Fərid Hüseyn Qandalı görməsin
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
– Oğraş, sən get camaatın əmanətinə xəyanət elə, sonra da gəl əllərini qovza göyə ki, ay Allah məni çıxart burdan. Bütün günü də arvad kimi ağlayır. Ay səni, gözünün suyun... Anasın satdıran... Əliəkbərin möhürü diyirlənib iki-üç metr aralıya düşmüşdü.
***
Şəhriyarın qızıl dişləri danışan kimi ağara qalırdı. Şirincə onunla söhbət etməyə girişən adamın fikri dağılırdı. Tez Bakıda qızıl diş saldırmağın neçəyə başa gəldiyini soruşub, Şəhriyarın boğazında düyünlənən qəhərin gücünü birə on artırırdılar. Azad olub gələnəcən, bəlkə, yüz dəfə eyni suala cavab verməyə “məhkum olan” Şəhriyar həm də o sualdan azad olduğuna görə sevinməlidi. İranda ağıza qızıl diş saldırmaq çox pul tələb edir, ona görə də ancaq ərbabların qızıl dişi olur. Qızıl diş saldırmaq onlar üçün həm də böyük şan-şöhrət nişanəsidir. Bakıdakı qiymətləri Şəhriyar onlara deyəndə, inanmırdılar, bəzilərisə gic-gic arzular edirdi: –
Burdan çıxan kimi Bakıya gəlib ağzımı qızıl dişlə dolduracam, inşallah. O “inşallah” sözünü təsdiq etmək üçün bir “inşallah”da biz guppuldadırdıq ki, qaqaşın arzusunun ürəyində qalması üçün əl yeri qalmasın. Ancaq Şəhriyarın qızıl dişlərinin dördünü də görə bilməyən adamlar, bəzən gəlib dişlərini ağardıb, damaqlarını qabağa eləyirdilər ki, “belə elə”. Kəsəsi, Şəhriyarın təkcə taleyi yox, həm də dişləri başına bəla olmuşdu. ***
Dəhşətli məqamlardan biri cinayət törətmiş adamın vicdan əzabı çəkməməsidir. Peşman olmayanlar öldürdüyü adamın kinini əbədi olaraq içində daşıyırdı. O kəslər ki, peşman deyildi, onlar heç cür sakitləşə bilmirdilər, qəzəbləri soyumurdu. Ona görə də belələrindən uzaq dayanmaq lazım gəlirdi. Onlarla söhbət edəndə məhkəmə prosesləri barədə danışır və hakimə son cavablarını xatırlayırdılar: “dedim, yaxşı ki, sağ qalmayıb, yoxsa çıxan kimi öldürəcəkdim”, “öldürmüşəm, ən doğrusu bu idi” və sair və ilaxır. Belə adamlarla danışanda Azərbaycan Cümhuriyyətinin qurucularından biri olan, eyni zamanda Daxili İşlər naziri vəzifəsində çalışan Behbud xan Cavanşiri öldürən erməni terrorçusu Misak Torlakyanın məhkəmədə hakimin – “vicdan əzabı çəkirsən?” – sualına verdiyi cavabı xatırlayırdım: – Xeyr, vicdanım tamamilə rahatdır. Vilayət Quliyevin çapa hazırladığı “Behbud xan Cavanşirin məhkəmə prosesi” kitabından oxuduğum həmin cümlələr vaxt-bivaxt yadıma düşürdü. Türkiyədə “əsrin məhkəməsi” adlandırılan həmin məhkəmə prosesində qatilin son dərəcədə soyuqqanlılığı və öldürdüyünün insan olması faktını eyninə almaması onun insanlığını da şübhə altına alırdı. Peşman olmayanlar nə qədər rahat görünsələr də, daxilən narahat idilər. Çünki belələri, adətən, ağır cinayətlər törətmiş adamlar idi. Onlar əməlləri ilə fəxr edirdilər. Bu fəxarət hissi uzun illər zindanda qalacaqları müddətdə onların yeganə təsəlli mənbəyi olaraq qalırdı. Yeni həbsə düşənlər onlardan cinayətlərini soruşanda böyük fəxarət hissi ilə “adam öldürmüşəm”, deyirdilər. Bir adamı öldürənin vəhşiliyinin kölgəsi bütün məhbusların üstündə dolaşırdı. Adam öldürməkləri ilə fəxr edənlər özlərini elə aparırdılar ki, sanki, hamını öldürə bilərdilər. Digərləri də bu qatillərə duyduqları qorxunu canında hərləyir, ehtiyatlı olmağa çalışırdılar. Deməli, ən məğlub məqamda belə cahil adamın öyünməyə, fəxr etməyə, hətta nankorluq etməyə nəsə bir “bəhanəsi” olur.
