FiZİk tedavi ve rehabiLİtasyon kliNİĞİ Şef: Dr. M. Hayri ÖZGÜzel postür analiZİnde symmetrigraf ile orthoröntgenogram sonuçlarinin değerlendiRİlmesi

Baş   öne   doğru   çıkık,   servikal   vertebralar   hafifce   ekstansiyonda   torakal   vertebraların 

fleksiyonu artmış, lomber lordoz düzleşmiş, pelvis posterior tiltte, kalça eklemi pelvisin 

anteriora yer değiştirmesi ile hiperekstansiyonda, diz hiperekstansiyonda ayak bileği nötral 

pozisyondadır.

Kalça fleksör, ekstansör oblik, torasik ekstansör ve boyun fleksör kasları zayıflamış ve 

uzamışlardır. Hamstring ve internal oblik kasların üst lifleri kısalmış ve kuvvetlenmişlerdir 

(26).

 

2.2.6. Postür Analizi

Postür analizinin amacı; hastada mevcut postural deviasyonların saptanarak buna uygun 

tedavi   programlarının   verilebilmesi,   ayrıca   gelecekte   olabilecek   değişikliklerin 

değerlendirilebilmesidir.

Analizde; çekül, postür tahtaları, Symmetrigraf, özel cetveller, değişik yükseklikte tahta 

bloklar, mezura, deri bölgelerini işaretlemek için özel kalemler kullanılmaktadır. Analiz 

hastanın çıplak ayakla ve uygun giysilerle kendini rahat hissettiği pozisyonda durmasıyla 

yapılır.

Erişkin postürünü etkileyen birçok faktör olmakla birlikte bunlardan üçü sıklık bakımından 

önem kazanmıştır.

1. Ailesel ve kalıtımsal belirgin dorsal kifoz ve aşırı lomber lordoz,

2.   Doğuştan   ya   da   sonradan   olma   yapısal   bozukluklar;   sinir,   kas,   kemik   ve   bağ 

dokusunda duraklamış ya da ilerleyici anomaliler,

3. Gelişme döneminde alışkanlıklar ya da yanlış eğitimle edinilmiş bozuk postürler.

Postürde ailesel, kalıtımsal ya da hastalıklardan kaynaklanan sapmalar, dikkatli anamnez, 

klinik muayene ve laboratuar desteğiyle ortaya konulabilir.

35

---

İdeal   postür,   stres   ve   gerilmenin   minimum   olduğu   ve   vücudun   muhtemelen   maksimal 

verimde çalıştığı durumdur (36, 37).

Basmajiyan   insanın   memeliler   arasında   antigravite   için   en   az   efor   sarf   eden   varlık 

olduğunu ifade etmiştir (38). Kasta enerji harcanmasının en kötü olduğu durumda bile en 

ekonomiktir. Standart postürde omurga normal eğime sahiptir ve alt ekstremite kemikleri 

ağırlık taşımaya ideal diziliştedir.

Pelvisin   nötral   pozisyonunda,   karın   ve   alt   ekstremitenin   iyi   dizilimde   olması   gerekir. 

Göğüs ve sırtın pozisyonu, solunum organlarının optimal fonksiyonunu kolaylaştıracak 

şekildedir. Dengeli bir pozisyonda baş diktir, yani boyun kaslarına minimal stresin bindiği 

dengeli bir durumdur (37).

Standart postürde ayağın zeminle temasta olduğu düzlem referans noktası olmalıdır. Baş 

sabit olmadığı için, ideal duruşta kulak lobu referans alınmamalıdır. Dış maleolun hafifçe 

önü referans noktadır ve vücudun midkoronal düzleminin taban noktasını oluşturur. 

Arkadan görünüşte referans nokta, ideal vücut duruşunda topuklar arası orta noktadır ve 

midsagital düzlemin taban noktasını oluşturur. Şakül hattı topuklar arası orta noktadan 

başlayarak   bacakların   arasından   yukarı   doğru   pelvis,   omurga,   sternum   ve   baş   orta 

noktasından uzayarak yükselir.

Postür analizinde Cureton ve Clark metodunda aşağıdaki değerlendirmeler yapılmaktadır:

 Vücut tipi,

 Vücut dengesi,

 Vücut kısımlarının düzeni,

 Kas kısalığı testleri,

 Bacak uzunluğu ölçümü (4).

Vücut tipi

Üç çeşit vücut tipi mevcuttur. Ektomorfik (uzun ve ince), endomorfik (kısa ve şişman) ve 

mezomorfik (atletik ve kaslı).

Vücut dengesi

36

---

a. Antero posterior balans: Vücut ağırlığının anormal şekilde ayağın ön kısmına veya 

arkaya   topuklara   verilmesine   göre   anterior   veya   posterior   dengeden   bahsedilir. 

Lateralden   sarkıtılan   çekül   hattına   göre;   referans   noktalarının   çekül   hattının 

arkasında kalması dengenin posteriora kaydığını ifade eder. 

b. Lateral balans: Vücut ağırlığının sağ veya sol ayak üzerine daha fazla verilmesi 

anormal olarak değerlendirilir. Posteriordan sarkıtılan çekül hattına göre; referans 

noktalarının   çekül   hattının   sol   tarafında   kalması   sola   lateral   denge   olarak 

değerlendirilir (4).

