Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Akkordika
- Akkordun quruluşu
- Akkordun şəkli
- Aqogika
Musiqi terminl əri
152 Tersiya quruluşlu A. major–minor lad sisteminə əsaslanan harmoniyanın öz əyidir. Tersiya quruluşlu A. – dan akkordikada bəhs olunur. Akkord tonları - çoxs
əsli musiqidə müxtəlif səs təbəqələrinə aid tonların birlikdə s əslənərək, müəyyən quruluşlu akkordlar əmələ gətirməsi. Akkorddan xaric tonlar - çoxs
əsli musiqidə verilən akkordun tərkibinə daxil olmayan, onun tersiya quruluşunu pozan səslər. Köm əkçi səslər, keçici səslər, predyom, gecikdirmə, kambiata – akkorddan xaric tonlardır.
(fr. accordéon) – xromatik qarmon növü. Sağ əl üçün fortepiano – orqan tipli klaviaturaya v ə səslərin oktavalı ikiləş- m əsinə, tembr dəyişilməsinə imkan ve- r ən registr çevrilmələri üçün mexaniz- m ə malikdir. Bas səslərdə hazır major– minor üçs əsliləri, dominant sept- akkordlar v ə əksildilmiş septakkordlar verilir. Qalın, dolğun səsə malik alət- dir. Klaviaturanın həcmi f–a³ diapa- zonundadır.
– musiqi elminin bir sah əsi olub, müxtəlif tersiya quruluşlu akkordları öyr ənir.
Akkordun dönümü - tersiya quruluşlu akkordlarda tətbiq olunan üsul. Bu zaman akkordun əsas tonunun yeri d əyişilir; akkordun tərkibinə daxil olan səslərdən biri (tersiya Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 153
v ə ya kvinta tonu) basda dayaq əhəmiyyəti kəsb edir, bununla da akkordun müxt əlif şəkilləri meydana gəlir. Akkordun dönümündə onun ciddi tersiya quruluşlu sxemi pozulur. Üçs
əslinin iki dönümü var: sekstakkord (tersiya tonu basda yerləşir); kvart- sekstakkord (kvinta tonu basda yerl əşir). Septakkordun üç dönümü var: kvintsekstakkord (tersiya tonu basda yerl ə- şir); terskvartakkord (kvinta tonu basda yerləşir); sekundakkord (septima tonu basda yerl əşir).
Akkordun quruluşu (akkordun strukturu) – akkordun t ərkibinə daxil olan intervalların həcmi və keyfiyyətini bildirir. Akkordun quruluşu sıx düzülüşdə müəyyən olunur: tersiyaquruluşlu akkord- larda s
əslər tersiya (böyük və kiçik tersiya) məsafəsində yerləşir.
– akkordun s əslərinin basa nisbətən yerləşməsində əmələ gələn müxtəlif şəkilləri. Üçs
əsli üç şəkildə olur: əsas şəkil, sekstakkord, kvartsekstakkord. Sekstakkord – dörd şəkildə olur: əsas şəkil, kvintsekstakkord, terskvartak- kord, sekundakkord.
(lat. accentus – vurğu) – h
ər hansı bir səsin zərblə səsləndirilməsi. Aksentli notlar, bir qayda olaraq, xan
ənin güclü hissəsində yerləşir. A. xüsusi işarələrlə >, sƒ və s. qeyd oluna bil
ər. Bax. Sinkopa.
(lat. actus – əməl, hərəkət, hadisə) - teatr tamaşasının (drama, opera, balet və s.) tamamlanmış hissəsidir. Bu kimi hiss ələr bir–birindən antrakt adlanan fasilə ilə ayrılır. Bəzən A. şəkil- l ərə bölünür. Musiqi terminl əri
154 Akustika (yun. akuein – eşitmək) – 1.
Fizikanın bir sahəsi olub, səsin təbiətini və xüsusiyyətlərini öyrənir. Musiqi A.- sı musiqidə istifadə olunan səslərə və onların qavranılması qanunlarına həsr olunmuş elm sahəsidir. 2. H ər hansı bir binada eşidilmənin keyfiyyəti. Aqogika (yun. agogika –aparma, yürütm ə) – musiqi əsərinin ifası prosesində tempdən kiçik yayınmalara dair təlim.
(ital. allegro, ixt. all-o – şən, gümrah, sevincli, fərəhli, nəşəli, sürətli) – 1. C əld hərəkətli, sürətli addımlara və qaçışa uyğun temp göstəricisi. 2. Bu tempd ə yazılmış və xüsusi adı olmayan pyes. 3. Sonata silsil əsinin ilk hissələrinin adı. “Hər hansı bir simfoniyadan Alleqro” v ə ya “hər hansı bir sonatadan Alleqro” ifadələri həmin əsərlərin birinci, c əld hissəsini bildirmək üçün istifadə olunur. 4. Sonata alleqrosu.
- musiqi al əti. Müəyyən tembrli musiqi səsləri əldə etmək üçün xüsusi qurğu.
Musiqi al ətləri səsçıxarma imkanlarına və quruluş xüsusiyyətlərinə görə f ərqlənir. Simli musiqi al ətləri – simlərin səsləndirilməsi üsullarına görə növlərə bölünür: kamanlı alətlər – skripka, alt (viola), violonçel, kontrabas; dartımlı alətlər – arfa; mizrablı alətlər z ərbli alətlər N əfəsli musiqi alətləri (üfləmə alətlər) – havanın alətin daxilinə üfürülməsi (n əfəs verilməsi) üsulu ilə səs əldə olunur, hazırlanma materialına görə növl ərə bölünür: Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|