*** Əfv icra olunan gün, demək olar ki, zindanda ancaq “köhnə qurdlar” qalır. Yüngül cinayət törətmişlərin çoxu azad olur, gedənlərin arxasınca baxanlar isə ömürlük azadlıqdan məhrum olanlar və edamlarını gözləyənlərdir. Onlar bilirlər ki, xilas mümkün deyil. Azadlığa çıxanlar bir-bir gəlib qalanlarla görüşəndə onların nələr keçirdiyini anlamaq o qədər də çətin deyildi. Özləri başa düşürdülər ki, heç bir dövlət əfvi bunlara şamil edilməyəcək, ona görə də bayram günləri onlar üçün adi günlərdən biri, hətta adi günlərdən daha cansıxıcı və kədərli keçir. Həyatın bu qədər birxətli və dəyişməz olması onların təkcə taleyə, dünyaya olan inamını yox, həm də Tanrıya olan inamını azaldırdı. Bəzən azad olub gedənlər öz paltarlarını edam məhkumlarına və ömürlük azadlıqdan məhrum edilmişlərə verirdilər. Azad olanlar gedəndən sonra ömürlük həbs cəzası almışlar və edam məhkumları dodaqlarının altında qəmli mahnılar mızıldaya-mızıldaya gələcəkdə geyəcəkləri paltarları qatlayıb dolablarına yığırdılar.
***
Azad olunmağımza bir neçə gün qalmış, az qala, bizi aldadacaqdılar. Bir nəfər saqqallı “xeyirxah” gəldi, həbsxanada aləm qarışmışdı deyə, onu göndərmişdilər ki, problemləri həll etsin. Bu kişi belə bir fikir uydurdu ki, əfv verilib, neçə-neçə adamlar azad olublar. Cəzasının 1/3 hissəsini çəkmiş adamlar əfv olunurlar. Sadəcə bunun üçün müraciət yazmaq lazımdır. Bizim hökmümüz hələ tam təsdiq olunmamışdı. Amma bir həftə ərzində qət olacaqdı. Bunun üçün biz “təslimiyyət kağızı” yazmalıydıq. Təslimiyyət kağızı o deməkdir ki, yəni “mən sizin bütün ittihamlarınızla razıyam, xilafkaram, günahkaram”. Şəhriyarla mən bu məsələylə maraqlandıq. Şəhriyarın ağlına batdı, nə isə kağızı farsca bilən bir adama imzalatdırıb göndərtdi mədətkara, yəni hüquqşünasa. Bu iş baş tutacağı təqdirdə Şəhriyar “günah”ını boynuna alsa da, 4 ay ərzində azad olunacaqdı, mənsə “günahımı” boynuma almadan 1 il çürüyəcəkdim. Amma fikrimdən dönmədim, dedim, çürüsəm də, günahsız olduğumu son ana qədər müdafiə edəcəm. Şəhriyar təslimiyyət kağızını göndərtdirəndən sonra dedim ki, mədətkarı görüm, o bizə qanunu oxusun, hökmü göstərsin. Bizi mədətkarın yanına apardılar, mədətkar kağıza baxan kimi dedi ki, “siz istisnasız, siyasi məhbussuz, ona görə də, sizə əfv düşmür”. Şəhriyar tez sənədlərin içindən təslimiyyət kağızını tapdırıb cırdı. Əgər Şəhriyar vaxtında tərpənib kağızları almasaydı, bütün bu olanlar onun ziyanına işləyəcəkdi, azad olmayacaqdı, amma əvəzində günahkar olması yalanı ilə barışacaqdı. Təbii ki, bütün bunlar mənim ağlımın nəticəsində reallaşmamışdı, Tanrı hər addımda bizi qoruyurdu.
Türkiyədə indi mədəniyyət obyekti kimi fəaliyyət göstərən Sinop adlı bir həbsxana olub. Orda Refik Halit Karay, Mustafa Suphi, Ahmet Bedevi Kuran, Refi Cevat Ulunay, Hüseyin Hilmi, Burhan Felek, Osman Celal Kaygılı, Celal Zühtü Benneci, Sabahattin Al, Necip Fazıl Kısakürek, Kerim Korcan, Osman Deniz və Zekeriya Sertel kimi şair, yazıçı, ürəyi sözə bağlı olan bir xeyli insan həmin həbsxanada həbs və sürgün həyatı keçiriblər. Bəzən Sinopa “Şairlər həbsxanası” da deyirlər. Nəcib Fazil Kısakürək həmin məşhur zindanda oğluna “Mehmete Mektup” adlı çox gözəl bir şeir yazıb.
Zindan iki hece. Mehmed'im lafta! Baba katiliyle baban bir safta! Bir de geri adam, boynunda yafta... Halimi düşünüp yanma Mehmed'im! Kavuşmak mı?.. Belki... Daha ölmedim!
Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|