yumaq saatlarla vaxt alır, qabın birini sındıranda isə həmin kəsin gönünə saman təpirlər. Qabları
yuyan, yerləşdirən adamın pəncərəyə zillənmiş gözlərindəsə daha qatı bədbəxtlik “hökm sürür” –
hamı havaxorda gəzinir, mən günortayacan qab yumalıyam.
Yaxud da, həbsxanada müəyyən dərəcədə hörməti olan biri dalaşır, yazığın burnunu divara
dirəyib, burnunun üstünə qənd qoyurlar. Qənd yerə düşsə cəzası-birə beş artır.
***
Hər gün iki dəfə amar (dustaqların sayılması) olurdu. Amar vaxtı hamı bir-birinin
arxasınca beş-altı cərgə düzülür, qolunu uzadaraq ara məsafəsi saxlayır, sonra yerə çömbəlirlər.
Bəndin məsul şəxsləri cərgə boyunca yeriyərək çömbələnləri sayır. Bəzən isə vəkilbənd əlini
cibinə qoyub yarım saat bəndin problemləri barədə söhbət edir, adamlar da mat-məəttəl qulaq
asırlar. Çömbəlməkdən yorulub ayağa qalxanlar isə söyülən kimi tez yerə çökürlər. Adamlar
sayılıb problemlər həll olunandan sonra isə vəkilbənd qışqırır:
–
Özünüzün və xanivadənizin (ailənizin) səlamətçiliyinə ucalı salavat.
Hamı bir ağızdan var səsiylə:
–
Allahummə, səlli əla Muhəmməd və ali-Muhəmməd.
Vəkilbənd yenə deyir:
–
İmam Zaman ağanın tezliklə zühur etməsi üçün ucalı salavat.
Dustaqlar bir ağızdan:
–
Allahummə, səlli əla Muhəmməd və ali-Muhəmməd.
Vəkilbənd ucadan:
–
Tezliklə hamımızın azad olmasına və səlamətçiliyimizə ucalı səlavat.
Dustaqlar yenə qışqırır:
–
Allahummə, səlli əla Muhəmməd və ali-Muhəmməd.
Sonra hamı içəri keçib dəstəmaz alıb axşam namazına yollanır, bəziləri isə yemək bişirmək
üçün tava, qazan dalınca qaçırlar. Yeməyi də hər bəndin adamları özü bişirir, yəni bir bəndin
içində də xırda bəndlər olur. Həbsxananın yeməyi çox da keyfiyyətli və doyumlu olmadığına
görə, həftədə hərə 5.000 tümən pul verir və toplanan pula ərzaq alınaraq axşam yeməyi
hazırlanır. Elə adamlar da olur ki, həftəlik yemək pulunu ödəyə bilmir deyə, ya həbsxananın
yeməkləri ilə keçinməli olur, ya da kiməsə möhtac qalır.
***
Ramazan bayramında hamı səhər oyanıb orucunu açır, sonra namazını qılıb yatır. Ramazan
ayı boyunca dustaqları erkəndən oyandırıb idman etdirmirlər. Oruc tutmaq icbaridir deyə günorta
yeməyi verilmir. Ona görə də bərk acan adamlar, müxtəlif yollarla qarınlarını doyurmağa
çalışırlar. Məsələn, elələri olur ki, sağa-sola baxaraq, cibindəki yeməyi çarpayının altına tullayır,
sonra da guya nəsə axtarırmış kimi başını çarpayının altına salaraq, yerə atdıqlarını xımır-xımır
yeyir. Yaxud biri dostunu otağa və ya ayaqyoluna bələdçi qoyur ki, gələn olanda ona xəbər etsin.
Öz isə cibindəki kökəni və ya qoğalı tez-tez içəri ötürür. Vay o adamın halına ki, ramazan ayında
orucunu yeyəndə tutula, onu yüngül də olsa cəzalandırırlar: ya hansısa işi gördürür, ya da üzünü
divara çevirib saatlarla gözlətdirirlər.
Onu da deyim ki, belə hallar daha çox “Cavani” bölməsində olurdu. Çünki yaşı çox olanlar
üçün belə qaydalar yerimir. Xoşbəxtlikdən, mən müvəqqəti saxlanılma məntəqəsində qaldığım
3-4 gün ərzində belə halla rastlaşmadım.
Ramazan ayında yeməklərin miqdarı çoxalırdı, Əhya gecələrində mollalar gəlib mikrofonla
mərsiyələr oxuyurdular. Səhərə yaxın, imsaqa az qalmış isə kütləvi ağlaşma başlayır, hamı
namazxanaya yığılıb Allaha dua edirdi. Əhya gecələrində Allaha dua edə-edə ağlayan məsum
üzlər hələ də yadımdadır. Qaranlıq otaqda nurlanan üzlər, elədikləri işlərə görə peşmanlıq
keçirən insanların daxilən arınmaları, hərdən gözümün qabağına gəlir. Onların içində ən çox
Allaha yalvaran və ümidlə dua edənlər isə, təbii ki, edam məhkumları idi.
