Etnologiya uzb

 
22 
 
3-slayd 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                                                            4-ilova 4.2 
                             
2-qo’shimcha ma’lumot 
 
Uzbekstonda  shahar  va  qishloq  milloddan  avvalgi  I-
ming yilliklar  boshlarida paydo bulgan Zardushtiylarning 
muxaddas  kitobi  «Avesto»  da  qadimgi  sug`d  ezuvlari  va 
fors  manbalarida,  makedoniyalik  Iskandarning  davriga 
tegishli  ma`lumotlarda    bu  erlarda  yirik    qal`alar, 
qishloqlar, qasirlar bulganligidan xabar beradi. 
 
 
 
 
MODDIY 
MADANIYaTIMIZ 
NAMUNALARI
 
MA`NAVIY 
MADANIYaTIMIZ 
NAMUNALARI
 
MEHNAT 
QUROLLA
 
UY-JOYLAR, 
G`ORLAR
 
ASKARIY QUROL-
JAROQLAR
 
ARXIV HUJJATLARI
 
AVESTO
 
ETNOGRAFIYADA MADANIYAT 
TURLARI
 
XO’JALIK 
BUYIMLARI, 
DEVORLARDAGI 
TASVIRLAR
 
QAL`ALAR-
SHAHARLAR
 
EZUV-SIZUV
 
TANGA PULLAR
 
AROMEY 
EZUVLARI
 

---

 
23 
 
4-Slayd:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5-Slayd: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ETNOLOGIK TUShUNChA 
VA IBORALARNING IZOHLI 
LUG`ATI 
ETNIK  
BIRLIK 
Kishilarning qabila, elat, 
millat v.b.birliklaridan iborat 
bwlgan, tarixan tarkib 
topgan alohida barqaror 
ijtimoiy guruhi 
ETNIK 
 GURUH 
ETNIK  
TARIX 
Turmush va madaniyatning 
ayrim elementlarini saqlagan 
xalq yoki millatning alohida 
qismi 
Ma`lum bir xalqning ilk 
ajdodlaridan boshlanib, elat 
shakillanishi, uning taraqqiy 
etish bosqichlari va elatning 
emirilishi davrini wz ichiga 
oladi
. 
ETNOLOGIK TUShUNChA 
VA IBORALARNING IZOHLI 
LUG`ATI 
XWJALIK  
MADANIY TIPLARI 
Jahon xalqlarinin ibtidoiy jamiyat 
davridagi ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyoti, turlicha tabiiy 
sharoitda joylashishi va moslashishi 
ularning hayotida turli tipdagi 
xwjalik madaniyatlarini vujudga 
keltirishi 
MAROSIM (ar) 
ETNONIM (yunon) 
Diniy yoki an`anaviy urf-odatlar 
munosabatlari Bilan 
wtkaziladigan  ma`raka, yig`in, 
tantanalar Bilan uyushtiriladigan 
rasmiy yig`in 
Xalqlarning nomlarini 
anglatuvchi atama 

---

 
24 
 
 
 
5-Ilova (2.2) 
 
1- o’quv topshiriq
. Bilimni tekshirish uchun test savollari: 
 
1. Etnografiya ilimi tarix ilimining bir bulimi bulib kachon kaysi davlatda paydo bulgan? 
A.XIX-esrde Frantsiyada 
B. XVIII-esrde Frantsiyada 
S. XIX-esrde Angliyada 
D. XIX-esrde Rossiyada 
 
2. Etnografiya ilimining dastlabki manosiga kanday izox berilgan? 
A. Xalklarning xulk-atvorini urganish 
B. xujalik uzgachaligini urganish 
S. til birligini 
D. xalklarning antropologiyasi 
 
3.  A.L.Kun  mashxur  V.V.Grigorev`ning  kursatmasi  bilan  nechanchi  yili    etnografig  va 
statistik mal`umatlar toplash uchun T.G.Gning kul ostiga yuborildi?  
A) 1866 y                    
B)1867          
S) 1868          
D) 1869 
 
4. Kaysi tarixchining aytishiga karaganda kola (bronza)  davrida Amudariening xozirgi uzagi 
foyda  bolishi  oraligida  Xorazmda  shimol,  janub,  shark,  etnik  madaniy  elementlarining 
aralashuvi  jarayoni  yuz beradi? 
A) S.V.Kiselev       
B) A.V.Zbureva       
S) S.P.Tolstov       
D) A.N.Ivanov 
 
Javobi: 1-A; 2-A; 3-S; 4-S. 
 
