EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

494

peteğin inşa edileceği en verimli şekil ve açıları hesap ede-

cek matematiksel bir düşünme yeteneğine sahip değildirler.

İnsan zihninin matematiksel düşünme yeteneği diğer tüm 

canlılara göre çok üst düzeydedir ve bu yeteneğin nasıl oluş-

tuğu ile ilgili natüralist-evrimci bir açıklama yapılamamakta-

dır. Ancak bu yeteneğin insana avantaj sağladığı ve doğal se-

leksiyon, seksüel seleksiyon gibi mekanizmalarla bu yeteneğin 

ortaya çıktığını ifade eden açıklamalar mevcuttur. Bu açıkla-

malar, önceden dikkat çektiğim bir yanlışın ilave örnekleridir. 

Bir özelliğin canlıya avantaj sağladığı için doğal seleksiyonla 

seçildiği veya türün dişilerinin bu avantaja sahip bireylerle 

çiftleşip (seksüel seleksiyon) bu avantajı yaygınlaştırdıklarını 

söylemek, bahsedilen avantaj getiren özelliğin nasıl ortaya çık-

tığını göstermez; sadece ortaya çıkan özelliğin neden yok ol-

madığını gösterir. Eğer sorulan soru “Matematiksel özelliğe 

sahip insanlar neden doğal seleksiyonla seçildi” olsaydı, bah-

sedilen cevaplar geçerli olabilirdi. Ama soru “İnsan zihninin 

matematiksel düşünme gibi kompleks ve üst seviyede önemli 

bir özelliği nasıl oluşmuştur” şeklindedir. Bu soruya ise natü-

ralist-ateist anlayışın verebileceği bir cevap yoktur.

4-Zihin, gelişmiş dil kullanma yeteneğine sahip olmalı-

dır:

 20. yüzyılda felsefenin üzerinde en çok odaklandığı so-

runların başında dil konusu gelmektedir. Wittgenstein gibi 

geçtiğimiz yüzyılın ünlü felsefecileri, ünlerini, bu soruna 

odaklanarak elde etmişlerdir. Bu dönemde, dilin öğrenilmesi 

ile ilgili yerleşmiş kalıpları kökten sarsan Noam Chomsky’nin 

fikirleri devrim niteliğinde oldu. Chomsky, insan zihninin, 

doğuştan özel yeteneklere sahip olmadan, dil öğrenme gibi 

kompleks bir işi, bebeklik çağında gerçekleştirmesinin müm-

kün olamayacağını söyledi.

793

 Eğer kendi bebekliğimize geri 

793 Noam Chomsky, Dil ve Zihin, çev. Ahmet Kocaman, Ayraç Yayınevi, Ankara 

(2001); Noam Chomsky, Language and Problems of Knowledge: The Managua 

Lectures, MIT Press, Massachusetts (1988).

---

Tasarım Delili

495

gidersek, hatırlayamadığımız bu dönemde, dil öğrenmek gibi 

zor bir işi, azmetmeden ve bilinçli, amaçsal hareket etmeyle 

ilgili yeteneklerimiz oluşmadan—ancak dili kullanabilince 

bu yeteneklerimiz oluşur, öncesinde mümkün değildir—be-

cerebilmiş olmamızın ne kadar olağanüstü olduğunu; bunu, 

doğuştan zihnimizin sahip olduğu özel yetenekleri olmadan 

gerçekleştirmemizin mümkün olmadığını anlarız. Belirli bir 

öğretim süreci bile olmadan dil konuşma alışkanlığının edi-

nilmesi, insan zihninin bu zor işe ne kadar hazırlıklı oldu-

ğunu göstermektedir.

İnsan, diğer bütün canlılardan farklı olarak, sonlu sayıdaki 

kelimeyle, sonsuz duruma uygun ifade ediş biçimleri kullana-

bilir. İnsanın bu yeteneği, matematik yeteneği gibi, hiçbir hay-

vanla kıyaslanmayacak boyutta gelişmiştir. Dünyadaki hiçbir 

canlının iletişimi, dili yaratıcı bir şekilde kullanan ve onunla 

her duruma uygun ifadeler oluşturan insanla kıyaslanamaz. 

