Istiqlol Davri O‘zbek Bolalar She'riyatining Ba'zi O‘ziga Xosliklari
‚Beşeri Bilimler ve Sanat Dergisi‛
‚International journal of Humanities and Art ‛
[trk dergisi/2021]
e-ISSN:2757-6388
Cilt/Volume:2
Sayı/Issue
:1
31
‚Yantoqlar haqida qo‘shiq‛ ham ozodlik, erk uchun kurash tuyg‘ulari
yetakchilik qilishi bilan ajralib turadi. ‚Suvsizlikdan so‘lmasdan,
garmseldan
jon saqlab, yovuz sahroni yengib‛ yashayotgan ‚yantoqlar‛
ham aslida xalq ramzi. Garchi u ‚yovuz sahro‛da ‚suvsizlikdan so‘lish‛ga,
‚Garmsel‛ning o‘tli shamollari ta'sirida asta-sekin o‘limga mahkum qilingan
bo‘lsa-da, biroq ‚yantoqlar‛ning chuqur o‘rnashgan, mustahkam ildizi har
qanday sharoitda ham yashash uchun kurashga chorlaydi,
shu bois ham
yantoqlar doimo gullaydi, meva tugadi, kelajak avlodni yaratadi. Binobarin,
zukko kitobxonning sinchkov nigohi bu she'rda xalqimizning istibdod tig‘i
ostida o‘tgan keyingi yuz yildan ortiqroq davr mobaynidagi tarixi ramziy
yo‘sinda aks ettirilganini darrov payqab oladi. Shoir:
Ezib o‘tdi yilqilar,
Ezib o‘tdi nortuya,
Tiklandingiz qaytadan
Olamda biz bor, deya,
Balli sizga yantoqlar!
Yancholmadi bo‘ronlar,
Kuymadingiz otashdan.
G‘animlar ham hayrondir
Bunday chidam, bardoshdan,
Balli sizga, yantoqlar (Obidjon, 2007: 18).
der ekan, bu misralardagi ‚yilqilar‛ va ‚nortuya‛ ham yurtimizga bostirib
kelgan turli g‘animlar timsoli yanglig‘ namoyon bo‘ladi. She'rda Chingizxon
suvoriylarining yilqilari va arablarning tuyalari oyog‘i
ostida ezilgan,
toptalgan xalqimiz baribir o‘zini tiklab olgani, uni turli taloto‘plarning
bo‘ronlariyu otashlari yo‘q qilolmaganidan hatto g‘animlarning o‘zlari ham
hayronliklari ishonarli tasvirlangan. Ehtimol, yosh kitobxon bu imo-
ishoralar, ramzlarni to‘la tushunmas,
biroq ramzlar, timsollarga asoslangan
asarlar shunisi bilan xarakterliki, ulardan har bir kitobxon o‘ziga kerakli
narsani uqib oladi. Barcha yoshdagi kitobxonlarga mo‘ljallangan
bunday
asarlar shu boisdan ham ko‘p qatlamli bo‘ladi.
Odatda, badiiy asarlarda chinor xalq timsoli sifatida tasvirlanishiga tabiiy
hol sifatida ko‘nikib qolganmiz. Bu she'rda esa ijodkor an'anaviy timsolni
o‘ziga
xos tarzda yangilaydi, zero, yer ustidagi qismi u qadar katta
bo‘lmasa-da, yantoq butasi chuqur-chuqurlarga borib yetgan ildizining
baquvvatligi bilan e'tiborga sazovor hamda uning qanchadan qancha sitamu