Фчшкцец шьфт

27-ci ilində Muaviyə - radıyallahu anhu – ilə birlikdə Kibris savaşına qatılmışdır. O, dəniz döyüşlərində vəfat edir. Müslim «İmarə» 161.

212 Buxari «Cihad» 93.

213 Buxari, Müslim.

214 Əhməd 5/220, Əbu Davud «Sünnə» 8, Tirmizi «Fitən» 48.

215 Müslim 2779,2780. Bəzi mənbələrə görə Təbuk səfərindən dönərkən Aqabə gecəsində Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – sui qəsd etmək istəyən kimsələrdir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Münafiqin məsəli iki qoyun sürüsü arasında (hansı sürüdən olduğunu bilməyərək) gah oyana, gah da bu yana çaşqın gedən qoyuna bənzər» Müslim 2784.

216 Buxari, Müslim «Fitən» 42.

217 Bu haqda geniş məlumata Buxari, Müslim, Əbu Davud, Tirmizi və s. hədis kitablarına baxa bilərsiniz.

218 İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 2/133.

219 Tirmizi 2306, Həkim 4/516, Beyhəqi “Şuabul İman” 10572, Zəhəbi “Mizan” 6/30.

220 Müslim.

221 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/27,28.

222 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/87.

223 Müslim, Əhməd 2/445, Tirmizi «Təfsir» 6.

224 Buxari, Müslim «İman» 250.

225 Heysəmî “Məcmauz-Zəvâid” 7/331, əl-Albânî “Camius-Sağir” 3/110, H. 3222.

226 Musnəd 12/6-7, H. 7040, Əhməd Şakir “Səhih”, Heysəmî “Məcmauz-Zəvâid” 7/321.

227 Əbu Davud.

228 “Təzkira” 679.

229 Fəthul Bəri 13/91, İbn Kəsir «Cəmiul Üsul» 4/204.

230 “Fəthul Bəri” 13/98, İbn Kəsir “Nihayə” 1/166-169.

231 Lisanul Arab 11/236, Qurtubi “Təzkira” 744, Fəthul Bəri 13/91.

232 Müslim “Məsəcid” 588,589, Tirmizi 3494, Əbu Davud 1542, İbn Məcə 3840.

233 Buxari “Azan” 833, 1/463, Müslim “Məsəcid” 590, 1/286.

234 Əhməd 1/305, Tayalisi 1/353, Buxari “Tarixul Kəbir” 2/119.

235 Əhməd 1/47, Tirmizi 2237, İbn Məcə 4072, Həkim 4/573, əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 4/122 hədis 1591.

236 Müslim “Fitən” 2252, Əbu Davud 4321, Tirmizi 2240, İbn Məcə 4075.

237 Məcmuaz Zəvaid 7/350-351, Təbərani 9/93, İbn Əbi Şeybə 7/496, İbn Məsud və Abdullah b. Amr yolu ilə.

238 Müslim 2266, İbn Hibban 15/209, Fəthul Bəri 13/328.

239 Nihayə 1/174.

240 Müslim 809.

241 İbn Məcə 4077.

242 Əhməd 5/13,372,410, Təbərani 7/221,265, Məcmuaz Zəvaid 7/341, AbdulBər “Təhmid” 14/193.

243 Tirmizi 2306, Həkim 4/516, Beyhəqi “Şuabul İman” 10572, Zəhəbi “Mizan” 6/30.

244 İbn Katan - AbdulUzza b. Katan b. Amr əl-Huzâi - Annası Xədicə – radıyallahu anhə – nin bacısı Halə b. Xuveyliddir. Cahiliyyə dönəmində ölmüşdür. “İsabə” 4/239, “Fəthul-Bâri” 6/488, 13/101.

245 Buxari «Ənbiya» 48, Müslim «İman» 272.

246 Ebu Davud “Avnul-Mabud” 11/443, əl-Albani “Camius Sağir” 2/317-318, H. 2455.

247 Təbərani 11/313, Əhməd 1/374, Fəthul Bəri 13/108.

248 Əhməd 1/240,313, İbn Hibban 1/468, Təbərani 11/273, Məcmuaz Zəvaid 7/337,338.

249 Fəthul Bəri 13/92, İbn Qudamə “Muğni” 8/358.

250 Əhməd 3/79, 1,374, Məcmuaz Zəvaid 7/346, Fəthul Bəri 13/98, İbn Kəsir 1/588, Təbərani 11/313.

251 Həkim 4/573, Zəhəbi “Munkər” hədis.

252 Tayalisi 1/150, Təbərani 7/84, İbn Əbi Şeybə 7/491, Əhməd 5/221, Fəthul Bəri 13/98.

253 Xuzeyfə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki: “Kor olan gözü sol gözüdür”. Müslim 2248, “Fəthul Bəri” 13/97.

254 Müslim, Nəvəvi Şərhi 2/235, “Təzkira” s: 663, Fəthul Bəri 13/97, Tuhfətul Əhfəzi 6/421.

255 Müslim 2245, 2249, Tirmizi 2235, Əhməd 5/386, 3/206, İbn Məcə 4077, Fəthul Bəri 13/100, Tuhfətul Əhfəzi 6/409, İbn Kəsir 1/581, Qurtubi 13/353,

256 Buxari 2608, Müslim 2248.

257 Müslim, Nəvəvi Şərhi 18/80.

258 Fəthul Bəri 13/91, Məcmuaz Zəvaid 7/340, İbn Əbi Şeybə 7/497.

259 Müslim 2241, Tirmizi 2246.

260 Əhməd 2/291, Məcmuaz Zəvaid 7/346, Təbərani 18/335, İbn Əbi Şeybə 7/488.

261 Tirmizi 2248, İbn Əbi Şeybə 7/492, Əhməd 5/40, Fəthul Bəri 13/326.

262 Tirmizi 2248, İbn Əbi Şeybə 7/492, Əhməd 5/40,49,51.

263 Müslim 2246, İbn Hibban 15/204, Təbərani 23/210, Əhməd 6/284.

264 Təbərani “Əvsat” 5/331, Məcmuaz Zəvaid 7/349.

265 Əhməd 4/338, Həkim 4/586, Deyləmi 8992.

266 Buxari 2/664, 6/2607, 7125, İbn Hibban 9/48, 15/29,216, Həkim 4/583, Məcmuaz Zəvaid 7/332, İbn Əbi Şeybə 6/406, 7/492, Fəthul Bəri 10/191.

267 Əhməd 5/364,434, Fəthul Bəri 13/105.

268 Qurtubi 4/89, Məcmuaz Zəvaid 7/350, Fəthul Bəri 13/104.

269 Əhməd 4/71, İbn Həcər “Təhzibu Təhzib” 4/369.

270 Əhməd 3/367, İbn AbdulBər “Təhmid” 16/180, Məcmuaz Zəvaid 7/344.

271 Müslim.

272 Əhməd 6/75,125, İbn Məcə 4077, İbn Kəsir 1/582, Məcmuaz Zəvaid 7/335.

273 İbn Kəsr «Cəmiul Üsul» 10/354, H. 7846, ən-Nəhayə 1/82.

274 İbn Məcə «Fitən» 33.

275 Müslim.

276 Buxari «Fitən» 27, Müslim «Fitən» 1379. Tirmizi «Fitən» 61.

277 Taylisa - Yaşıl Persiya əbasına deyilir.

278 Müslim 2944.

279 Müslim 2945.

280 Buxari2608, Müslim 2248.

281 Buxari 1272, Müslim 2249, 2250,

282 “Fəthul Bəri, Buxarî “Cihad” 6/103, Nəvəvî Şərhi, Müslim “Fitən” 18/44,45, İmam Əhməd “Musnəd” 5/16, 2/67, 417, Sünən İbn Məcə 2/1359-1363, H. 4077.

283 Əhməd 2/27, Tirmizi «Fitən» 60.

284 əl-Albani «Səhih Cəmius Səğir» 6/274, H. 7520.

285 Əhməd 3/367-368, Məcmuaz Zəvaid 7/344.

286 Buxari 2608, Müslim 2256.

287 Əbu Davud “Cihad” 4, 2484, İmam Əhməd.

288 Buxari 2/898, 4/1587, Müslim 4/1957, İbn Hibban 15/219, Fəthul Bəri 5/172.

289 Yəni Allah hər bir müsülmana yolunu azmamaq və Dəccəlin fitnəsinə düşməmək üçün kömək edəcəkdir.

290 Başqa rəvayətdə son on ayəsini bilən Dəccəlin fitnəsindən qorunar. Müslim.

291 Əhməd 5/364, İbn Əbi Şeybə 7/495, Fəthul Bəri 13/105, İbn Kəsir 1/583, Məcmuaz Zəvaid 7/344. Başqa rəvayətdə: Yer üzündə 40 ilmi? 40 aymı? 40 günmü.

292 İbn Məcə «Fitən» 33.

293 İbn Məcə «Fitən» 33.

