Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 141
XX əsr məşhur Misir musiqişünası Şeyx Məhəmməd ibn İsmayıl Şəhabəd- din “S əfinat-ül-mülk” (“Hakimiyyət gəmisi”) adlı musiqi kitabında diatonik s əsdüzümünün yenə də birinci notunu yegah deyə qeyd edir.
– Xaric Segah (bax) kökünd ə və dinləyicidə ələm və kədər əhvali-ruhiyyəsi oyada bil əcək üslubda ifa olunan muğam (bax: Segah).
ədi Hasar – Zabol Segah d əstgahında Əraq ilə Aşiq-guş şöbələri arasında yerləşən guşə.
Çahargah d əstgahında Zabol ilə Müxalif şöbələri arasında yerləşən guşə.
Az ərbaycan musiqi terminləri 142 Z Zabol (Zabul, Zaboli) – 1. Az ər. kl. mus-də: Çahargah dəstgahında Segah ilə Yədi-Hasar arasın- dakı şöbə; 2. İran mus-də: a) Hümayun dəstgahında Üzzal ilə Bayatı-əcəm arasındakı şöbə; b) Çahargah dəstgahında Bədr ilə Mayeyi-səğir arasındakı şöbə.
– Mayeyi-Zabol, Muy ə, Manənd Müxalif, Segah (Orta Segah), Məxluq, Şikəsteyi-fars, Mürəbbiqə, Əraq, Yədi-Hasar, Aşıq-guş şöbələrini qavrayan d əstgah. Zayid (zayed) – ər. yarım pərdə (yarım ton). Z əccal – ər. 1. Xalq mahnısı qoşan müəllif; 2. N əğməkar.
– ər. mahnı, xalq mahnısı. Z əəfə – ər. intervalın 2, 3, 4 dəfə artırılması. Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 143
Z əmin-xara (h ərf. far. – qayalıq yer, tikanlı torpaq) – 1. Az ər. kl. mus-də: Rast dəstgahında Mənsuriyyə ilə Rak-hisar arasında; R əhab dəstgahında Bayatı-Qacar ilə Mavərənnəhr arasında; Çahargah d əstgahında Mənsuriyyə ilə Mavərənnəhr arasında yerləşən şöbə; 2. Şur muğamında Səmayi-şəmsdən sonra oxunan şöbə. Son dərəcə yanıqlı, niskilli v ə təsirli intonasiyası olan bir muğamdır. Məhz buna görə də təziyə v ə başqa dini ayinlərdə oxunan mərsiyə və minacat əsas etibarı ilə Zəmin- xara üstünd ə tərtib olunur.
– r
əqqasələrin biləklərinə və topuqlarına bağladıqları xırda zınqırovlardan ibar
ət sarğı.
əngbar – Qütb
əddin Şirazinin (? – 1310) “Dürrət-üt-tac fi izzət-it Dibac” kitabında v əsf və təsvir olunan “mülayim təbli” (təsirli) muğamlardan biri. Z əngi-şütür (d. d. Z
əngi-şötör, far. – dəvənin boynundan asılan zəng) – 1. Dügah d əstgahının sonunda Əraq ilə Rak arasında yerləşən şöbə; 2. Əvvəllər bir qayda olaraq Rast, Çahargah və Nəva dəstgahlarında Əşiran il ə Kərkuki arasında ifa olunan şöbə. Z əngulə (h ərf. far. – zınqırov, xırda zəng, cınqral) – 1.Vaxtil ə Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisinin əsasını təşkil edən 12 muğamdan doqquzuncusu; 2. Az
ərbaycan vokal musiqi yaradıcılığında geniş istifadə olunan bəzək və zin
ət priyomlarından biri. Xanəndə və aşıq ifaçılığında avazın yekrəng s əslənməsi və dinləyiciyə daha artıq xoş gəlməsi üçün oxunan muğam, qoşma və sairənin melodiyasında təğənni olunan ayrı-ayrı səsin yüksəkliyi etibarı ilə ona ən yaxın qonşu səslər ilə növbələndirilməsi.
Az ərbaycan musiqi terminləri 144 Z ərb ( ər. hərf. – vurğu) – 1. İki cismin bir-biri ilə toqquşması nəticəsində əldə edilən səs; 2. İki ya da bir neçə bir bərabərdə, bir ölçüdə, bir qərarda olan hərəkətin əmələ gətirdiyi vurğu; 3. Bir- birinin ardınca gələn vəznli, müntəzəm, səlis və ahəngli vurğuların t əklikdə hər birisi.
– s
əsləndirilməsi zərb vurmaq vasitəsi ilə əldə edildiyindən bu sayaq adlandırılan musiqi alətləri: dairə, dəf, qaval, nağara, santur, təbil.
– instrumen tal müşayiəti dəqiq və sabit ölçülü musiqidən, vokal qismi isə ritmik c
əhətdən sərbəst improvizasiya əsasında ifa olunan mürəkkəb və d əyişkən vəznli muğamdan ibarət Azərbaycan orijinal xalq musiqi forması; m əsələn: Heyratı, Şikəstə, Mənsuriyyə, Kərəmi, Maani, Ovşarı, Arazbarı və s.
– 1.Az
ər. mus-də: yuxarı registr; 2.biri baş barmağa, o biri isə orta barmağa taxılıb bir-birinə toqquşdurularaq s əsləndirilən bir cüt çox kiçik sinc; 3.yuxarı səs, nazik səs.
– bax: Sinc.
– 1. Musiqi al ətinə qoşulan simlərdən ən naziyi; 2. Ud musiqi al ətində dördüncü sim (2-ci oktavanın mi-bemolu). Zir əfkənd – 1.vaxtil ə Yaxın və Orta Şərq xalqları klassik musiqisinin əsasını təşkil ed ən 12 məqamdan yeddincisi; Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|