Entomologiya p65
Yüklə 3,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
185 Bu dog‘larning orqa tomonida ko‘kimtir g‘ubor paydo bo‘lib, unda urchuqsimon, 2—5 to‘siqchali sporalar hosil bo‘ladi. Bunday barglar quriydi va tushib ketadi. Un shudirng kasalligini Oidium erysiphoides Pries. zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallangan bargning orqa tomonida oq rangdagi g‘ubor paydo bo‘lib, barg yuzasi sarg‘ish rangga kiradi. Zamburug‘ sporalari zanjirda yoki bittadan hosil bo‘lib, rangsiz va elli ps shaklda bo‘ladi. Mozayika kasalligi belgilari anjir bargida kichik hajmdagi och yoki sarg‘ish yashil rangdagi jigar xoshiyali dog‘lar tariqasida namoyon bo‘ladi. Bu dog‘lar bir-biri bilan qo‘shilib, barg yuzasini qoplab oladi. Kasallangan barglar rangsizlanib shakli kichiklashadi. Kasallik belgilari mevada zang tarzida namoyon bo‘ladi. Mevaning shakli kichrayib, ba’zan tushib ketadi, novdalari yaxshi pishib yetilmaganligidan tezda sovuq uradi. Kasallikka qarshi kurashish uchun infeksiya manbai hisoblangan barglar va ularning qoldiqlarini yig‘ishtirib olib tashlash kerak. Kasallik belgilariga ega bo‘lgan o‘simliklarga 1 % li bordo suyuqligi bilan ishlov beriladi. Ko‘chatlar uchun sog‘lom o‘simliklardan qalamchalar tayyorlash va viruslarni tarqatuvchi hasharotlarni o‘z vaqtida yo‘q qilish kerak. Mevalarning chirishi. Qo‘ng‘ir chirish kasalligini Botrytis cinerea Pars. zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallangan meva yuzasida hosil bo‘lgan qo‘ng‘ir rangdagi dog‘lar sekin-asta bir- biri bilan qo‘shilib, butun mevani qoplab oladi. Zararlangan to‘qimalar ustida qo‘ng‘ir rangdagi momiqqa o‘xshash kukunsimon mog‘or hosil bo‘ladi. Kasallangan mevalar shakli kichrayib, bujmayib, mumlashadi va novdada kelgusi yilga qadar tushmay turadi. Mevaning fuzarioz kasalligi. Kasallikni Fusarium turkumiga mansub zamburug‘lar keltirib chiqaradi. Zamburug‘ to‘p meva ichiga gulning changlanish davrida kirib, uning ichini chirita boshlaydi. Mevaning ichki qismi chirib bo‘lgandan keyin, meva po‘stida suvlik tomchi paydo bo‘lib, uning shakli kattalashib boradi. Bu dog‘larning ustini binafsha yoki oq rangdagi zamburug‘ mitseliysi qoplab oladi. Anjir mevasining chirishida ba’zan saprofit zamburug‘lardan Alternaria, Aspersillus, Penicillium, Mucor, Rhizopus ning ayrim turlari ham qatnashadi. 186 Kasalliklarga qarshi kurashish uchun ekinzorlardagi fitosanitariya holatini yaxshilash, qurigan novdalar va barg qoldiqlarini yig‘ishtirib olib yoqib tashlash kerak. Savollar Anor va anjirning rak kasalligi tarqalishi, belgilari, infeksiya manbai va zarari qanday? Anorning kalmaraz kasalligi belgilari va zarari hamda unga qarshi kurash yo‘llarini gapirib bering. Anjirning serkasporioz kasalligi paydo bo‘lishi, belgilari, infeksiya manbai va zarari qanday? Anjir bargining kasalliklari va ularga qarshi qanday kurash choralari ko‘riladi? 187 19-BOB. Manzarali daraxtlarning kasalliklari Terak bargining zang kasalligi. Kasallikni Melampsora M. Laric-populin, M.olliipopulin zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallangan terak bargida zamburug‘ning uredo va teleosporalari hosil bo‘lsa, etsidiosporalar piyoz bargida yetiladi. Kasallik belgilari iyul-avgust oylarida uredosporalar tarzida namoyon bo‘ladi. Kasallik keng tarqalgan vaqtda barg yuzasi to‘liq uredosporalar bilan qoplanadi. Zamburug‘ teleosporalari barg epidermisining ostida to‘q qo‘ng‘ir rangdagi yostiqchalar tarzida ko‘rinadi. Teleosporalar zararlanib tuproqqa tushgan barglarda qishlaydi. Erta bahorda