Əsərlər Ana dilinin tədrisi metodikası
Ağarəhim Əsərlər
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ağarəhim Əsərlər
- N.Kalmanın “Co” hekayəsinin oxusuna dair dərsin icmalı (I sinif) Məqsəd
- Təchizat
- Hekayənin bütöv oxunması.
- Hekayənin məzmunu üzrə müsahibə.
- Hekayənin şagirdlər tərəflndən oxunması.
- Hekayənin təkrar oxunması.
- Ümumiləşdirici müsahibə.
- ―Aslan və dovşan‖ nağılının oxusuna həsr olunmuş dərsin təxmini sxemi (I sinif) Məqsəd
- Nağılın məzmununu müəllimin danışması.
- Nağılın məzmununun şagirdlərin təsəvvüründə möhkəmlən- dirilməsi.
- Şəkil üzrə müashibə.
- A.Səhhətin ―Cücələr‖ şeirinin oxusuna həsr olunmuş dərsin təxmini sxemi (I sinif). Məqsəd
Ağarəhim Əsərlər
135 İkinci istiqamətdə müəllim mövzunu və mətnin əvvəlki iki-üç cümləsini şagirdlərə təqdim edir, onlar məzmunu tamamlayırlar. Təcrübə göstərir ki, bu işi şagirdlərə yaxın, onların fantaziyalarına uyğun mövzu və məntlər (―Məhsul toplanışı‖, ―Tikinti‖, ―İməcilik- də‖ və s.) üzərində aparmaq daha faydalıdır. Bütün bunlar materialın məzmununu dərindən və şüurlu mə- nimsəməyə güclü təsir göstərməklə, I-IV siniflərdə şagirdlərin id- rak fəaliyyətini fəallaşdırmağa, onlarda təhlil-tərkib aparmaq, əsas məsələləri qeyri-əsaslardan fərqləndirmək, nitqlərinin ümumi inki- şafını təmin etmək üzrə işlərin əsasını təşkil edir. 14. Oxu materiallarının mənimsənilməsi üzrə dərs nümunələri
Proqramda nəzərdə tutulan mövzular və dərslikdəki oxu mate- rialları müəyyən tematika və nəzəri-didaktik prinsiplər əsasında ve- rilmişdir. Onların bir qismini elmi-kütləvi (tarix, coğrafiya və tə- biətşünaslıq üzrə), ikinci qismini isə bədii (nağıl, hekayə, şeir, təm- sil və s.) mətnlər təşkil edir. Hər iki qismdən olan materialların həm ümumi, həm də özünəməxsus spesifık xüsusiyyətləri olduğu kimi, tədrisinin də özünəməxsus cəhətləri mövcuddur. İndi də I-IV siniflərdə oxu üzrə bir neçə dərs nümunəsinə diqqət yetirək. N.Kalmanın “Co” hekayəsinin oxusuna dair dərsin icmalı (I sinif) Məqsəd: Hekayənin məzmununu və ideyasını şagirdlərə mə- nimsətmək və onları ifadəli oxu üzrə məşq etdirmək. Təchizat: Şəkil, diafılm, atalar sözləri. Giriş müsahibəsi. ―Xarici ölkələrdə kimsəsiz uşaqlar necə ya- şayırlar? Xarici ölkələrdə yaşayan yaşıdlarınız haqqında nə bilirsi- niz? Siz onlar haqqında necə düşünürsünüz? Bizim ölkədə uşaqlara necə qayğı göstərilir?‖ suallarına cavablar alınır. Hekayənin bütöv oxunması. İndi mən sizə ―Co‖ mövzusunda hekayə oxuyacağam. Siz diqqətlə fikir verin. Hekayə dərslikdən Ağarəhim Əsərlər
136 ifadəli oxunur. Hekayənin məzmunu üzrə müsahibə. ―Co‖ kimdir?, ―O, hara- da işləyir?‖, ―Conun anası harada işləyir?‖, ―O məktəbə gedən ya- şıdlarını gördükdə nə fikirləşirdi?‖, ―Co nə üçün məktəbdə oxuya bilmirdi?‖, ―O qızmar günəş altında işləyərkən qışqırıb nə deyir- di?‖.
hekayəni oxuyur, yoldaşları oxunu izləyirlər. Səhvə yol verildikdə şagirdlər dərhal oxuyanın səhvini düzəldirlər.
