqilgan novdalar 5 % li temir kukuni bilan ishlov berilib, asfaltlaki bilan moylanishi kerak. Navdadagi eski yaralar yaxshilab tozalanib, oltingugurt pastasi bilan yopilib, asfaltlakida bo‘yab qo‘yiladi. Anjir novdalari bakterial (Bacterium fici Cav.) gommoz bilan ham kasallanadi. Kasallangan tanalarning eniga va bo‘yiga yo‘nalgan dog‘lar paydo bo‘ladi. Bunday novdalarda kam barg hosil bo‘ladi, meva hosil qiluvchi novdalar quriydi. Kasallagan barglarning barg bandi va barg tomiri nekrozli dog‘lar hosil qiladi. Bargdagi dog‘lar qo‘ng‘ir rangda bo‘lib, har xil shaklga ega. Bunday barglar qurib tushib ketadi. Anjir bargining dog‘lanish kasalligi. Anjir bargida zamburug‘lar, bakteriyalar, viruslar kasalliklar keltirib chiqaradi. Serkosporioz. Kasalligini ( Cercospora bolleana) zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallangan barg yuzasida har xil shakldagi jigar rangdagi dog‘lar barg plastinkasini yuzini qoplab oladi. Yüklə 3,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|