Фуат рясулов
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uzunmüddətli dövrdə bütün xərclər dəyişkən olurlar.
- P 2 * ATC P
95 h əcmini artırmaq barədə qərar qəbul edərkən adətən çox sadə qaydalara istinad edir. Həmin qaydalara görə, istehsalatı o səviyyəyə kimi qaldırmaq olar ki, orda son hədd gəliri son hədd xərcləri ilə eynilik təşkil etsin (MR=MC). İndi isə gəlin, biznes firmaların öz fəaliyyətlərini necə qurmasını və onların fəaliyyətinin cəmiyyətə təsirlərini öyrənək. F irmaların bu baxımdan fəaliyyəti qısamüddətli və uzunmüddətli dövrlər üzrə təhlil olunur. Q ısamüddətli dövr - firmanın yalnız mövcud gücündən səmərəli istifadə etməklə istehsalatı artırmaüa nail olduüu müddətdir. D eyiləni misalla aydınlaşdıraq. Tutaq ki, bir neç ə firmanın məhsuluna tələb gözlənilmədən artıb. Sahibkar nə edəcək? Sizcə, əvvəlcə yeni sex tikintisinə, əlavə avadanlıq alınmasına və quraşdırılmasına, yoxsa nə isə başqa resursların cəlb edilməsi işinə başlayacaq? A xı, bu işlərin görülməsi üçün xeyli müddət və külli miqdarda vəsait tələb olunur. Eyni zamanda, o da ola bilər ki, həmin müddət ərzində əldə olunacaq şanslar itirilsin. Çünki, alıcılar həmin məhsulu indi axtarır və istəyir ki, tez tapıb alsın. Bəs belə olarsa, nə etməli? Sahibkar tezliklə iki növbəli iş sisteminə keçməli, bu məqsədlə işə əlavə işçi götürməli, xammal, material almalı və beləliklə də qısa müddət ərzində buraxılmış məhsulların miqdarının çoxalmasına nail olmalıdır. Yox, əgər sahibkarın buraxdıüı məhsula olan yüksək tələbat uzun müddət ərzində dəyişmirsə, eləcə də onun qiyməti getdikcə bahalaşırsa, onda yeni istehsal sah əsində tikintiyə başlamaq və mövcud istehsal güclərini artırmaq məsləhətdir. Uzunmüddətli dövrdə bütün xərclər dəyişkən olurlar. Bəs, nəyə görə bu dövrdə bütün xərclər dəyişilir? Ona görə ki, uzunmüddətli dövrdə sahibkar öz istehsalının gücünü artırdığından onun sabit xərcləri də çoxalır. Firmanın fəaliyyəti ilə bağlı xərclər müxtəlif tipli bazarlarda da fərqlənir. Gəlin, qısa müddətli dövrdə və rəqabətli bazarda firmanın fəaliyyətinə diqqət yetirək. Biz öyrəndik ki, istənilən firmanın maræinal gəliri maræinal xərclərə bərabər olanda mənfəəti maksimumlaşır. M ükəmməl rəqabətli bazarda fəaliyyət göstərən firmalar üçün maræinal gəlir qiymətə bərabər olur. Bəs bu nəyə görə baş verir? Yadınıza salın ki, belə bazarda fəaliyyət göstərən firmalardan heç biri bazar qiymətinə təsir edə bilmir. Onlar yalnız bazar qiyməti ilə razılaşır və öz qiymətlərini onun ətrafında təyin edirlər. У зунмцддятли дювр - фирманын юз истеhсал эцъцнцн дяйишдирилмясиня сярф етдийи мцддятдир. 96 G əlin, firmanın orta sabit, orta dəyişən, orta ümumi və maræinal xərclərinin əyani təsvirinə çalışaq. Bütün bu xərclər 25-ci qrafikdəki formada görsənəcək. Qiymət səviyyəsi P 1 MC P 2 * ATC P 3 * AVC * AFC Q Buraxılışın miqdarı Şəkil 25. Marjinal, orta ümumi, orta dəyişən və orta sabit xərclərin əyrisi Q rafikdən göründüyü kimi, məhsul buraxılışının artması zamanı orta sabit xərclər aşaüı düşür, orta dəyişən xərclər də əvvəlcə aşaüı düşür, sonradan isteh salın yüksəlməsinə görə, eləcə də azalan Qaytarma Qanununun təsiri ilə artır. Orta ümumi xərclər də əvvəlcə aşaüı düşür və sonradan istehsalın yüksəlməsi, eləcə də azalan qaytarma Qanununun təsiri ilə artır. Maræinal xərclər əyrisi AVC və ATC ilə ən aşaüı nöqtədə kəsişir. Əgər MC ATC- dən kiçikdirsə, onda ATC aşaüı düşəcək. Əksinə, MC ATC-dən böyükdürsə, onda ATC mütləq artacaq, AVC üzrə də həmin proses təkrar olunacaq. D iqqətimizi qiymətlərə cəlb edək. P1 qiymətində firma iqtisadi mənfəət əldə edir. P2 qiymətində firma normal mənfəət əldə edir. P3 qiymətində firma zərərə dözür və fəaliyyətini davam etdirir. S oruşa bilərsiniz ki, nəyə görə? Ona görə ki, firma hələ ki, dəyişən xərclərin h amısını, sabit xərclərin isə bir qismini ödəmək üçün qazanmaq imkanlarına malikdir. B elə olan halda firmanın işlədiyi halda baülanması ilə müqayisədə itirdikləri xeyli az olur. Real həyatda belə hallar tez-tez baş verir. Bu zaman firma müəyyən müddət ərzində zərərə dözməyə başlayır. N ə etməli? Firmanı baülamalımı? A dətən sahibkar bunu etməyə tələsmir. O da bizim kimi, xərclərin qrafikini öyrənir və sonra qərar verir. Tamamilə mümkündür ki, firmanın baülanmasından itirilənlər onun işləməsi səbəbindən baş verən itkilərdən çox olsun. Daha doürusu, Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|