F.Ə. Sadıxova
Yüklə 240,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
145 Üzə çıxarılmış bu fakta əlavə olaraq 1979-cu ilin iyununda Gil adasında qağayılarda insan qripi viruslarına qarşı antitellərin geniş spektrini qeyd etmək lazımdır. 1980-cı ilin iyununda kiçik vağlarda A/индюк/Онтарио/6 və А/индюк/Массачуссетс/65 qripi viruslarına qarşı 1:10-1:20 titrində antitellər tapılmışdır. OHT =3,33 və 5,4 (müvafiq olaraq). Beləliklə, 1977-1980-cı illər ərzində su və su yanı kompleksin köçəri və qışlayan quşlardan sonuncuları əhatə etməklə, yaz dövründə - yuvalamağa uçub gələn quşlardan və yay dövründə - bala quşlar və yetkin fərdlərdən materialın götürülməsi ilin müxtəlif fəsillərində həyata keçirilmişdir. Subtropiklər zonasında, Qızılağac qoruğunda və Gil adasında aparılan tədqiqatların nəticələri quşların heyvan və insan mənşəli A qripi virusları ilə yoluxmasininnın geniş spektrini müəyyən etdi. Bütünlükdə, A/H1N1/ qripi viruslarının 1978-ci ilin yay dövrü və 1979-cu ilin qış dövründə sirkulyasiyasını; 1979-cu ilin yaz-yay dövründə A/H3N2/ qripi viruslarının sirkulyasiyasının intensivliyinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlməsini (1979-cu ilin aprelində və 1979-cu ilin iyununda) qeyd etmək lazımdır. İnsan qripi virusları ilə yanaşı A/H10N7/ qripi virusunun sirkulyasiyasının yüksək səviyyəsi xüsusən 1979-cu ilin yanvar və aprelində qeyd olunmuşdur. A/H3N8/ qripi viruslarının 1979-cu ilin yanvarından aprelinə qədər geniş surətdə yayılmasını qeyd etmək lazımdır. Qızılağac qoruğunda və Gil adasında 1981-1983-cü illər ərzində vəhşi quşların populyasiyasında qrip infeksiyasının seroloji, virusoloji cəhətdən tədqiqi davam etdirilmişdir. 146 Müayinə edilən quşların spektri kiçik baklanlardan, sarı vağlardan, göyərçinlərdən, ördəklərdən və s. ibarət idi. HALR-da А/утка/Украина/1/63/H3N8 və А/буревестник/Австралия/1/72/ H6N5 antigenlərinə qarşı antitellərin çox da yüksək olmayan titri (müvafiq olaraq OHT-8,1 və 6,8) müəyyən edilmişdir. İnsan mənşəli antigenlərlə HALR-da A/Хабаровск/77, A/Texac/1/77, A/Шклявер/48, A/Нью-Джерси/76/ mənfi nəticələr alınmışdır. 1981-ci ilin may, sentyabr və dekabr aylarında vəhşi quşların qan zərdabının heyvan və insan mənşəli qrip virusları antigeninə qarşı tədqiq olunması davam etdirilmişdir. 1981-ci ilin mayında Qızılağac qoruğundan olan vəhşi quşların zərdabının tədqiqi zamanı bir sıra quşlarda identik antitellərin olduğu müəyyən edilmişdir. Məsələn: A/лошадь/Прага/56/H7N7 qripi virusuna qarşı kiçik baklanlarda və sarı vağlarda müvafiq olaraq OHT =5,7 və 4,8 eləcə də göyərçində (OHT=6,3) 1:40- 1:80 titrində antitellər müəyyən edilmişdir. Qaşqaldaqlarda və su qaranquşlarında sentyabrda heyvan mənşəli A qripi viruslarına qarşı identik antitellər müəyyən edilmişdir. Bundan başqa, insan viruslarına qarşı antitellərin olması maraq doğurur: A/Виктория/3/75, А/Шклявер/48 viruslarına qarşı su qaranquşlarında OHT=5,3 və 4,3 –dur. Su qaranquşları geniş yaşayış yeri diapazonuna və kontakta malikdirlər. Bu isə yəqin ki, onların insan populyasiyası ilə əlaqəsini təmin edir (şək.21). 