İnsanı insan yapan unsurların başında dil gelmektedir; gerek 

kendimiz üzerine, gerek evren üzerine düşünmemize imkân 

veren, kültür oluşturma ve iletmemize olanak sağlayan, üretici 

şekilde dil kullanma yeteneğimizdir. İnsanın insan olmasında, 

dik durma veya başparmağın mevcut şekilde olması gibi özel-

liklerden çok daha fazla dil kullanma yeteneği önemlidir. Bu 

özellik, biz insanlara doğada büyük avantaj sağlar ve yok ol-

maya karşı direnmemize, bedensel hassaslıklardan doğan ek-

sikliklerimizi kapamamıza olanak verir. Ama doğal seleksiyon 

bu özelliğin açıklaması olamaz; önce bu özellik açığa çıkmış 

olmalıdır ki doğal seleksiyona karşı avantaj sağlamış olalım. 

Doğal seleksiyonun, bu özelliğin yavaş yavaş gelişmesini her 

aşamada korumuş olması, bazılarınca arzu edilen açıklamadır; 

fakat bu yavaş yavaş gelişmeyi gösteren canlılar veya fosil-

leri doğada mevcut değildir. İnsanın dili kullanma yeteneğiyle, 

hayvanların en gelişmiş şekilde iletişim kuranlarının arasında 

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

496

bile tesadüfle ve doğal seleksiyonla kapatılması imkânsız bir 

uçurum vardır.

5- Zihnin, hafıza ve duyu algılarını değerlendirme gibi 

birçok özelliği olmalıdır:

 İnsan, üretici bir şekilde dil kul-

lanma ve kültür oluşturma yeteneğiyle diğer canlılardan ayrı-

lır. Fakat bu özelliklere uygun bir hafızaya sahip olmasaydık; 

örneğin yirmi-otuz kelimeden fazlasını aklımızda tutamasay-

dık, bu kadar gelişmiş bir dil kullanma ve düşünme yetene-

ğine sahip olamazdık. Aynı şekilde zihnin en önemli fonksi-

yonlarından birisi dış dünyadan gelen görme, işitme, dokunma 

ve tatma gibi duyu algılarını değerlendirmektir. Gözün görme 

duyusuna katkısından, kulağın işitme duyusuna katkısından 

daha önemlisi beyinde görme ve duyma fenomenlerinin na-

sıl oluştuğudur; ne yazık ki beyinde duyu algılarının nasıl 

değerlendirildiğine dair çok az şey biliyoruz. Fakat biliyoruz 

ki duyu verileri, milyarlarca nöronlu ve trilyonlarca sinapslı 

beynimizde değerlendirilmeden, zihnimiz mevcut yetenekle-

rine sahip olamazdı.

Hayvanlar dünyasında birçok canlının gelişmiş hafıza ye-

tenekleri olduğunu biliyoruz. Ayrıca insandan daha uzağı gö-

ren, daha keskin koku alma yeteneği olan, dokunma duyuları 

daha gelişmiş hayvanlar var. Bu yüzden bu maddede değin-

diğim zihin özelliklerinde -matematiksel düşünme ve dil ye-

teneğinde olduğu gibi- insanla diğer canlılar arasında uçurum 

olduğunu söylemiyorum. Bu özellikler, insan zihninde insa-

nın ihtiyaçlarına tam cevap verecek niteliktedir ve bunlar ol-

madan insan zihninin, dış dünya ile kendini anlaması ve dü-

şünmesi mümkün değildir.

6- Zihin, bilinç özelliğine sahip olmalıdır

: Bilincin, bu-

raya kadar sıralanan tüm zihin özelliklerinden hem daha farklı, 

hem daha önemli olduğunu düşünüyorum. Elbette bilinç, zihnin 

doğuştan sahip olduğu özelliklerle, matematiksel ve mantıksal 

---