F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
778
Mən hiss edirəm ki, Nataşa son vaxtlar mənim ədəbi müvəffəqiyyətlərimə, şöhrətimə çox qısqanclıqla baxır. Bu il bütün çap etdirdiyim əsərlərimi oxuyur, tez-tez məndən gələcək planlarımı soruşur, mənim haqqımda yazılan tənqidlərlə maraqlanır, onlardan bəzisinə acığı tutur, istəyir ki, mən mütləq ədəbiyyatda yüksək bir mövqe tutum. O öz arzusunu o qədər qüvvətlə, inadla ifadə edir ki, mən hətta buna təəccüb edirəm. Nataşa mənə deyir: – Vanya, belə işləməklə sənin qələmin qüvvədən düşəcək, özünü zorlayacaqsan, qələmin zəifləyəcək, həm də özünü məhv edəcəksən. Bax S. iki ildə bir povest yazır. N. isə on ildə bircə roman yazmışdır. Az da yazsalar, gör yazdıqlarının üstündə necə işləyirlər, onu necə rəndələyirlər! Bircə dənə də səliqəsiz yer tapmaq olmaz. – Onlar maddi cəhətdən təmin olunmuşlar, əsəri müəyyən vaxt üçün yazmırlar, amma mən poçt arabası yabısıyam. Bunlar hamısı boş söhbətdir! Əzizim, bunları qoyaq dursun, təzə bir şey varmı? – Çoxdur. Əvvəla, ondan məktub gəlib... downloaded from KitabYurdu.org
779
– Yenə də? – Yenə də. O, Alyoşadan gələn məktubu mənə verdi. Bu onun Nataşadan ayrılandan sonra yazdığı üçüncü məktub idi. Birinci məktubunu Moskvadan yazmışdı, özü də elə bil bayqınlıq içində yazmışdı. Yazırdı ki, vəziyyət düz gətirmədi, ayrılarkən, təyin edildiyi kimi, Moskvadan Peterburqa gəlmək mümkün olmadı. İkinci məktubunda isə tezliklə Nataşa ilə evlənmək üçün bu günlərdə Peterburqa gələcəyindən məlumat verirdi, guya bu qət olunmuşdur, heç bir qüvvə bunun qarşısını ala bilməz. Lakin məktubun yazılışından aydın görünürdü ki, o, ümidini itirmişdir, kənardan edilən təsirlər ona tamamilə üstün gəlmişdir, o daha heç öz-özünə inanmır. O, sözarası bunu da qeyd edirdi ki, Katya mənim tanrımdır, yalnız o məni ovundurur, mənə ürək-dirək verir. Mən onun üçüncü məktubunu böyük bir səbirsizliklə açdım. Məktub iki vərəqdən ibarət idi: nizamsız bir halda, qırıq-qırıq, tez-tələsik yazılmışdı, çətin oxunurdu, özü də mürəkkəbə, gözyaşına bulaşmışdı. Məktub belə başlayırdı: downloaded from KitabYurdu.org
780
Alyoşa yazırdı ki, mən daha səndən əl çəkməli oldum, çalış məni unut. O sübut etməyə çalışırdı ki, bizim evlənməyimiz mümkün olan şey deyil, kənar, düşmən qüvvələrin təsiri hər şeydən güclüdür, əslində, elə belə də olmalıdır, başqa cür olsa, biz hər ikimiz bədbəxt olarıq, çünki biz bir-birimizin tayı deyilik. Lakin o tab gətirməyərək birdən əvvəlki düşüncələrini, sübutlarını kənara qoyaraq, elə oradaca, məktubun yazılmış hissəsini cırıb atmadan, doğrudan- doğruya etiraf edirdi ki, mən sənin qarşında caniyəm, mən məhv olmuş bir adamam, kəndə gələn atamın arzusu əleyhinə getmək iqtidarında deyiləm. Yazırdı ki, mən çəkdiyim əzabları ifadə edə bilmirəm, bunu da etiraf edirdi ki, səninlə xoşbəxt