Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ... Dırnaq-dırnaq eşdilər qarı,
Ovuc-ovuc qaşıdılar qarı. Tapdılar torpağı, bir dırnaq da qopmadı torpaq. Əldən düşüb axır, İki daş arasında dəfn elədilər. Azərbaycanlıların yurd-yuvalarından köçürülməsi məqsədli şə- kildə ilin ən sərt fəslinə salınır. Qar altında tamamilə donmuş torpaqda qəbir də qazmaq mümkün olmur. Əlacsız qalıb meyidi daşların arasında “dəfn edirlər”. Fəxrəddin o kəndin torpaqsız “dəfn edilən” ilk ölüsü olur. Bununla da o, otuz beş illik lallığını anasına bağışlayır. Bu yerdə şair folklora müraciət edir. “İsgəndərin buynuzu var. Buynuzu... Və gələn gün buynuzsuz qoçun qisasını buynuzluda qoymayacaq”, – [7, s. 74] sətirlərində mübarizənin davam etdiyinə və haqlı tərəfin qələbəsi ilə bitəcəyinə ümid edildiyi görünür. Müharibənin bədii əksi barədə Nərgiz Cabbarlı “Müharibə və ədəbiyyat” məqaləsində yazır: “Biz yaxın tarixdə çoxumuzun gör- mədiyi, duymadığı, hətta bəzilərinin heç hiss etmədiyi bir müharibəni yaşadıq. Halbuki müharibə haralardasa çox yaxınlarda gedirdi. Onun dəhşətlərini isə hər zamanlar olduğu kimi, yalnız zərbəsini dadanlar duyurdular. Amma deyilənə görə, söz sənətinin (təxəyyüllə birlikdə götürülərsə) istənilən dəhşətin təəssüratını yaratmaq gücü var. Hər halda, indiyə qədər yaradılanlar arasında bu fikrin sübutu olan əsərlər mövcuddur” [8, s. 228]. Təbii ki, bu tipli əsərlər Azərbaycan ədə- biyyatında da yaradılmışdır. Çağdaş dövrdə yazılan əsərlərdə müha- ribənin gedişatının təsvirindən daha çox, onun insan taleyində oyna- dığı amansız rolundan yazılır. Ən yeni tarixin ədalətsiz müharibə- lərindən biri də Qarabağ müharibəsidir. Bu müharibənin başvermə səbəbləri və törədilən qırğınların kökündə dayanan ictimai-siyasi prinsipləri böyük ictimai xadim Cavad Heyət belə xarakterizə edir: 118 “Əlbəttə ki, Qarabağın işğalı tək erməni qoşununun işi deyil... Bu savaş erməni-azəri savaşından çox xristian-müsəlman davası və xaç savaşlarının yenidən canlanmasıdır” [9, s. 682]. Elə bu səbəblərdən də həmin savaşın əhatə dairəsi daha böyükdür. Neçə illərdir bu savaşın bitməməsi artıq dünyanın həlli vacib olan qlobal problemlərindən birinə çevrilib. Siyasətçiləri məşğul etdiyi qədər, yazarları da məşğul edən bu müharibə ən müxtəlif janrlarda bədii təcəssümünü tapır. Bununla belə, poema janrında da, mövzuya kifayət qədər müraciət edildiyini görmək olar. “Qarabağ olaylarının bədii təcəssümü, müha- ribə görüntüləri yaratmaq meyilləri poemada qabarıqlaşır. Son iki ildə Qarabağa, milli ağrılarımıza, şəhid obrazlarının təcəssümünə həsr olunmuş bir sıra əsərlər var ortada: Ələkbər Salahzadənin “Xocalı xəcilləri”, Fikrət Qocanın “Şəhidlər xiyabanı”, Zəlimxan Yaqubun “Şuşa”, Ədalət Əsgəroğlunun “Xoca”, gənc şair Ələmdar Cabbarlının “Kəlbəcərsiz 19 il”, Musa Ələkbərlinin “Mübariz”, Şahnaz Nəsirlinin “Mübariz”, Mahir Cavadoğlunun “Riad” poemaları adından da bəlli olduğu kimi müharibə gerçəklərini əks etdirən poemalar sırasındadır” [10, s. 61]. Qarabağ müharibəsinin ən müxtəlif səhnələrinin poema- larda canlandırılmasına kifayət qədər nümunələr gətirmək olar Ələmdar Cabbarlının “Kəlbəcər tacıdır Azərbaycanın” poeması da yaşanılmış ağrıların təzahür formasıdır. Əsərdə Məmməd Aslan, A.Cəmil, X.R.Ulutürk, Dədə Şəmşir, Dədə Ələsgər, Ənvər Rza, Aşıq Ədalət, Sücaət, Mirsəyyaf, Bəhmən Vətənoğlu kimi sənətkarların ad- ları çəkilir. Şairin fikrincə, Kəlbəcərə, eləcə də Qarabağa qayıtmaq üçün bütün Azərbaycan sonacan qana-qan deməlidir. “Bu xalqın bu boyda dözümü səbri, Dünyanın növbəti möcüzəsidi” misralarında üsyankar bir qazilik ruhu hiss olunur. Şairin vətənsizlikdən sarsılmış ümidləri poemada ifadəsini belə tapır: Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|