Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 43
Bayatı–Şiraz – 1. Az
ərbaycan musiqisinin yeddi əsas muğamından biri; 2. B
ərdaşt, Mayə, Nişibi–fəraz, Bayatı–İsfahan, Xavəran, Üzzal kimi mühüm muğam şöbələrinin məcmusundan ibarət olan bir dəstgah. Öz gözəl, axıcı ləhni və dərin təsir qüvvəsinə görə musiqi ədəbiyyatında çox zaman “ ərusi – musiqi” (“musiqinin gəlini”) adlandırılır. Bid əgani – Əbu-Əta muğamının son guşəsi. Bidad (h ərf. – haqsızlıqdan şikayət) – Hümayun d əstgahında beşinci pillədə ifa olunan həzin və kədər təsirli guşə.
ədr (h ərf. 14 gecəlik ay, mehtab) – Çahargah d əstgahının mayəsində çalınan guşə.
– aşıq musiqi – şeir yaradıcılığı formalarından biri. Bəhər bayatının məzmu- nu m əhsul yığımının başa çatdırılması ilə əlaqədar şənliyi vəsf edir.
– musiqi m əclisi iştirakçılarını məzəli mahnılarla əyləndirən təlxək.
– musiqi v əzninin təşəkkül sistemi. Əgər vəzn musiqi səslərinin zaman ərzində səslənmə müddəti ilə əlaqədar olan ölçüdəki qarşılıqlı nisbəti ifadə edirs ə, bəhr səslərin bu hərəkət ahəngində olan həmin bu nisbətin meyarı Az ərbaycan musiqi terminləri 44 v əzifəsini daşıyır və ölçü normasını təsbit və tənzim etmiş olur. Musiqi s əslərinin məntiqi, həm də mənalı surətdə təkrarlanması və növbələnməsi (ah əng) üçün bəhr təşəkkülünün olması zəruridir. Ən mürəkkəb, ən qarışıq v ə ən dolaşıq görünən vəzn müəyyən bəhr qəlibinə yerləşdirilə bilər. B əhr, əsasən, çox vaxt müntəzəm, yəni bir qaydada olur (belə halda musiqi taktları – xanələri eyni ölçüdə, bir bərabərdə olur), lakin qeyri-müntəzəm (y əni tez-tez dəyişən belə hallarda taktlar – xanələr müxtəlif ölçüdə olur) b əhrlərə də tez-tez təsadüf edilir. Sərbəst improvizasiya yolu ilə ifa olunan Az ərbaycan muğamlarının bəhri həm olduqca mürəkkəb, həm də tez-tez d əyişəndir.
– kl. m-d ə: 1. Rast–Pəncgah dəstgahında Üşşaqdan sonra gələn guşə; 2. Hümayun d əstgahında Bayatı–Əcəm ilə Şahnaz arasında olan guşə.
əm – 1. Aşağı registr; 2. Aşağı səs, yoğun səs, qalın səs (bas, bariton); 3. Ud musiqi al ətində ən aşağı sim, birinci sim (do 1
B ərbət (h ərf. bər – sinə, döş + bət – ördək) – ən qədim Azərbaycan simli musiqi aləti.
– d
əstgahların əvvəlində, müqəddimə tərzində çalınan kiçik instrumental epizod.
– musiqi v əznindəki bəhrlərdən biri.
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 45
B əstə-nigar – Çahargah d əstgahının ilk əsas şöbələrindən biri.
əxtiyari – kl. m-d ə: Hümayun dəstgahındakı ilk guşələrdən biri.
– ər. adsız barmaq. Boğaz – dan. xan əndənin şəxsi yaradıcılıq məhsulu kimi onun ifaçılıq üslubuna xas v ə mənsub olan ən kiçik avaz ifadələri. Bozux – aşıq vokal-instrumental formalarından biri. Böd – ər. iki səsin ucalığı (səs ehtizazının sayı, ya da səs dalğalarının uzunluğu) etibarı ilə bir-birinə olan nisbəti (interval). Böyük saz – h
əcmi etibarı ilə ən böyük saz (ana saz); bax: Saz.
– musiqi al əti.
Bus əlik – 1.Yaxın Şərq xalqları klassik misiqisinin əsasını təşkil edən əsas muğamlardan üçüncüsü; 2. N
əva dəstgahında Hüseyni və Məsihi şöbələri arasında ifa olunan kiçik bir guşə; 3. Şur dəstgahının ən son guşələrindən biri (Mir Möhsün Nəvvab Busəlik sözünü Pifaqorun xadiml ərindən birinin adı ilə əlaqələndirsə də, heç bir musiqi kitabında bu ehtimal təsdiq olunmur). Az ərbaycan musiqi terminləri 46 Bustan – kl. m-d ə: 12 əsas muğamla yanaşı qeyd olunan qədim zərbli muğam.
– Orta əsrlərdə Yaxın Şərq ölkələrində geniş yayılmış ağac üfləmə musiqi al əti.
Büzürg (far. böyük, adlı-sanlı) – 1. Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisinin əsasını təşkil edən 12 muğamdan səkkizincisi; 2. Şur dəstgahında son şöbələrdən biri.
Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|