Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016
Yüklə 16,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Keywords
- Türkünün Tanımı ve Ortaya Çıkışı
1600 * TAED
57
Cengiz GÖKŞEN – Rukiye GÖKŞEN
of its characteristics, is among the most common types of folk culture products. All characteristics of the Turkish nation and almost all constitutive material and spiritual elements of Turkish culture can be seen in the folk song. In this context, also mountains which have a separate position in Turkish culture from past to present we encountered with in various roles and functions in folk songs. Mountains, is one of the nature-related elements within the pre-Islamic Turkish belief system. Due to the earth huge hump properties that have all long it has been a mysterious place and presence for mankind. Mountains whit its heights, glory,snow on top, always with snow and rain, presentations of sheltering and feeding facilities to the animals that live in, along side being an indispensable element of the Turkish nomadic lifestyle, Depending on many reasons they create an alive and supreme asset belief in Turkish people social life. This belief, naturally, the Folk songs are products that originating from the people life. The people, Due to experienced events how did they perceive mountains reflected it on the song in the same way. Usually mountains, emerge as a sublime, holy, possessed of the will and power entity. People are begging the mountains to meet the part of demands and wishes. In the some of the songs mountains either itself is an obstacle or they prevent the realization of the wishes of the people with what they do. Furthermore, mountains are an entity that sometimes can be as ancestor, protective, sustaining, confidant, an entity that asylum in it, an entity that get the news from the sublimes or from distant lands. In this context, “mountain” symbol in the folk songs are examined and as a mystical element in the songs of Turkish folk culture has been determined that continue to exist.
Türküler, halk kültürü içinde en yaygın ve sevilen türlerin başında gelir. Bu kadar sevilmelerinin ve yaygın olmalarının sebebi kendi özelliklerindendir. Türküler, halkın günlük yaşantısından kaynaklanan, halkın duygu ve düşüncelerini, dileklerini, nefretlerini, hasretlerini, umutlarını, alkışını-kargışını halkın kullandığı dille anlatan bir türdür. Türkülerde duygu ve düşünceleri daha etkili, daha güzel ifade etmek amacıyla sembollerden de istifade edilir. Temaların seçimi, işlenişi, kullanılan malzemeler, renkler, simgeler, o milletin kültürü, düşünce sistemi ile şekillenir. Türküler, kültür malzemeleri içinde hususi yerini biraz da kullandığı dilden almaktadır (Köksel, 2005, s. 82). Türkülerin birçoğu acının, hasretin, gurbetin, hüznün dile gelmesidir. Bu bakımdan coğrafyaya bağlı türlerdendir. Türkülerdeki coğrafi unsurların başında ise dağ gelmektedir. Bu bağlamda halk türkülerinde sıkça ve birçok fonksiyonla karşımıza çıkan sembollerden biri de dağdır. Gürbüz-Şahin tarafından TRT repertuvarında kayıtlı 4440 türkü üzerinde yapılan coğrafi isimlerle ilgili bir çalışmada 875 kez ile en çok geçen ismin dağ olduğu tespit edilmiştir (Gürbüz-Şahin, 2011, s. 1638). Bu sayıya aynı türkü “Dağ”ın Türkülere Mitik Bir Öge Olarak Yansıması
TAED 57* 1601
içindeki mükerrer geçişler dahil değildir. Buradan hareketle hemen her beş türküden birinde “dağ” sözcüğünün en az bir defa geçtiği söylenebilir. Bu çalışmada, halk türkülerinde yer alan “dağ” sembolü üzerinde durulacak, aslında coğrafi bir terim olan “dağ”ın sembolik olarak hangi anlamlarda, niçin ve hangi fonksiyonlarda kullanıldığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Türkünün Tanımı ve Ortaya Çıkışı Türkü, Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük’te, “hece ölçüsüyle yazılmış ve halk ezgileriyle bestelenmiş manzume” (TDK, 2005, s. 2021) şeklinde kısaca tanımlanmıştır. Ayrıca türküler üzerine çalışma yapan birçok Türk bilim insanı türküyü tanımlamaya ve türkülerin nasıl ortaya çıktığını izah etmeye çalışmışlardır ( Özbek 1994, s. 63- 64; Başgöz, 2008, s.15; Bekki, 2004, s. 26-27; Çetindağ, 2005, s. 17-18; Yakıcı, 2007, s. 44; Boratav, 1992, s. 150; Kaya, 1999, s. 132; 2010, s. 733). Bu tanımlar ve açıklamalara göre türküler, Türk halk şiirinin en eski türlerinden biri olup, çeşitli sayılarda, hece ölçüsüyle söylenmiş mısralardan oluşan, sevgi, özlem, hasret, gurbet, nefret, doğruluk, dürüstlük, mertlik, kahramanlık, iyilik, şefkat, merhamet, mutluluk, umut, hayal gibi içinde yaşanılan zaman veya gelecekle ilgili kişisel duygu ve düşünceleri dile getiren; ait olduğu toplumun hayatına yön veren inanç, âdet, gelenek, görenek, töreleri içeren; savaş, göç, kıtlık, sel, deprem gibi toplum hayatını derinden etkileyen konuları işleyen; zaman içinde yapı ve muhtevasında değişikliğe uğrayabilen; kişisel hâletiruhiye yanında, doğumdan ölüme kadar her türlü toplumsal olayda kendisine has bir ezgiyle söylenen ve ezgileriyle birbirlerinden ayrılan, halkın ruh hâlini, derdini, neşesini, zevkini, dünya görüşünü yansıtan ürünlerdir. Kısacası türküler, halkın maddi ve manevi tüm değerlerini bünyesinde barındıran, sevinçlerini, kederlerini, duygularını, düşüncelerini yansıtan ve doğumdan ölüme kadar halkın yaşamış olduğu olaylara ve durumlara bağlı olarak ortaya çıkan; Türk toplumundaki en yaygın, en eski ve en sevilen türlerden biridir. Diyebiliriz ki Türk toplumunda kulağına türkü tınısı ve sözü çalınmamış ve ömründe türkü mırıldanmamış hiç kimse yoktur. Tanpınar’ın belirttiği gibi, “biz bu türkülerin milletiyiz.” Bu bağlamda türkülerin, Türk kültürünü yansıtan bir ayna olduğunu, Türk milleti var olduğu sürece türkülerin, türküler söylendiği müddetçe de Türklerin var olacağı söylenebilir. Türküler kendiliğinden ortaya çıkan türler değildir. Yukarıdaki açıklamalarda genel hatlarıyla belirtildiği üzere, türküler genellikle halkın yaşamış olduğu veya şahit olduğu olay ve Yüklə 16,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|