Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti
33
ŞƏRTİ İXTİSARLAR
alb. –
alban dili
alm. – alman dili
bol. – bolqar dili
bur. – burada, bu yerd
ə
q
əd. alm. –
qədim alman dili
q
əd. lat. – qədim latın dili
q
əd. rus. – qədim
rus dili
q
əd. slav. –
qədim slavyan dili
qot. – qot dili (q
ədim alman qəbilələrindən birinin dili)
dan. –
adi danışıq ifadəsi, bəzən işlənən musiqi jarqonu
d.d. –
daha doğrusu
ər. - ərəb dili
əs. m. – sözün əsil mənası
ind. –
İndoneziya dili
ing. – ingilis dili
isp. –
ispan dili
ital. – italyan dili
ixt. – ixtisarla, müxt
əsər
yun. – yunan dili
kelt – kelt dill
ərində
kiç. – kiçiltm
ə şəkilçisi
Mü
əllifdən
34
kl.
əd.-da – klassik şairlərin (Firdövsi, Nizami, Füzuli və b.)
əsərlərində təsadüf olunan musiqi terminləri
kl. m.-d
ə - bax: ş. kl. m-də
lat. –
latın dili
mac. – macar dili
m
əc. – sözün məcazi mənasında
pol. –
polyak dili
prov. – provansal dili
rum. –
rumın dili
rus. – rusça, rus dili
t.s. – tör
əmə söz
tür. – türk dili
ukr. –
Ukrayna dili
üst. – üstünlük d
ərəcəsi
far. – fars dili
fr. –
fransız dili
xüs. – xüsusi,
spesifik m
ənada
h
ərf. – sözün hərfi mənası
hind. – hind dili
coğ. – coğrafi ad
ş. kl. m-də - Orta və Yaxın Şərq xalqlarının
klassik musiqi
ədəbiyyatında
şək. – şəkilçi
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti
37
A
A
ğı
– a
ğlaşma zamanı avazla oxunan nisgilli sözlər.
Alt mizrab
– mizrab ya t
əzənə ilə çalınan simli musiqi alətlərində (saz, tar, ud və s.)
mizrab
ın sim üzərinə aşağıdan yuxarı vurulması. Çox vaxt notlar üzərində V
i
şarəsi ilə qeyd edilir.
Ana saz
– h
əcmi etibarı ilə ən böyük saz (bax: Saz).
Araçal
ğı
– z
ərbli muğamlar, təsnif və mahnıların ayrı – ayrı bəndləri (hissələri,
kupletl
əri) arasında, həm də başlanğıcda ifa olunan instrumental epizod.
Araye
ş–Xurşid
(far. araye
ş – zinət, bəzək, xurşid – günəş)
– kl.
əd.-da: muğamat guşələrindən biri ya da bir mahnı – təsnif adı.
Arazbar
ı
–
Şur kökündə olan zərbli muğamlardan biri. Ölçüsü 3/4 – dür. Tək (solo),
h
əm də xorla oxunur. İkinci halda vaygirlik edənlər fərdçinin hər misrasını
“ay zalım” nidası ilə tamamlayırlar.
Az
ərbaycan musiqi terminləri
38
A
şıq
(
ər. aşiq – vurğun, məftun)
- yarad
ıcılığında şairlik, nəğməkarlıq, çalğıçılıq (saz aləti), bədii qiraət və
r
əqs sənətlərini üzvi surətdə, sintetik tərzdə birləşdirən xalq sənətkarı.
Aşıq–guş
–
Zabol Segahı dəstgahının son guşəsi.
Aşıq–Hüseyni
–
aşıq vokal – instrumental formalarından biri.
Aşıx
– simli musiqi al
ətlərinin kəlləsində simlərin sarıldığı zivana (balaca paya,
qulaq).
Aşur–avənd
– kl.
əd.-da: Mahur dəstgahında Rak–Abdulla ilə Həzin guşələri arasında ifa
olunan kiçik instrumental epizod.
Avaz
– 1. Musiqinin n
əğməkar səsi ilə ifa edilməsi (far. Avazi-bəm – aşağı səs,
bas);
2. Müasir vokal – instrumental musiqid
ə nəğməkar partiyasına aid olan not
s
ətri;
3. S
əs, səda.
Avaz
ə
–
1.mahnı, motiv (hava);
2. ton.
Avaz
əxan
– n
əğməkar, müğənni.