Fuqarolik jamiyati

Birinchidan, iqtisodiy sohadagi manfaatlarni qanoatlantiruvchi tuzilmalar:
a) xususiy mulk asosida vujudga keladigan va faoliyat yuritadigan nodavlat tashkilotlar;
b) shirkat xо`jaliklari va ularning uyushmalari;
v) ijara asosida ishlovchi jamoalar;
g) hissadorlik jamiyatlari;
d) moliyaviy jamg`arma hamda uyushmalar;
ye) ishlab chiqarish korporatsiya, konsernlari va birlashmalari;
j) tadbirkorlar uyushmalari (palatasi) va hokazo.
Ikkinchidan, ijtimoiy sohadagi manfaatlarni ifodalovchi tuzilmalar:
a) oila hamda uning manfaatlarini aks ettiruvchi maxsus tashkilotlar;
b) ta`lim-tarbiya muassasalari (maktab, о`rta-maxsus va oliy ta`lim muasasasalari);
v) jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar;
g) fuqarolarning о`zini о`zi boshqarish organlari;
d) mustaqil ommaviy axborot vositalari;
ye) diniy tashkilotlar;
j) milliy-madaniy markazlar;
z) kо`ngilli jamiyatlar;
i) jamoatchilik fikrini aniqlash va о`rganish institutlari;
y) turli ijtimoiy ixtiloflarni adolatli hal etuvchi tuzilmalar va hokazo.
Uchinchidan, siyosiy sohadagi manfaatlarni aks ettiruvchi institutlar va tuzilmalar:
a) huquqiy davlatning mavjudligi;
b) siyosiy partiyalar;
v) ijtimoiy-siyosiy harakatlar;
g) siyosiy muholifatning mavjudligi;
d) inson huquqlarini himoyalovchi institutlar va hokazo.
Yuqorida keltirilgan tasnif umumiy bо`lib, u eng asosiy tarkibiy tuzilmalarni ifodalaydi. Albatta, fuqarolik jamiyati о`zining rang-barangligi, turli-tumanligi bilan tavsiflanadi. Unda turfa kо`rinishdagi ma`rifiy, madaniy va boshqa mazmundagi tashkilotlar faoliyat kо`rsatishi mumkin.
О`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning ta`kidlashicha, «О`tmish davri sharoitida fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish jarayoni yuz berayotgan bir paytda О`zbekiston aholisi turli qatlamlarining manfaatlarini ifoda etishi lozim bо`lgan keng tarmoqli, kо`ppartiyaviy tizim kabi demokratik institutlar hamda boshqa jamoat tashkilotlarining qaror topishi ham muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Siyosiy nuqtai nazardan baholaganda fuqarolik jamiyatidagi siyosiy tizim va siyosiy boshqaruvning mazmun-mohiyatini huquqiy davlatchilik ifoda etadi. Boshqacha aytganda, huquqiy davlat fuqarolik jamiyatining siyosiy mohiyatini, siyosiy shaklini tashkil etadi. Bu ikki hodisaning о`zaro munosabati shakl bilan mazmunning о`zaro aloqadorligini aks ettiradi. Bundan kelib chiqadigan xulosa shuki, fuqarolik jamiyati tо`la ma`noda mavjud bо`lishining shak-shubhasiz sharti huquqiy davlatning mavjudligidir. Va, aksincha, huquqiy davlat faqat fuqarolik jamiyatidek ijtimoiy makonda qaror topishi va faoliyat yuritishi mumkin.
Fuqarolik jamiyati bilan huquqiy davlatning о`zaro nisbatini iqtisod bilan siyosatning nisbati tarzida izohlash о`rinli bо`ladi. Buni О`zbekiston misolida ham yaqqol kо`rish mumkin. Zero, iqtisodiy islohatlar tegishli demokratik siyosiy tuzilmalar, institutlar mavjud bо`lishini taqozo etadi.
Mamlakatimizda mulk shaklini о`zgartirish, xususiylashtirish jarayonlarini amalga oshirishga qaratilgan davlat tuzilmalari vujudga keltirildi.

Adabiyotlar:

1. 
   Антонов И. П. Основи правовой системи Федеративной Республики Германий. (Теоретический и историко-правовой аспекти). – М.: Академия управления МВД России, 2003. – 147 c.
   
2. 
   Боботов С. В., Жигачев И. Й. Введение в правовую систему США. – М.: Норма, 1997. – 333 с.
   
3. 
   Введение в шведское право. – М.: Прогресс, 1986. – 387 с.
   
4. 
   Давид Р., Жоффре-Спинози К. Основние правовие системи современ­ности. – М.: Междунар. отношения, 1996. – 400 с.
   
5. 
   Давид Р. Основние правовие системи современности. – М.: Международние отношения, 1986. – 380 с.
   
6. 
   Ермолович В. И., Шелкопляс В. А. Правовие системи: история и сов­ременност: Материали межвузовской научно–практической конференции. – Минск, 5–6 января 2001 г. – Мн.: БГЕУ, 2001. – 176 с.
   
7.