294 Müslim 2252.

295 “Fəthul Bəri” 3/220-6/164, “Umdətul-Qâri” 8/170-14/278-303, “əl-Fitən vəl-Məlâhim” 1/128, Müslim, Nəvəvî Şərhi 18/46, “Avnul-Mabud” 11/478, “İthaful-Cemâa” 2/63-64.

296 Fəthul Bəri 13/328.

297 Əbu Davud «Məlahim» 4332, Avnul-Mabud 11/476.

298 “əl-Fitən vəl-Məlâhim” 1/128, “Təhzibut-Təhzib” 7/418, 681.

299 “Təcridu Əsməi Səhabə” 1/319, 3366.

300 “əl-İsabə” 3/133, 6609.

301 Müslim 2924,2925.

302 Müslim 2926.2927.

303 Müslim 2929.

304 Müslim “Fitən” 18/57,58, Ebu Davud 11/483, Fəthul Bəri 13/325.

305 Musnəd 5/148.

306 İbn Kəsir 1/577.

307 Əhməd, Həkim.

308 “Fəthul Qadir” 1/344.

309 Buxari 6325, 7395.

310 İbn Kəsir “Təfsir” 1/366, Mursəl (Tabiin Səhabənin adını zikr etmədən bir başa Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən rəvayət edir) hədis.

311 İbn Cərir ət-Təbəri 9/372.

312 İbn Kəsir “Təfsir” 1/575.

313 İbn Kəsr 11/37 heç bir qaynaq zikr etmədən göstərir.

314 “Cəmiul Bəyan” 9/380, “Fəthul Bəri” 6/492.

315 “Cəmiul Bəyan” 6/386, “Fəthul Bəri” 6/492.

316 “Cəmiul Bəyan” 6/420.

317 İbn Kəsir 1/214, Ruhul Məani 4/179, Zadul Məsir 1/392, Zəməhşəri “Kəşşaf” 1/192.

318 İbn Hibban 8/288, İbn Kəsir 4/132.

319 Buxari 4/414, 5/121, 6/490, Müslim “İman” 155 (242), Əbu Davud 4324, Tirmizi 2234.

320 Buxari 6/491, Müslim 2/193, Əhməd 2/336, İbn Hibban 8/284.

321 Fələstinin Rəmlə şəhərinin yaxınlığında.

322 İbn Məcə, İbn Huzeymə, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 7752.

323 İbn Qeyyim «Mənar əl-Munif» 147,148, Süyuti «əl-Havi fil Fətava» 2/64. Buxari 6/491, Müslim “İman” 247, 2/193,194.

324 Buxari «Ənbiya» 48, Əhməd 2/437, Təbəri «Cəmiul Bəyan» 4/22,23,

325 Buxari «Ənbiya» 48, 6/477, 13/90, Müslim «İman» 272.

326 Müslim 1252, Əhməd 2/240,272,540.

327 Əhməd 2/290, 7890, İbn Cərir 6/458.

328 Müslim 2366.

329 Əhməd 9259, Əbu Davud 4/117, Həkim 2/595, İbn Hibban 8/277, İbn Cərir 9/388.

330 Əhməd 1/375, İbn Məcə 4081, Həkim 2/384.

331 Əhməd 4/216, Həkim 4/478.

332 Həkim 4/550.

333 Əhməd 3/367, Məcmuaz Zəvaid 7/344.

334 Buxari “Tarixul Kəbir” 1/263, Tirmizi 3617, Fəthul Bəri 7/66 zəif .

335 Tirmizi.

336 Şərh Təhaviyyə 499.

337 İbnul Covzi “Mənakib İmam Əhməd” 171.

338 “əl-Fitən vəl-Məlâhim” 1/31.

339 Əbu Davud.

340 Əbu Davud 11/373, İbn Məcə 2/1368, Tirmizi, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 6610.

341 Əhməd 5/199, Əbu Davud 11/371, Tirmizi 6/485, əl-Albani 5180.

342 İbn Məcə 1367, Həkim «Mustədrək» 4/463,464, əl-Albâni – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “O Allahın xəlifəsi Mehdîdir” sözü xariç səhihdir. “Zəif Hədislər” 1/119-121, H. 85.

343 ən-Nihayə» 1/29,30.

344 “əl-Fitən vəl-Məlâhim” 1/29-30.

345 Həkim «Mustədrək» 4/557,558, İmam Əhməd «Musnəd» 3/37, əl-Albani «Səhih Silsilə» 2/711.

346 Musnəd 3/37, Heysəmî “Məcmauz-Zəvâid” 7/313-314.

347 Musnəd 2/58, İbn məcə 2/1367, əl-Albani «Səhih Cəmius Səğir» 6611.

348 ən-Nihayə 1/29. “əl-Fitən vəl-Məlâhim” 1/29.

