ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vəsiyyət edənin Ģərtləri Məsələ 2326
- Vəsiyyətin hökmləri Məsələ 2327
- Məsələ 2337
ġəriət risaləsi 320 Qeyd edilən qaydalar məsləhət əsasında təĢkil olunmuĢ, amma hələ ki, rəsmən qeydiyyata alınmamıĢ müəssisələrə də aiddir. ġəriət risaləsi 321 VƏSĠYYƏT Məsələ 2323: Vəsiyyət dedikdə insanın öz ölümündən sonra müəyyən iĢlərin görülməsini tapĢırması nəzərdə tutulur. Belə vəsiyyət “əhdiyyə” adlanır. Kəfən, dəfn yeri və mərasimlərlə bağlı vəsiyyət bu qəbiləndir. Ya da deyə bilər ki, onun ölümündən sonra malından nəyisə, kiminsə mülkiyyətinə versinlər. Övladı üçün qəyyum da müəyyənləĢdirə bilər. Məsələ 2324: Vəsiyyət etmək istəyən kəs söz və ya yazı ilə məqsədini açıqlaya bilər. DanıĢmağa və ya yazmağa qadir olmasa, məqsədini iĢarə ilə çatdırmaqla vəsiyyət edə bilər. Məsələ 2325: Vəsiyyətdən əlavə bütün müamilələri bu günki qaydada yazıb imzalaya bilər. Amma evlənmək və boĢanmada yazmaqla kifayətlənmək iradlıdır. Vəsiyyət edənin Ģərtləri Məsələ 2326: Vəsiyyət edən Ģəxs büluğ həddinə çatmıĢ və ağıllı olmalıdır. YaxĢını pisdən seçə bilən on yaĢlı uĢaq məscid, mədrəsə və xəstəxana tikintisi, eləcə də qohumları üçün münasib və ağılabatan vəsiyyət etsə düzgündür. Vəsiyyət edən Ģəxs səfeh olmamalıdır. ġər’i hakimin qadağa qoyduğu maldan vəsiyyət etmək olmaz. ġəxs məqsədli və azad Ģəkildə vəsiyyət etməlidir. Vəsiyyətin hökmləri Məsələ 2327: Bir Ģəxs intihar məqsədi ilə özünü yaralasa və ya zəhərli maddə içsə, mal-mülkü ilə bağlı vəsiyyət edib öldükdə onun vəsiyyəti düzgün sayılmır. Məsələ 2328: Bir Ģəxs vəsiyyət etsə ki, malından kiməsə nə isə verilsin, ölümündən sonra nəzərdə tutulan mal həmin Ģəxsə məxsus olur. Belə bir vəsiyyətin qəbul edilməsinə ehtiyac yoxdur. Amma vəsiyyət edən Ģəxs həyatda olduğu vaxt qarĢı tərəf vəsiyyəti rədd edərsə, ehtiyat budur ki, həmin maldan öz mülkü kimi istifadə etməsin. Məsələ 2329: Özündə ölüm əlamətlərini görən Ģəxs dərhal xalqın əmanətlərini sahibinə qaytarmalıdır. Əgər borc vaxtı çatmıĢsa, borcunu ödəməli, borcu ödəmək vaxtı çatmamıĢsa bu barədə vəsiyyət etməlidir. Əgər vəsiyyətinə əməl edəcəyinə əmin deyilsə, Ģahid tutmalıdır. Amma vərəsənin borcu ödəyəcəyinə əmin olduqda vəsiyyət etmək lazım deyil. Məsələ 2330: Özündə ölüm niĢanələri görən Ģəxs dərhal xüms və zəkat kimi borclarını ödəməlidir. Ödəyə bilməsə öz malından və ya öz malı olmadıqda yaxınları tərəfindən borcun ödənməsi ilə bağlı vəsiyyət edir. Əgər öhdəsində vacib Həcc, qəza namazı və orucu varsa, vacib ehtiyata ġəriət risaləsi 322 əsasən, bu barədə vəsiyyət etməlidir. (Bu barədə icarə namazı və orucu haqqında danıĢılarkən açıqlama verildi.) Məsələ 2331: Özündə ölüm niĢanələri görən Ģəxsin kimdəsə malı olarsa və ya haradasa bir Ģey gizlədərsə, bundan xəbərsiz vərəsələrin haqqının tapdanmaması üçün bu barədə mə’lumat verməlidir. Əgər sağır övladları qalarsa, onların haqqının pozulmaması üçün e’tibarlı qəyyum müəyyənləĢdirməlidir. Məsələ 2332: Vəsiyyət edilən Ģəxs “vəsiyy” adlanır. Ġnsan vacib ehtiyata əsasən müsəlman, büluğ həddinə çatmıĢ, ağıllı və e’tibarlı Ģəxsə vəsiyyət etməlidir. Məsələ 2333: Bir Ģəxs özünə bir neçə vəsiyy müəyyənləĢdirərsə, onların hər birinə müstəqil ixtiyar verildikdə vəsiyyətin yerinə yetirilməsi üçün bir- birlərindən icazə almaları vacib deyil. Əgər belə bir icazə olmazsa (vəsiyyət edərsə ki, bütün vəsilər birlikdə əməl etsin) vəsiyyətin yerinə yetirilməsində vəsilər bir-birləri ilə razılaĢmalıdır. Bir araya gələ bilmədikdə vəsiyyətin yubanmaması üçün Ģər’i hakimə müraciət edilir. Məsələ 2334: Ġnsan öz vəsiyyətini dəyiĢərsə (məsələn, əvvəlcə malının üçdə birini kiməsə vəsiyyət edir, sonra fikrindən daĢınır) vəsiyyət batil olur. Eləcə də, vəsiyyətində öz sağır övladına qəyyum tə’yin edib, sonra fikrini dəyiĢərsə, vəsiyyəti batildir. Vəsiyyət edən Ģəxs vəsiyyət etdiyi malla bağlı elə bir iĢ görərsə ki, vəsiyyətini dəyiĢdiyi mə’lum olsun (məsələn, vəsiyyət etdiyi evi satır) öncəki vəsiyyət batildir. Məsələ 2335: Əgər əvvəlcə bir Ģeyi müəyyən Ģəxsə vermək vəsiyyət edilərsə, sonradan həmin Ģeyin yarısının baĢqa bir Ģəxsə verilməsi vəsiyyət olunarsa, nəzərdə tutulan Ģey iki hissəyə bölünməli və hər tərəfə yarısı verilməlidir. Məsələ 2336:Sonradan həmin xəstəlikdən dünyadan gedən insan ölüm xəstəliyi zamanı və huĢu tamamıyla yerində olduğu halda malının bir hissəsini bir Ģəxsə bağıĢlasa və təhvil versə və yaxud ticarətində müĢtəri üçün xırda və ya kalan küzəĢtlər etsə səhihdir.Baxmayaraq ki,nəzərdə tutulan ümumi miqdar malın üçdə birindən çox olarsa,ehtiyat müstəhəb vərəsəylə razılaĢmasıdır. Məsələ 2337: Bir Ģəxs vəsiyyət etsə ki, malının üçdə birini saxlayıb ondan gələn gəliri bir yerə sərf etsinlər, bu vəsiyyətə əməl olunmalıdır. Məsələ 2338: Bir Ģəxs ölüm xəstəliyində ikən bir Ģəxsə müəyyən miqdarda borclu olduğunu desə, vərəsələrə zərər vurmaqda ittiham olunduğu vaxt həmin miqdar malının üçdə birindən hesablanmalıdır. Belə bir ittiham olmazsa, həmin miqdar malın özündən çıxılır. Məsələ 2339: Malın vəsiyyət olunduğu Ģəxs həyatda olmalıdır. Sonradan dünyaya gələcək uĢağa vəsiyyət etmək nöqsanlıdır və ehtiyat vacib budur ki, vərəsədən icazə alınsın. Amma ana bətnində olan körpəyə vəsiyyət edilsə, belə bir vəsiyyət düzgündür. Bətndəki körpəyə ruh daxil olmasa da belədir. Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|