147 1981-ci ilin iyununda Gil adasında bala qağayılardan 10 zərdab sınağı götürülmüş və heyvan mənşəli qrip viruslarının 9 antigeninə qarşı tədqiq edilmişdir. А/свинья/Айова/15/30 antigeninə qarşı antitellər 2 halda OHT =3,33 titri ilə, 1 halda А/буревестник/Австралия/1/72/H6N5/ (OHT=3,33) qripi virusu antigeninə qarşı müəyyən edilmişdir. 1981-ci ilin dekabrında HALR-da Qızılağac qoruğunun vəhşi quşlarından alınmış 35 qan zərdabı heyvan və insan mənşəli qrip viruslarının 15 antigeninə qarşı tədqiq edilmişdir. Bu zaman qaşqaldaqlarda həm heyvan, həm də insan mənşəli qrip virusları antigenlərinə qarşı antitellərin (titr 1:320-ə qədər) daha zəngin spektri müəyyən edilmişdir. İnsan qripi virusları antigenlərinə qarşı daha yüksək titrli antitellər A/Бразилия/11/78/H1N1/ virusuna OHT=4,4, A/Бангкок/1/79/H3N2/, A/Texac/1/77/ qarşı müəyyən edilmişdir. H1N1 antigen formuluna malik, insan cəmiyyətində sirkulyasiyaya 1977-ci ilin noyabrında başlamış qrip virusuna qarşı antitellərin müəyyən edilməsi maraq döğurur. Bu, onunla əlaqədardır ki, həmin zonada analoji formulaya malik virus ştammı Gil adasından olan bala qağayıdan ayrılmışdır – A/серебристая чайка/Баку/843/79 H1N1 qripi virusu A/Бразилия/11/78- ə yaxın qohum olan H1N1 epidemik ştammının analoqudur. Elə həmin dövrdə də qağayılarda A/CCCP/090/77/H1N1 (OHT -3,33), A/ФM/1/47H1N1 (OHT-3,33), A/Texac/1/77/H3N2 (OHT-5,3) viruslarına qarşı antitellər müəyyən edilmişdir (şək.22). 148 1982-ci ildə Qızılağac qoruğunun vəhşi quşlarının qaşqaldaq, baklanlar və s. ibarət spektri tədqiq olundu. Tədqiqatlar ilin qış (yanvar, dekabr), yaz (mart) və payız (oktyabr) dövründə aparılmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, 1982-ci ilin martında vəhşi quşların zərdabında qrip viruslarına qarşı antitellər tamamilə yox idi, ancaq payız-qış aylarında (yüksək titrli antitellər 1:320-ə qədər OHT-5,7) qaşqaldaqda A/утка/Англия/56/H11N6 virusuna qarşı müəyyən edilmişdir. Həmin ştammın sirkulyasiyası həmin dövrdə, yəni 1982-ci ilin yanvarında qırmızıbaş ördəklərdə də qeyd olunmuşdur (titr 1:20-dən 1:80-ə qədər; OHT -5,3). Qaşqaldaqlarda həmin ayda A/крачка/Ю.Африка/61/H5N3/ virusuna qarşı 1:160 titrində antitellər tapılmışdır (OHT -7,3) (Şək 22). Həmin ilin dekabrında göstərilən virusun qaşqaldaqlar və qırmızıbaş ördəklər arasında sirkulyasiyası 1:20- 1:40 titrində (OHT=4,0 və 5,3) qeyd olunmuşdur (şək 21, 22). At qripi viruslarının qaşqaldaqlar, qırmızıbaş ördəklər arasında sirkulyasiyasını xüsusi qeyd etmək lazımdır. А/лошадь/Прага/56/H7N7/ qripi virusunun sirkulyasiyası 1:40 titrində qeyd olunmuşdur (OHT=5,3 və 4,9). Tədqiq olunmuş quşların zərdabında heyvan və insan qripinə qarşı H1-H2 antihemaqqlütininlərin geniş spektrinin olduğunu qeyd etmək lazımdır. İlin payızında, oktyabrda A/лошадь/Прага/56/H7N7/ qripi virusunun (OHT=4,3) kiçik balkanlar arasında, A/буревестник/Австралия/1/72/H6N5 (OHT=4,5) və A/индюк/Висконсин/66/H9N2, qaşqaldaqlar arasında Yüklə 240,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|