349 Əbu Davud 4265, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 6612.

350 Suyuti “Hâvî” 2/64 əl-Albâni “Camius-Sağir” 5/219, H. 5796.

351 Əbu Davud 4290.

352 İbn Qeyyim «Mənar əl-Munif» 147,148, Süyuti «əl-Havi fil Fətava» 2/64. Buxari 6/491, Müslim 2/193,194.

353 Buxari 6/491, «Ənbiya» 49, Müslim 2/193.

354 Müslim 18/38,39.

355 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/38,39, Bəgavi “Şərhus-Sünnə”, Mehdî 15/86,87.

356 İbn Məcə 2/1340, Həkim «Mustədrək» 4/441,442, zəif hədis.

357 “Mizanul-İtidâl” 3/535.

358 “Minhacus-Sünnə” 4/211, “Takribut-Təhzîb” 4/157.

359 Təhzibul-Kəmal” 3/1194, “əl-Mənârul-Munîf” s:142, “Fəthul Bəri” 6/493,494.

360 “ət-Təvzîh”, “əl-İzâa” s:113,114.

361 “əl-İzâa” s:112.

362 “Minhacus-Sünnə” 2/131, “əl-Mənârûl-Munîf” s: 152-153.

363 İncildə Qoq və Maqoq tayfaları. Geniş məlumat üçün bax: «Qurani-Kərim» Kəhf surəsi 83-98-ci ayələrə qədər.

364 Müslim.

365 Əhməd 2/510,511, İbn Məcə «Fitən» 33,4080, İbn Hibban 15/243, İbn Kəsir 3/105, Qurtubi 11/57.

366 Buxari 3/1221, 5/2392, Müslim «İman» 379, 1/201.

367 Fəthul Bəri 6/445.

368 Buxari «Hacc» 47, Əhməd 3/28.

369 Təbərani “Əvsat” 4/155, Həkim 4/490, Təbəri 17/88, İbn Kəsir 3/107, Deyləmi 8963, Qurtubi 11/57, Fəthul Bəri 6/386,13/106.

370 Heysəmi «Məcmuz Zəvaid» 8/6.

371 Həkim 4/536, Fəthul Bəri 13/107.

372 Fəthul Bəri 13/107, Tuhfətul Əhfəzi 6/351, Feyzul Qadir 1/117, İbn Kəsir “Bidayə” 2/110,200.

373 İbn Məcə 4076, Deyləmi 3463, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 3567.

374 Qurtubi “Təzkira” 781 zəif hədis.

375 Dəbbətul Ard – bəzi rəvayətlərə görə bu Cəssəsədir. Cəssəsə Dəccəl üçün xəbərlər aparan cəsus deməkdir.

376 İmam Əhməd, Taylasi, Tirmizi, İbn Məcə, Beyhəqi, İbn Cərir.

377 Təmim əd-Dâri - Əbu Rukayyə Təmimi Əvs b. Hâricə əd-Dâri. Lahmilərin bir şöbəsi olan Dâr kökünə mənsubdur. Xristian idi. Beytul-Məqdisin ən məşhur rahibləri arasında sayılırdı. Hicrətin 9-cu ilində müslüman oldu. Mədinəyə gəldi. Hicri 40-cı ildə vəfat etdi. “Təhzibut-Təhzib” 1/511-512.

378 Müslim 2942.

379 Həkim, Əhməd «Musnəd», əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 4/361 hədis 1762.

380 Buxari, Müslim

381 ən-Nihâyə «əl-Fitən vəl-Məlâhim» 1/255-256.

382 Buxari, Müslim.

383 İmam Əhməd 2/293, Tirmizi 2307, Nəsəi 4/5, İbn Məcə 4258, İbn Hibban 2559, əl-Həkim 4/321.

384 Müslim.

385 Buxari, Müslim.

386 Müslim 2877.

387 Müslim.

388 Buxari, Müslim.

389 Buxari, Müslim.

390 Həkim, Əhməd.

391 Fəthul Bəri, Buharî “Fitən” 13/81,82, Nəvəvi şərhi, Müslim “Fitən” 18/34.

392 Malik, Bəzzar, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

393 İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 2/133.

394 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

395 Beyhəqi zəif hədis, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

396 Əbu Nuaym, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

397 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

398 İbni sad “Tabaqat”, Beyhəqi “Şuab”, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

399 İmam Əhməd, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

400 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

401 İbn Əbi Dunyə, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

402 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

403 İbn Əbi Dunyə, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

404 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

405 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

406 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

407 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

408 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

409 Müslim 977.

410 Müslim 976.

411 Əhməd 3/38, Heysəmi 3/57, Nəsəi 4/89.