teleosporalardan bazidiyalar hosil bo‘lib, keyinchalik bazidosporalarga aylanib oraliq o‘simlikni kasallantiradi. Zang kasalligi bilan kasallangan terak o‘sish va rivojlanishdan orqada qoladi. Uning manzaralilik ko‘rkining o‘zgarishga sabab bo‘ladi. Kasallikka qarshi kurashni to‘g‘ri tashkil qilishda ular atrofiga piyoz, sarimsoqpiyoz ekmaslikka erishish kerak. Tuproqqa tushgan barg qoldiqlarini yig‘ishtirib olib yoqib tashlash zarur. Erta bahorda, kurtaklar ochilgunga qadar terak novdalarini bordo suyuqligi bilan, 40% li Alto fungitsidi bilan 0,15—0,2 kg/ga, Bayleton fungitsidi bilan 10,12 kundan keyin ishlov berishni 2—3 marta o‘tkazilishi kerak. Terak bargining oq dog‘lanishi. Kasallikni Septoria populi zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallik yoz faslining o‘rtalarida namoyon bo‘ladi. Dastlabki belgilar barg yuzasida qizg‘ish qo‘ng‘ir hoshiyali qo‘ng‘ir dog‘lar tarzida namoyon bo‘ladi. Bu dog‘larning yuzasida ko‘p miqdorda qora rangdagi piknidiyalar hosil bo‘ladi. Piknidiyalarda yetilgan konidiyalar undan otilib chiqib sog‘lom barglarni kasallantiradi. Kasallangan barglar quriy boshlaydi va keyinchalik tushib ketadi. Kasallangan o‘simliklar o‘sish va rivojlanishdan orqada qolib, manzaralilik xususiyati yo‘qoladi. 188 Terak bargining qo‘ng‘ir dog‘lanishi. Kasallikni Gloeospo riumpopuli zamburug‘i keltirib chiqaradi. Kasallik yozning o‘rtalarida barg yuzasida qo‘ng‘ir rangdagi dog‘lar tarzida namoyon bo‘ladi. Bu dog‘larda yetilgan konidiyalar sog‘lom o‘simlikni kasallantiradi. Kasallik keng tarqalganda butun barg yuzasini dog‘lar tarzida qoplab oladi. Kasallangan o‘simlik barglari qurib, tushib ketadi. Archaning zang kasalligi. Archaning zang kasalligini Gumnospo rangium turkestanicum Tranr. (etsidial stadiyasi Sorbus turlarida rivojlanadi ), G. fusisporium Tiche. Mill., (etsidial stadiyasi Sotntaster turlarida rivojlanadi) va G. confusum Plower (etsidial stadiyasi Crataegsu turlarida rivojlanadi) zamburug‘lar qo‘zg‘atadi. Archaning har xil turlari zang kasalligi bilan bir xilda zarar- lanmaydi. Masalan, archaning Iuniperus seravschanica turi ko‘proq, I. semiglobosa turi kamroq, I. turkestanica turi yana ham kamroq zararlanadi. Daraxt o‘zagining sariq-oq chirish kasalligi. Daraxt o‘zagining sariq-oq chirish kasalligini Polyporus hispidus Fr. zamburug‘ qo‘zg‘atadi. Zararlangan yog‘ochlik sariq-oq rangda bo‘lib, to‘q kulrang hoshiya bilan sog‘lom qismidan ajralib turadi. Zararlanish natijasida daraxt o‘zagi, ba’zan uning chetki qismi ham buziladi. Zamburug‘ning tanasi 15 dan 30 sm gacha tana shaklida bo‘ladi, qalpog‘ining usti to‘q qo‘ng‘ir rangda, qalin mayda tuklar bilan qoplangan bo‘ladi. Bu zamburug‘ juda ko‘p sporalar hosil qiladi va ular avgust oyidan boshlab daraxtlarga tarqaladi. Zamburug‘ asosan yong‘oq daraxtini zararlaydi, ammo olma, terak va tut daraxtlarida ham uchraydi. Yong‘oq daraxtida o‘zak chirish kasalligini P. sulphureus Fr. zamburug‘i qo‘zg‘atadi. Juda qattiq zararlangan yog‘ochlik qo‘ng‘ir rangda bo‘ladi, ko‘p yoriladi, bu yoriqlarda zamburug‘ i pining qalin qatlami to‘planadi. Zamburug‘ meva tanasining sirti och-sariq, novvot rangda bo‘ladi. Barg qizarish kasalligi. Barg qizarish kasalligini Poly- stigminarubra Sacc., va P. ochracenum Sacc. zamburug‘lari qo‘zg‘atadi. Zararlangan barglarda bo‘rtib chiqqan qizil dog‘lar paydo bo‘ladi. Bargning zararlangan joyining ostki tomonida sporalar bilan to‘lgan bo‘rtma paydo bo‘lgan sporalari yordami bilan tarqaladi. Yüklə 3,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|