Vücut kısımlarının düzeni

Vücudun; sağ ve sol lateralinden, anterior ve posteriorundan postür analizi yapılır.

Lateral Postür Analizi:

a. Baş: lateral bakışla omuz eklemi tepe noktası kulak kepçesi ilişkisine göre öne veya 

geriye   eğim   değerlendirilir.   Ayakta   yan   duruşta,   yerçekimi   çizgisi   kulak 

memesinden geçer. Boyunda normal bir anterior konvekslik vardır.

b. Omuzlar: Omuzların yuvarlaklaşarak öne gelmesine protraksiyon, omuzların aşırı 

miktarda geriye çekilmesine omuz retraksiyonu denir. Omuzların protraksiyonu ve 

retraksiyonu   analiz   edilmelidir.   Gerekiyorsa   pektorallere   kısalık   testi   yapılarak, 

görülen postür hatası kesinleştirilmelidir. Lateral duruşta yerçekimi çizgisi omuz 

ekleminin ortasından geçer. Omuz ve kolların pozisyonu, skapulaların pozisyonuna 

bağlıdır.

c. Kolumna   vertebralis:   Kifoz,   lordoz,   kifolordoz,   yuvarlak   sırt,   düz   sırt 

değerlendirilir. İdeal dizilişte torasik omurga hafifçe posteriora doğru eğimlidir. 

Torasik omurganın pozisyonu baş ve boyun pozisyonunu etkilemektedir. Pelvis ve 

lomber omurga ideal dizilişte ise, torasik omurganın da ideal pozisyonda olduğu 

farzedilebilir.   Lordoz   artışı   mevcutsa   sırt   bölgesinin   posterior   eğimi   azalma 

37

---

eğilimindedir, başka bir deyişle alışkanlıklar, tekrarlayan aktiviteler sonucu kifoz 

ve lordozda artma olmaktadır.

d. Pelvis: Pelvis, kalça eklemi Ligamentler ile desteklenir. Bir ahenk içinde çalışan 

kalça   eklemleri,   kapsülün   ön   bölümünün   kalınlaşmasıyla   oluşan   iliopektineal 

ligamanın (Bigelow’un Y bandı) engellemesiyle nötralden daha fazla ekstansiyon 

yapamaz.   Dizler,   arka   popliteal   ligamanlar   ve   kapsül   üzerinde   ekstansiyonda 

kilitlenir. Bu aşamada, bacağın ve gövdenin erekt pozisyonunun korunmasında, 

kuadrisepsin rolü yoktur. Desteği yalnız bağlar sağlar. Pelvis, tensor fasiya lata 

tarafından da desteklenir, bu fasia krista iliakadan aşağı arkaya doğru giderek dizde 

iliotibial   banda   yapışır.   Hem   kalçaya   destek   verir   hem   de   dizin 

hiperekstansiyonunu önler. Lateral analizde anterior pelvik tilt, posterior pelvik tilt 

değerlendirilir.   Pelvik   inklinasyon   açısının   artması   anterior,   azalması   posterior 

pelvik tilt olarak değerlendirilir.

e. Dizler: Dizlerde fleksiyon ve hiperekstansiyon(genu rekurvatum) değerlendirilir. 

Ayakta   dik   duruşta,   yandan   bakıldığında   normalde   uyluk   ve   bacak   eksenleri 

arasında,   önde  bir  açı  gelişmesine  ve   dizin   hiperekstansiyonda  durmasına   genu 

rekurvatum   denir.   Hafif   genu   rekurvatum   yani   10   dereceye   kadar   dizde 

hiperekstansiyon   normaldir.   Özellikle   kadınlarda   bağ   gevşekliği   nedeniyle   bu 

durum   görülebilir.   Anterior   krusiyat   ligament   rüptürlerinden   sonra   ve   büyüme 

dönemindeki   kızlarda   üst   tibia   epifizinde   oluşan   gelişme   geriliğinde,   baleyle 

uğraşanlarda ya da erken adolesan dönemde yüksek topuklu ayakkabı giyenlerde 

diz hiperekstansiyonu görülür (16, 39, 40).

f. Ayaklar: Ayağın arklarını, intrensek ve ekstrensek kasların ligamanları ile kısmen 

de tibialis anterior ve posteriorun ligamanları ile desteklenen kemiklerin mekanik 

olarak yerleşmesi oluşturur. Her ayak 2 longitüdinal ve 2 transvers arka sahiptir. 

Postür   yönünden   longitudinal   ark   çok   önemlidir.   Arkın   azalması   pes   planus, 

artması   pes   kavus   olarak   adlandırılır.   Pes   planus   longitudinal   arkın   hafif 

düşüklüğünden tam kollapsına kadar dört değişik derecede görülebilir. Anatomik 

olarak naviküler ve küneiform kemiklerde alçalma, talusta kalkaneusa göre aşağı 

mediale doğru bir rotasyon görülür. Ayak düzleşir, topuk pronasyona giderken ön 

kısım abduksiyona gelir. Ayakta metatars çizgisi hizasında bir genişleme olur. Pes 

planus   deformitesi   varsa,   önce   ayakta   dururken,   sonra   ayak   havada   iken 

38

---