412 Müslim 17/209, 2877. Əbu Davud 2097.

413 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

414 İbn Məcə 4261, Tirmizi, Əhməd, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”. əl-Albani “Səhihdə” 1051.

415 İbn Əbi Dunyə “Kitabul Muhtadirin” s. 39-40.

416 Adil b. Abdullah Suaydan «Təzkiratul İhvan” s. 45.

417 İbn Covzi “Səbat İndəl Məmat” s. 80.

418 «Təzkiratul İhvan” s. 48, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

419 “Risalətul Acilə” s. 46-50.

420 Buxari “Ənbiya” 6/624, Əhməd 3/222.

421 İbn Əbi Dunyə, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

422 “Ruh” s. 98.

423 Həkim, Əbu Davud 3100, əl-Albani “İrva” 686.

424 İbn Məcə, Əhməd, əl-Albani “Səhih Sislsilə” 2278.

425 Əhməd “Musnəd” 1384, Əhməd Şakir təhqiqi, Həkim 1/350,351.

426 Nəsəi 1/259, 4/6, Tirmizi 2/128, 982, İbn Hibban 730, Həkim 1/361, İbn Məcə 1/443-444, Əhməd 5/357,360.

427 Əhməd 6582, 6646, Tirmizi “Cənaiz” 72, 1074, əl-Albani “Mişkət” 1367.

428 Tirmizi 3/17, 1712, İbn Məcə 2/184, 2799, Əhməd 4/131.

429 Nəsəi 1/289, 4/99.

430 Müslim 6/49, Beyhəqi 9/169, Müstədrək 2/77.

431 Əbu Davud 1/391, Həkim 2/78, Beyhəqi 9/166, əl-Albani “Zəif Silsilə” 5360.

432 Müslim 6/51, 1915, Əhməd 2/310,522, Həkim 2/159.

433 Buxari 10/156,157,190, Əhməd 3/150, 220-223, 258-265, Taylasi 2113.

434 Buxari 10/157-158,202,203, Beyhəqi 3/376, Əhməd 6/64,145,252,258.

435 Əhməd 4/185, 128-129, Təbərani 6/55/2, Nəsəi 2/63.

436 Nəsəi 1/289, 4/98, Tirmizi 2/160, İbn Hibban 728, Taylasi 1288, Əhməd 4/262.

437 Buxari 6/33-34, 6150, Müslim 6/51, 1914, Tirmizi 2/159, Əhməd 2/325, 533.

438 Əhməd 4/201, 5/323, Darimi 2/208, Taylasi 528.

439 Məlik 1/232,233, Əbu Davud 2/26, Nəsəi 1/261, İbn Məcə 2/185-186, İbn Hibban 1616, Həkim 1/352, Əhməd 5/446, Məcmuaz Zəvaid 2/317.

440 Məcmuaz Zəvaid 2/317, 5/301,

441 Buxari 5/93,147, Müslim 1/87, Əbu Davud 2/285, Nəsəi 2/173, 7/116, Tirmizi 2/315.

442 Nəsəi “Təhrim” 21, 7/113, Əhməd 5/294-295.

443 Müslim 1/87, 140, Nəsəi 2/173, 7/114, Əhməd 1/339, 360.

444 Əbu Davud 2/275, 4746, Tirmizi 2/316, 1421, Əhməd 1628, 1652, 1653.

445 Nəsəi 2/173-174, 7/117, Əhməd 2780.

446 Təbərani 6179.

447 Müslim 6/51, 1913, Nəsəi 2/63, 6/39, Tirmizi 3/18, 1665, Həkim 2/80, Əhməd 5/440-441.

448 Əbu Davud 1/391, 2483, Tirmizi 3/2, 1621, Həkim 2/144, Əhməd 6/20.

449 Əhməd 5/391, əl-Albani “Səhih”.

450 Əbu Davud, əl-Albani səhih.

451 əl-Albani səhih.

452 Həkim, əl-Albani səhih.

453 Təbərani “Mucəmul-Kəbir” 289, 10394, əl-Albani “Səhih Və Daif Cəmi” 3997, “SəhihCəmi” 2234.

454 əl-Albani “Səhih Silsilə” 494.

455 Heysəmi, Təbərani.

456 Əhməd, Tirmizi, əl-Albani.

457 Müslim 1630.

458 Müslim 1631.

459 Əbu Davud 1810, Tirmizi 930, Buxari 1858.

460 Müslim 1336.

461 Müslim 1631.

462 Əbu Nuaym, Bəzzar, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

463