2-o’quv topshiriq.
 Xaritadan foydalanish orqali bu mamlakatlarn kursatish 
va ma`lumotlar berish 
      Javobi: 
Sholi va tariq 
- Sharqiy Osiyo 
Bug`doy 
-Hindiston, 
Evropa, 
Amerika, 
Avstraliya 
Makka 
-Deyarli butun jahonda 
Arpa 
-Sharqiy Evropa 
Jwxori 
-Afrika va qisman G`arbiy Osiyoda  
Guruch 
-Italiya,  Pireney  yarim  oroli,  Hind  va 
Tinch okeani bwylab Evropaga kelgan  
 
 

---

 
25 
 
 
 
 
 
 
 
Usul: mini-ma’ruza, talabalarning shaxsiy ishi 
Maqsad:  talabalarda  Etnografiyaning  paydo  bulishi  va  uning  asosiy  maktablari  haqida, 
tarqanma materiallar bilan ishlash. 
Stsenariy:  ma’ruza  maboynida  talabalarga  Etnografiyaning  asosiy  yo’nalishi  va 
maktablari.  O’zbek  va  Qoraqalpoqlarning  dasturiy  xo’jalik  turlari  va  ularning  xizmatlari. 
Dexkonchilik  xo’jaligi  va  dexkonchilik  madaniyati,  uning  turlari.  Chorvachilikning 
rivojlanish  bosqichlari.  Kushmanchi  chorvachilik  madaniyatining  uziga  xos  xususiyatlari. 
Ziroatchilik  xo’jaligi  va  agrotexnika
 
tarix  o`zligimizni  anglashning  asosi  ekanligini 
tushindirish.  Bundan  keyin  talabalarga  etarli  ma`lumot  berilgandan  so`ng  quydagi  topshiriq 
beriladi.  
Topshiriq:  Jahonning  etnolog  olimlari  asarlari  bilan  internet  orqali  tanishish  va 
malumot tuplash.  
Topshiriq muddati: kelgusi ma’ruza vaqtida  
Baholash:     ball  
 
6-Ilova  
O’zini-o’zi nazorat qilish uchun savollar 
1. Uzbek xalqiga tegishli deqhonchilikka oid marosimlar? 
2. Dunya xalqlarining xujaligi va ularning uziga xosligi? 
3. Etnologik malumotlar beruvchi qadimgi va wrta asrlarga oid malumotlar?
 
    
ÐÅÆÀ`
ÐÅÆÀ`
ÐÅÆÀ`
ÐÅÆÀ` 
q. Etnografiyaning asosiy yo’nalishi va maktablari. 
2.  Jahon  xalqlari.  O’zbek  va  Qoraqalpoqlarning  dasturiy  xo’jalik  turlari  va  ularning 
xizmatlari.  
3. Dexkonchilik xo’jaligi va dexkonchilik madaniyati, uning turlari. 
4.  Chorvachilik.  Chorvachilikning  rivojlanish  bosqichlari.  Kushmanchi  chorvachilik 
madaniyatining uziga xos xususiyatlari. 
5. Ziroatchilik xo’jaligi va agrotexnika. 
 
Wzbek  xalqining  etnik  tarixiga-  hozirgi  Wzbekiston  Respublikasi  hududida  etnografik 
izlanishlar natijasida wzbek xalqining etnik tarixiga oid materiallar asosida ilmiy asarlar  yozilgan. 
Bu  asarlarda  XIX  asr  oxiri  XX  asr  boshlarida  respublikamiz  hududida  yashagan  aholining  etnik 
tarkibi,  ularning  joylashuvi,  urug`,qabilalarga  bwlinishi,  kelib  chiqish  tarixi  va  bir  qancha  boshqa 
masalalar tahlil qilinadi. 
Uzbek xalqi istiqlolga erishgach, gazeta-jurnallarda va ayrim ilmiy ishlarda wzbek xalqining 
kelib chiqishi (etnogenezi) haqida har xil fikrmulohazalar yoritilmoqda. Mualliflarning kwpchiliga 
wzbek  xalqi  paydo  bwlishini  qadimlashtirib,  uning  etnogenezini  saklar,  xunlar  yoki  turk 
xoqonlaridan  boshlaydilar.  Ba`zilari  esa  wzbek  xalqi  faqat  turkiy  etnoslardan  tashkil  topgan  deb 
Mustaqil wrganish uchun mavzular 
1.Etnografiyaning paydo bulishi va uning asosiy maktablari. 
2.Buyuk entsiklopedist olimlar xizmatlari. 
 

---