üzrə müsahibə aparılır. Xarici ölkələrdə yaşayan yaşıdları haqqında şagirdlərin eşitdikləri, öyrəndikləri materiallarla əlaqələndirilir.
şagirdlərin ifadəliliyə necə riayət etdiklərinə diqqət yetirir. Hekayənin nağıl olunması. Bir-iki şagird hekayənin məzmu- nunu öz sözləri ilə, yaxud olduğu kimi nağıl edir. Ümumiləşdirici müsahibə. ―Hekayə xoşunuza gəldimi?‖, ―Co necə hərəkət etmişdi?‖, ―Kapitalist ölkələrində zənci uşaqların belə ağır şəraitdə yaşamasına səbəb nə idi?‖ sualları verilir.
ları onu izləyirlər. Məzmun şagirdlərin şüurunda yenidən canlandı- rılır, möhkəmləndirilir.
təxmini sxemi (I sinif) Məqsəd: ―Aslan və dovşan‖ nağılının məzmununu şagirdlərə mənimsətmək, ondakı fantaziyanı şagirdlərin gözləri qarşısında canlandırmaq, onları kollektivçilik, sözbirliyi ruhunda tərbiyə et- mək, ifadəli oxu üzrə məşq etdirmək. Təchizat: Şəkil, maqnitofon. Giriş müsahibəsi. Uşaqlar, hansı nağılları bilirsiniz? Bildiyiniz nağıllarda əsas surətlər hansılardır? Heyvanlar danışa bilirlərmi? Aslan və dovşan görmüsünüzmü? Onlar necə olur? Dovşan Aslana yaxın düşə bilərmi?.. Ağarəhim Əsərlər
137 Nağılın maqnitofonda bütöv oxunması. Heç bir izahat işi aparmadan rollar üzrə ifadəli oxunu dinləmək, hər rola uyğun səsin (incə, kobud, alçaq, uca, mülayim) dəyişməsini, surəti, məzmuna uyğunluğunu, sözlərin ədəbi tələffuz qaydalarına əsasən ifadəsini və s. müşahidə etmək.
nən kitabdakı kimi danışmaq. Səsini rollara uyğun dəyişmək, hər rolun obrazını yaratmaq, onun daxili aləmini açmağa və şagirdlərin hissini, fantazisiyasını oyatmağa çalışmaq. Nağılın məzmununun şagirdlərin təsəvvüründə möhkəmlən- dirilməsi. Nağılı bir şagirdə oxutdurmaq, digərinə məzmunu danış- dırmaq. Heyvanlar aslanın əlindən nə üçün zara gəlmişdilər? Hey- vanlar bir yerə yığışıb, məsləhətləşərək necə qərara gəldilər? Çəp- göz dovşana növbə çatanda, o aslana nə dedi? Aslan qəzəblənib ona necə cavab verdi? Dovşan aslanı su quyusunun yanına gətirib nə dedi? Aslan necə hərəkət etdi? Aslanın ölümünə səbəb nə oldu? və s. suallara cavab almaq.
harada dayanmışdı? Onun əlində nə görürsünüz? Aslanın görünüşü necədir?
yır?‖, ―Özgəsinə quyu qazan özü quyuya düşər‖ atalar sözünü necə başa düşürsünüz?, ―Kolları gəzər pusa-pusa, Qolları uzun, qolu qı- sa‖ tapmacası nəyə aiddir? Nağılda söylənilən kimi hadisə baş verə bilərmi? Bəs nə üçün nağılda belə göstərilir? Belə suallar əsasında nağılda təbliğ olunan ideyanı açmaq və şagirdlərə aydınlaşdırmaq. A.Səhhətin ―Cücələr‖ şeirinin oxusuna həsr olunmuş dərsin təxmini sxemi (I sinif). Məqsəd: Şeirin ifadəli oxusu üzrə məşq etmək və şeiri əzbər- dən öyrənmək. Təchizat: Şəkillər, maqnitofon. Giriş müsahibəsi. Cücələrin rəngi, forması necə olur? Cücələrə necə qulluq edirlər? Onlar nə ilə qidalanırlar? Analarının yanında Yüklə 3,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|