Gürcistan’da Aşıq Ədəbiyyatından Bir İsim:Aşıq Məhəmməd Sadaxlı
U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M
“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI”
(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
poeziyasının hər janırına baş vurması və qəvvas kimi bu dəryalardan keçərək
üzüağ çıxması onu göstərir ki, ozan dədəmizin sinəsi sözlə doludur. Həm
edebiyyatda imzası olan tanınmış saz-söz xiridarlarından mükəmməl bilgilərə
malikdir, həm də özünün yaratdığı kamil ədəbi nümunələri xalq ədəbiyyatımızda
özünəməxsus yer tutacaqdır.
Aşıq Məhəmməd Sadaxlı’nın şeir yaradıcılığında eyni bir hərflə başlayan
sözlərdən ibarət şeir nümunəsi yaratması bu günün demək olar ki heç istifade
edilməyən janırı kimi sözə olan məhbbəti və sözlərdən ibarət olan məharətinin
göstəricisidir. Bu janrda barmaqla sayılacaq edebi numunələrimiz var:
“ Dostunu Dindirdim: Dedi, Danışdı
Dağ DöşündəD dayan, Düzmü Deyirəm?
Dolandım Dağları Düzdə Dayandım
Dərdimin Dərmanı Duzmu Deyirem.
Durnalar Dağlardan Dönməsin Dala
Düzülübdü Dəhanında Dal-Dala
Dərdi Demə Dərdbilməzə Daldala
Dözəmməzsən Daldan, Düzmü Deyirəm.
Divlərin Damına Dar Daxma Dedim
Dostunla Duranda Darıxma Dedim
Daha Dolaylarda Duruxma Dedim
Demədim Dözməyən Dizimi Deyirem.” (Qarapapaqlar, 2010, 16)
Bugün ustadın itib-batmaqda olan bu şeir formasına müraciət etməsi
klassik ənənelərə sadiqliyinin bariz təzahürüdür. Onun yaradıcılığının bundan
sonra da araşdırılaraq oxuculara teqdim edilməsində düşünürəm ki elm ocaqları
əməli fəaliyyətə keçəcək və ustadın külliyatının mükəmməl formada Türk divan
ədəbiyyatına bir töhvə olaraq hediyyə edəcəklər.
Onun Gürcüstan’ın, Azərbaycan’ın, Türkiyə’nin və İran’ın televiziya və
radio kanallarında qorunan səs və görüntülü ifaları artıq qızıl fondda qorunur.
Əldə etdiyim məlumata görə onun öz ifasında 100’ə yaxın saz havası və 4 dastan
hekayənin tamam söylənmiş formada lent yazısı var.
Sayfa 20 / 847
Akif XANSULTANLI
U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M
“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI”
(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
ƏDƏBİYYAT:
Qarapapaqlar -Aylıq Elmi Dərgi, 2010, Aşıq Məhəmməd Sadaxlı -80.Xüsusi
Yubiley Buraxılışı, Tiflis.
Qasımlı, Məhərrəm, 2003, Ozan - Aşıq Sənəti, Uğur Nəşriyyatı, Bakı.
Öməroğlu,İsmayıl Vəli, 2009, Aşıq Sənətində İnsan, Zaman və Sosial Həyat
Problemləri - Azərbaycan Şifahi Xalq Edəbiyyatına Dair Tədqiqlər XXX Kitab,
Nurlan Neşriyyatı, Bakı.
Sadaxlı, Aşıq Məhəmməd, 1997, Elə Bağlıyam - Şeirlər, Azərbaycan
Ensiklopediyası Nəşriyyatı, Bakı.
Sadaxlı, Aşıq Məhəmməd,1999, Qoşmalar -Müxəmməslər – Dastanlar, Günəş
Nəşriyyatı, Bakı.
Sadaxlı, Aşıq Məhəmməd,2007, Şeirlər vəDastanlar, Nurlan Nəşriyyatı, Bakı.
Sadaxlı, Mehemmed, 2005, Aşıq Məhəmməd Sadaxlı’nın Şeir və Dastanları,
Qeyret Neşriyyatı, Bakı.
Sayfa 21 / 847
U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M
“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI”
(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
MEVLÜT SÜLEYMANLININ “GÖÇ” ROMANINDA ESKİ İNANÇ
SİSTEMLERİ
The Ancient Faith Systems In Mevlut Suleymanli’s Work “Göç”
Asef ORUCOV
*
Özet
Romanda eski Türk tayfalarından Karakelle, Goşgarlı, Kanıkoğullarının
meişet merasimleri, onların yaşam tarzı, inanç sistemlerinden bahsedilmektedir.
Mevlüt Süleymanlının bu romanında eski türk kavimlerinin inanç sistemlerinin
izlerini görmek mümkündür. Eserde bahsi geçen bu inanç sistemleri halk
arasında günümüzde de devam etmektedir. Romanda “Hal anası”, “Su l kültü”,
“Dağdağan” ağacı s. inançlarla bağlı meseleler araştırılmıştır. Çok önemli bir
hususa dikkat çekmek gerekirse, eserde yaşanmış olaylar, onların bir kısmı
Nahçıvan bölgesinde halen mevcuttur ve buradaki bölge isimleri eserde
gösterilmektedir.
Anahtar kelimeler: inanç, göç, su, roman, gelenek
Summary
In this work have been given information about life ceremonies, life
manner, faith systems of ancient Turkish kins – Karakelle, Koshkarly,
Kanıkogullari. It is possible to see faith systems of ancient Turkish kins in the
Mevlut Suleymanli’s work. These faith systems has continuing at present. In this
work was researched some questions connected with “Hal anası”, “Su l kültü”,
“Dağdağan” and etc faiths. And I want to note that, happened events in this work
and their some part are available at present and has showen their names in this
work.
Key words: faith, migration, water, novel, habit
*
Doç.Dr. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Nahçıvan Şubesi, e-mail:
aseforucov@yahoo.com.tr
Sayfa 22 / 847