FəNNİn adi: ana dilinin təDRİSİ metodikasi

Toplayıb / qucaq- qucaq,/
Gəl uçaq, uçaq, uçaq!
(Ə.Cəmil)
Bəzən məntiqi vurğudan asılı olaraq eyni şeri həm ikiölçülü, həm də üçölçülü oxumaq mümkündür.
Üçölçülü:
Bilin, // gətirirəm// bir an xəyala,
Boy atıb// bu yaşa// çatmışam necə.
İndi // hiss edirəm// nə sözdür “bala”,
Analar // nə çəkib// biz böyüyüncə.
İki bölgülü oxu, şübhəsiz, daha ifadəlidir.
Bilin, gətirirəm// bir an xəyala,
Boy atıb bu yaşa// çatmışam necə.
İndi hiss edirəm// nə sözdür “bala”,
Analar nə çəkib// biz böyüyüncə
NƏTİCƏ:


MÖVZU 12:
BƏDİİ ƏSƏRLƏRİN TƏDRİSİ ÜZRƏ İŞİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ METODIKI-ELMI PRINSIPLƏRI
PLAN:


1. İlk məşğələ: əsərin oxusu və məzmunun öyrədilməsi:
a) Nəsr əsərlərinin məzmunu üzərində iş.
b) Nəzm əsərlərinin məzmunu üzəridə iş.
Bədii əsərin tədrisində iki mərhələ:

2. II mərhələ: əsərin təhlili üzrə iş.
4. Bədii əsərlərin tədrisində mətn üzrə iş prinsipi.
5. Bədii əsərlərin məzmun və ideyasının mənimsədilməsi yolları.
6. Bədii əsərlərin təhlili üzrə elmi-metodiki prinsiplər..


ƏDƏBİYYAT:
1. Abdullayev A., Kərimov Y. İbtidai siniflərdə ana dili tədrisinin metodikası. Bakı, Maarif, 1968.
2. Abdullayev A. Oxu dərslərində bədii mətnlər üzərində işin təşkili. Bakı, 1978.
3. Kərimov Y. Ş. Oxu təlimi haqqında. “İbtidai məktəb və məktəbəqədər tərbiyə”, 1983, N-3.
4. Kazımov Z. Oxunun ifadəliliyinin inkişaf etdirilməsi yolları. Azərb. MN-nin nəşri. Bakı, 1984.


MÜHAZİRƏNİN GEDİŞİ:
Ədəbiyyat müxtəlif növlərdən ibarətdir. Lirik növ janr və forma baxımından zəngin və genişdir. Tədris zamanı bədii əsərlərin janr məxsusluğu nəzərə alınmalıdır. Nəsr əsərlərinin tədrisi ilə nəzm əsərlərinin tədrisi arasında müvafiq fərqlər vardır. Bu mənada dram əsərlərinin tədrisi də metodiki – elmi prinsiplərilə fərqlənir.
Lirik şeirlərin tədrisi zamanı bir sıra metodiki – elmi prinsipləri nəzərə almadan mövzunu mənimsətmək mümkün deyil.
İbtidai sinif şagirdləri oxunun elə ilk mərhələsində şeir və onun forması haqqında müəyyən təsəvvürlər əldə edirlər. Düzdür «Oxu» kitablarında ayrı – ayrı janrlar haqqında nəzəri məlumatlar verilmişdir. Bununla belə, şagirdlər şeir, nağıl, hekayə haqqında ilkin təsəvvürə malik olurlar.
Ədəbi növ və janr xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, hər bir əsərin tədrisi ümumilikdə təlim prosesinin metodiki və elmi səviyyəsi ilə bağlıdır.
Nəsr əsərlərinin tədrisi metodikası ilə nəzm əsərlərinin tədris metodikası vəzifə və struktur baxımından bir – birinə yaxındır. Nəsr əsərlərinin nağıl və hekayə janrı maraq və həvəslə oxunur. Hər bir canrın özünəməxsus məzmun və forması vardır. Əsərlərin canrına görə tədrisi metodiki bajarıq və vərdişlərdən asılıdır.
Şagirdlər bədii əsərləri maraqla oxuyurlar. Lakin müəllim bilməlidir ki. əsas vəzifə əsərin – hekayə və nağılın məzmununu nəql etməkdən ibarət deyil. Tədrisdə nəsr əsərləri şagirdlərin bədii təfəkkürünü genişləndirməkdə, nitq vərdişlərinin formalaşmasında xüsusi yeri vardır. Unutmaq olmaz ki, ibtidai sinifdə oxu dərslərinin əsas vəzifəsi həm də şagirdlərdə bədii oxu, ifadəli oxu vərdişlərini formalaşdırmaqdan ibarətdir. Yaxşı mütaliə qabiliyyətinə yiyələnməyən uşaqlar tədrisin heç bir proqramını mənimsəyə bilməz. Şagirdlərdə mütaliə marağını isə müəllim artıra bilər. Bunun üçün dərslikdəki ədəbi nümunələrin oxusu zamanı müəllim başqa nağıl və hekayə nümunələrini də yada salmalı, əlavə nağıl və hekayə oxusu üzrə tapşırıqlar verməlidir. Çünki şagird marağı daim artan, genişlənən maraqdır, bir məsələ var ki. onu istiqamətləndirmək və artırmaq gərəkdir.
Şagirddə mütaliə marağının artırılmasında gündəlik dərs məşğələlərinin mühüm rolu vardır. Bütün tədris saatları şagirdlərdə təfəkkürü inkişaf etdirir, onun fikir və düşüncələrinin əhatə dairəsini genişləndirir. Söz ehtiyatı, hər hansı bir məsələyə sərbəst münasibət bildirmək qabiliyyəti şagirdin mövzuları mənimsəmə prinsipindən də asılıdır.
Bədii əsərin tədrisində əsasən iki mərhələ vardır: