F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
674
icazə versin; Katya mənə də kağız yazmışdı, məndən də xahiş edirdi ki, Nataşa ilə görüş zamanı mən də orada olum. Mən, heç bir şeyə baxmayaraq, düz saat ikidə (Katyanın təyin etdiyi vaxtda) Nataşanın yanında olmağı qət etdim. Amma mənim işim çox idi; son vaxtda, hələ Nelli bir yana dursun, İxmenevgil də mənim başımı çox qarışdırmışdı. Bu iş bir həftə bundan əvvəl başlanmışdı; Anna Andreyevna bir gün səhərçağı dalımca adam göndərib xahiş etmişdi ki, mən hər şeyi buraxıb, çox mühüm bir iş üçün, tez onun yanına gəlim: bu elə işdir ki, onu bircə dəqiqə də təxirə salmaq olmaz. Mən gedib onu tək gördüm; o, həyəcandan, qorxudan əsə-əsə otaqda gəzişirdi, böyük bir qorxu içində Nikolay Sergeiçin gəlməsini gözləyirdi. Həmişəki kimi, mən yenə də xeyli vaxt ondan nə olduğunu, niyə belə qorxu keçirdiyini öyrənə bilmədim, ancaq aydın görünürdü ki, bunun səbəbini tez öyrənmək lazımdır. Lakin Anna Andreyevna, heç mətləbə dəxli olmadığı halda, məni odlu- odlu danlayıb dedi ki, “Niyə bizə gəlmirsən, bizi, yetim kimi təkbaşına dərd içində qoyub getmisən, heç bilmirsən ki, sən downloaded from KitabYurdu.org
675
gedəndən sonra nələr olub!” Ancaq bundan sonra bildirdi ki, “üç gündür Nikolay Sergeiç elə bir həyəcan içindədir ki, bunu heç ifadə etmək mümkün deyil”. – Heç deyirsən o adam deyil; gecələr əsə-əsə, məndən gizlincə, ikonanın qabağında, dizi üstə dua eləyir, yuxuda sayıqlayır, yatmayanda gicbəsər olub qalır: dünən şi yeyəndə qaşıq qabağında dura-dura tapa bilmirdi; ondan bir şey soruşursan, o sənə ayrı şeydən cavab verir. Hər dəqiqə evdən çıxıb gedir, deyir ki: “İş üçün gedirəm, vəkili görmək lazımdır”. Bu gün qapını bağlayıb öz kabinetində oturdu, dedi ki: “Məhkəməyə gərək bir kağız yazım”. Mən də öz- özümə dedim ki, sən heç qabağına qoyulan qaşığı tapa bilmirsən, məhkəməyə hardan kağız yazacaqsan! Başladım qapının açar yerindən baxmağa; gördüm ki, oturub yazır, amma yaş gözlərindən sel kimi axır, ağlayır. Öz-özümə dedim ki, heç işə aid olan kağızı belə yazmaq olar? Ya da bəlkə bizim İxmenevkaya onun çox heyfi gəlir, yəqin bizim İxmenevka lap əldən çıxıb?! Mən bunları öz-özümə fikirləşirdim, bir də gördüm ki, o, stolun dalından durdu, qələmi stolun üstünə çırpdı, qıpqırmızı qızardı, gözləri downloaded from KitabYurdu.org
676
parıldadı, furajkasını qapıb kabinetdən çıxdı, dedi ki: “Anna Andreyevna, mən bu saat gəlirəm”. O gedən kimi mən onun yazı stoluna yaxınlaşdım; orada məhkəmə işinə aid yığın- yığın kağız vardı, bu kağızlara o heç mənə əl vurmağa da icazə vermir. Neçə dəfə ona yalvarıb demişdim ki: “Qoy heç olmasa, bircə kərə bu kağızları qaldırım, stolun tozunu silim”. Heç qoyur ki! Çığırır, əl-qolunu ölçür: bu Peterburqda yaman səbirsiz olub, çığırqan olub! Onu deyirəm axı: stola yaxınlaşdım, onun indicə yazdığı kağızı axtarmağa başladım, dedim görüm bu kağızlardan hansıdır. Lap yəqin bilirdim ki, onu özü ilə aparmayıb, stolun dalından ayağa qalxanda kağızların altına soxub. Budur, atam, İvan Petroviç, axtarıb tapdım, al bax! O mənə bir vərəq poçt kağızı verdi; kağızın yarısı yazılmışdı, lakin elə qara-qura yazılmışdı ki, bəzi yerini heç oxumaq mümkün deyildi. Yazıq qoca! Elə ilk sətirdən başa düşülürdü ki, o nə yazmışdır və kimə yazmışdır. Kağız Nataşaya, onun istəkli Nataşasına yazılmışdı. Məktubu o odlu və mehribanca bir ifadə ilə başlayırdı: onu bağışladığını yazırdı, onu öz yanına downloaded from KitabYurdu.org
677
çağırırdı. Biçimsiz, rabitəsiz bir şəkildə, coşqun, həyəcanlı bir hiss ilə yazılmış, çox yeri qaralanmış olan bu məktubu oxumaq çətin idi. Aydın görünürdü ki, onu, qələmi əlinə almağa, ilk könül sözlərini yazmağa məcbur edən odlu hisslər tezliklə başqa bir hissə çevrilmişdir, qoca, qızını danlamağa başlayırdı, parlaq boyalarla onun tutduğu cinayətini təsvir edirdi, onun inadlı olmasını nifrətlə onun yadına salırdı, onu zalım olmasında, atasının, anasının başına nələr gətirdiyini bəlkə də heç bircə dəfə də düşünməməkdə məzəmmət edirdi. Göstərdiyi lovğalıq üstündə onu cəzalandırmaq və qarğımaqla təhlid edərək sözünü belə bir tələblə qurtarırdı: yazırdı ki, dərhal və itaətkarlıqla evə qayıt, ancaq və ancaq bu zaman, bəlkə də “ailə daxilində” müti, nümunəvi bir həyat keçirdikdən sonra, biz səni bağışlamağı qərara alarıq. Aydın görünürdü ki, o, bir neçə sətirdən sonra ilk alicənablıq hissini özü üçün zəiflik hesab etmiş, bundan utanmağa başlamış, nəhayət, təhqir edilmiş izzət-nəfsin əzabını duyaraq sözünü hiddət və təhdidlə qurtarmışdı. Anna Andreyevna, dinməz-söyləməz downloaded from KitabYurdu.org 678
mənim qabağımda durmuşdu, qorxu içində gözləyirdi ki, məktubu oxuyub qurtardıqdan sonra mən nə deyəcəyəm. Mən öz fikrimi ona açıqca söylədim. Dedim ki, qoca daha Nataşasız yaşaya bilmir, qəti surətdə demək lazımdır ki, onlar tezliklə barışacaqlar; bununla belə hər şey vəziyyətdən asılıdır. Bu barədə mən öz mülahizələrimi söylədim, dedim ki, əvvəla, məhkəmədə gedən işin pis nəticə verməsi, görünür, qocanı sarsıtmış, ovqatını təlx etmişdir, hələ knyazın qalib gəlməsinin onun izzət-nəfsinə nə qədər toxunduğunu, məsələnin belə həll olunmasının onu necə hiddətləndirdiyini heç demirəm. Belə hallarda insan qəlbi özünə hüsn-rəğbət göstərən bir arxa axtarmaya bilməz, buna görə də, qoca dünyada hər kəsdən çox istədiyini qızını xatırlamışdı. Lakin belə də ola bilər: o yəqin eşitmişdir ki, (çünki o, Nataşa haqqında olan hər şeyi izləyir və bilir) Alyoşa onu bu yaxında buraxıb gedir. O indi Nataşanın nə vəziyyətdə olduğunu başa düşür, özünə baxıb, onun təsəlliyə nə dərəcədə ehtiyacı olduğunu hiss edir. Bununla belə, o özünü qızı tərəfindən təhqir edilmiş, alçaldılmış hesab edir, öz hisslərinə qalib gələ bilmir. Yəqin onun ağlına belə şey downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|