ola bilmək imkanını özümdə tamamilə dərk edirəm. Birdən sübut etməyə başlayırdı ki, biz tamamilə bir-birimizə tayıq, atasının dəlillərini inadla, qəzəblə rədd edirdi, onlar evlənsələr, xoşbəxt bir həyat keçirəcəklərini ümidsiz bir halda təsvir edir, özünə, öz zəifliyi üstündə lənət oxuyurdu, əlvida deyib həmişəlik ayrılırdı! Məktub əzab çəkən bir qəlb ilə yazılmışdı, görünür, o, məktubu böyük bir ümidsizlik içində yazmışdı, downloaded from KitabYurdu.org
781
gözlərim yaşla doldu. Nataşa mənə Katyadan gələn məktubu verdi. Bu məktub Alyoşanın konvertinə qoyulmuşdu, ancaq ayrıca yapışdırılmışdı. Katya çox qısa olaraq, bir neçə sözlə, bildirirdi ki, Alyoşa doğrudan da, çox dərd çəkir, çox ağlayır, elə bil ki, ümidsiz bir hala düşmüşdür, hətta bir az da xəstədir, ancaq mən onun yanındayam, o, xoşbəxt olacaq. Katya, eyni zamanda, bir şeyi izah etməyə çalışırdı, yazırdı ki, siz elə zənn etməyin ki, Alyoşa bu tezliklə təskinlik tapa bilər və onun dərdi yüngül dərddir. O sizi heç vaxt unutmayacaq, heç unuda da bilməz, çünki onun qəlbi elə qəlb deyil, o sizi hədsiz dərəcədə sevir, həmişə də sevəcək, belə ki, əgər bir gün o sizi sevməsə, sizi xatırlayarkən dərd çəkməsə, mən özüm o saat bunun üstündə onu sevməyəcəyəm... Mən hər iki məktubu Nataşaya qaytardım. Biz bir- birimizə baxdıq, heç bir söz demədik. Əvvəlki məktubları da oxuyanda belə olmuşdu, ümumiyyətlə, indi biz keçmiş haqqında danışmaqdan çəkinirdik, sanki bunu öz aramızda şərtləşmişdik. Nataşa son dərəcə əzab çəkirdi, mən bunu görürdüm, lakin o heç mənə də ürəyini açıb demirdi. Ata downloaded from KitabYurdu.org
782
evinə qayıtdıqdan sonra o üç həftə qızdırma içində yatdı, indi isə təzə-təzə əmələ gəlirdi. Biz hətta bu yaxında baş verəcək dəyişiklik haqqında da az danışırdıq, o bilirdi ki, atası özünə qulluq düzəldir, biz yaxın vaxtda ayrılacağıq. Bununla belə, o mənə qarşı son dərəcə diqqət və nəzakət göstərirdi, mənə aid olan məsələlərlə son dərəcə məşğul olurdu. Onun tələbi ilə öz haqqımda söylədiyim sözlərə elə inadla, elə diqqətlə qulaq asırdı ki, əvvəlcə bu hətta mənə iztirab verdi: mənə elə gəlirdi ki, o məni, çəkdiyim əzab üçün mükafatlandırmaq istəyir. Lakin bu ağır hiss tez yox olub getdi, mən başa düşdüm ki, onun tamamilə başqa arzusu vardır, o ancaq məni sevir, həm də hədsiz dərəcədə sevir, mənsiz yaşaya bilmir, mənə aid olan şeylərin qayğısını çəkməyə bilmir, mən elə güman edirəm ki, heç bir bacı öz qardaşını, Nataşa məni sevdiyi qədər sevmir. Mən çox yaxşı bilirdim ki, bu yaxında bizim ayrılacağımız Nataşanı son dərəcə narahat edir, o əzab çəkir. O da bilirdi ki, mən onsuz yaşaya bilmirəm, lakin biz bu barədə danışmırdıq, amma gələcək hadisələr haqqında müfəssəl danışırdıq... Mən Nikolay Sergeiçin harada olduğunu soruşdum. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|