Orda bir neçə əhlikefsə, qıraqdan Allaha sidq-ürəklə inanan çoxluğa rişxəndlə baxıb
deyirdilər:
–
Biz, onsuz da, düz-əməlli adam deyilik, Allah bizim səsimizi eşitməz, bizim də
əvəzimizə dua eləyin.
***
Müvəqqəti saxlanma məntəqəsinə hər həftə 300 dən çox cinayətkar gəlirdi. 4 yataq otağı
vadı. Birinci otaqda yaşlı və hörmətli, üst-başı təmiz olanlar və həbsxananın işçiləri qalırdı. Bu
otaqda hər adamın normal yorğan-döşəyi var, televizor daim işləyir, qab-qacaq təmiz idi. İkinci
otaqda nisbətən əyni-başı təmiz və ağlı başında olan adamlar olur, onlar bir adyalı başlarının
altına qoyur, bir adyalı da üstlərinə sərirdilər, döşəkləri də çox nazik idi. Üçüncü otaqda
yatanlar daha çox nəşəxorlar olduğuna görə onlar yataqda üstüaçıq yatırdılar, bəzilərinin
üstündə adyal görmək olurdu. Dördüncü otaqda isə morfin istifadəçiləri və narkotik aludəçiləri
qalırdı, onlar yerdə üstüaçıq yatırdılar, biri yanındakının dizinə başını qoyurdu, digəri də bir
başqasının. Beləcə, hamı bir-birindən balınc kimi istifadə edə-edə yatırdı.
Bir də görürdün ki, nəşəxorlarda “malın” vaxtı gəlib və lütlənib giriblər əlüzyuyanın altına.
Başlarından su axdıqca, canlarındakı titrəmə azalırdı. Bəzən bir gecədə beş dəfə, bəzən on dəfə
xumarın təsiri gəlirdi. Alt paltarsız əlüzyuyanın altında kimi tutsaydılar, şeyinin suyunu hamının
əl-qolunu yuduğu yerə axıtdığına görə çırpırdılar. Döyüldükcə canlarındakı titrəmə artırdı, belə
olanda başlarını divara vuraraq yarırdılar ki, isti qan bədənlərindən çıxsın, ya da gizlicə qollarını
doğrayıb sakitləşirdilər.
***
Məhkumları axşam sayıb içəri ötürəndən sonra, bir sərbaz (əsgər) gəlib, qapını kilidləyirdi.
Gecə istəsən də çölə çıxa bilməzsən, hətta əgər yanğın baş versə və ya hər hansı partlayış olsa,
sərbaz xəbər tutub qapını açanacan, hamı içəridə ölməli idi. Bəzən qapıya vurulan həmin kilidə
baxanda üşənirdim, başa düşürdüm ki, bu kilid bu dünyada heç kəsi bağışlamır. Azad həyatda
sənin əlində olan kilidi, məhkum olanda sənin üstündən asılır. Bu dəhşəti düşünmək və qəbul
etmək isə olduqca əzablıdır.
***
Məhkəmə prosesi uzandıqca adam lap cana doyur, az qalır çox şeyə tüpürə. Təbii ki,
tutulan gündən azad olunmağım üçün Allaha dua edirdim, hərdən dua edərkən içim rahatlıq
tapırdı və hansısa naməlum qüvvə beynimə salırdı ki, sənin duaların qəbul edilir. Amma proses
uzandıqca səbrim daralırdı, elə bilirdim ki, Haq-təala səsimi eşitmir. Axır, bir gün bezib qarğış
elədim:
–
Ay Allah, 3 aydır sənə yalvarıram, məni çıxart burdan, olmur. Heç olmasa, dağıt
buranı,
məhv elə, canımız qurtarsın!
Günorta namazında bu qarğışı eləyib həyətə çıxmışdım ki, qəfil zəlzələ oldu, gördüm ki,
saxtıman (göydələn) əyildi. Məlum dağıntılar oldu. Hələ o cür güclü zəlzələ görməmişdim.
Xoşbəxtlikdən tələfat olmadı. Sonradan öz-özümə təəccüb elədim. Dedim, ya Rəbb, 4 aydır
yalvarıram bir nəticə yoxdur, bircə dəfə qarğış eləyən kimi eşitdin səsimi.
Görünür, qarşığım Müsyo Jordana görə bütün Parisi dağıtmaq istəyi kimi bir şey idi.
***
Özündənrazılıq həyatın bütün məqamlarında özünü göstərir. Adamlar ya bir-birini
sevmirlər, ya da bir-birini bəyənmirlər. Hətta, elələri olur ki, həbsxanada özünü digərinə
yaraşdırmır. Məsələn, “böyük” oğurluqla məşğul olan adam, 50-60 manatlıq mal oğurlayana