Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
 
86 
Aparılan işdən görünür ki, təlim prosesində fərdiləşmə və differensiallaşma tam həyata 
keçir. Bu da şagirdlərin özlərinə inamı artırmaqla dərsə maraq və işdə fəallıq formalaşdırır. 
Laboratoriya  işinin  müəllim  üçün  olan  variantında  iş  tam  yerinə  yetirilmiş  (boş 
buraxılmış  sözlərin  yeri  doldurulmuş,  hesablamalar  tələb  olunan  ardıcıllıqla  aparılmış,  son 
nəticələr ümumiləşdirilmiş şəkildə) olduğundan  müəllim sürətlə  işə  nəzarət edə bilir. Sonda 
hər  bir  şagirdin  qiyməti  avtomatik  elektron  ъurnala  köçürülür,  dərs  müəllim  tərəfindən 
ümumiləşdirilərək yekunlaşdırılır. 
Nəticə.  15,  23.  167  və  i.  saylı  məktəblərdə  laboratoriya  işlərinin  aparılması  ilə 
əlaqədar  baxdığımız  müxtəlif  variantlı  işlərin  metodikası  onu  deməyə  imkan  verir  ki,  uzun 
müddət  sınaqdan  çıxmış  ənənəvi  metodikanın  saxlanması  və  onun  müxtəlif  vasitələrlə,  o 
cümlədən  EHM-in  tətbiqilə  inkişaf  etdirilərək  təkmilləşdirilməsi,  müəllimə  tədricən  yeni 
şəraitə «uyğunlaşmağa»  və  yeni texnologiyanı əziyyətsız qəbul  etməyə  imkan verir. Bu  işin 
yerinə yetirilməsinin daha müasir variantı interaktiv və fəal təlim metodlarının tətbiqinə geniş 
meydan açır. Eksperimental  işlərin  yerinə  yetirilməsindəki  bu texnologiya şagirdlərdən əlavə 
cədvəl  qurmaq  və  hesablamalar  aparmaq  kimi  ağır  işlərin  yerinə  yetirilməsini  tələb  etmir. 
Çünki bu işlər kompüterdə çox asanlıqla yerinə yetirilir. Onlar bu vaxt ərzində laboratoriya işi 
ilə əlaqədar əlavə sual və tapşırıqlar üzərində işləyərək, mövzu ilə əlaqədar biliklərini daha da 
təkmilləşdirməklə inkişaf etdirirlər. 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.  M.İ.Murquzov, Ş.H.Əlizadə, A.С.Ələkbərov, N.Х.Xanəhmədov. Fizikadan laboratoriya işləri. (Х-
ХI siniflər üçün dərs vəsaiti. Bakı, 2008, 87s. 
2.
 
Fizika.  Yeni  nəsil  multimedia  dərsliyi  (mexanika,  molekulyar  fizika.  Elektrodinamika.  Optika. 
Кvant fizikası.). Bakı.: Bakınəşr, 2007 
3.
 
Fizika. Elektron tədris vəsaitindən istifadə qaydaları üzrə metodik vəsait, II hissə. Metodik tərtibçi 
R.R. Abdurazaqov. Bakı, Bakınəşr,2007,64 s. 
4.
 
İsmayılov  İ.N.  Fizikanın  tədrisində  yeni  informasiya  texnologiyalarından  istifadə  (laboratoriya 
praktikumu). Bakı: ADPU, 2008, 170 s. 
5.
 
Лабораторный  практикум  по  теории  и  методике  обучения  физики  в  школе.  М.: 
«АСАДЕМА» 2002. 3001 с. 
6.
 
Открытая физика (електронный вариант). Версия 2.6. М., 2003. 
 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
  87 
İBTİDAİ MƏKTƏBDƏ İNFORMATİKANIN TƏDRİSİNDƏ KOMPÜTER OYUN 
PROQRAMLARINDAN İSTİFADƏ İMKANLARI VƏ YOLLARI 
 
E.V. Seyidzadə 
Qafqaz Universitetinin baş müəllimi 
 
L.A. Buniyatova 
Təhsil Texnologiyaları Mərkəzi 
 
XÜLASƏ 
Məlumdur ki, istənilən fənnin tədrisinin metodiki sistemi beş tərkib hissəsindən ibarətdir: təlimin 
məqsədləri,  məzmunları,  metodları,  vasitələri  və  təşkilatı  formaları.  İbtidai  siniflərdə  İnformatikanın 
tədrisi  məqsədləri  praktik  olaraq  dəyişikliyə  məruz  qalmamışdır.  İbtidai  məktəbdə  İnformatika 
dərslərində  ənənəvi  sinif-dərs  sistemi  şəraitində  təlim  prosesini,  məktəblinin  şəxsiyyətinin  spesfik 
xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq səmərəli şəkildə qurmağa imkan verən növbəti təlim metod və formaları 
müəllimlər  tərəfindən  müvəffəqiyyətlə  istifadə  olunur:  dialoqlar,  qruplarla  iş,  oyun  metodikaları, 
informasiya dəqiqələri, evristik yanaşmalar. 
Hazırda  İnformatikanın  tədrisi  zamanı  dərslərin  oyun  metodikaları  əsasında  aparılması  birinci 
plana  çıxır.  Bu  onunla əlaqədardır  ki,  bu  metodikalara,  demək  olar  ki,  bütün  iş  formaları  daxildir  və 
uşağın  yaradıcı  fəaliyyəti,  intellektual  inkişafı  üçün  geniş  imkanlar  verir.  Təlim  prosesində  istifadə 
olunan  oyunlar rollu,  təşkilati  və  işgüzar  oyunlara  bölünürlər.  Bütün  oyunlar,  bu  və  ya  digər  şəkildə 
iştirakçılara öz təsiri ilə üç əsas məsələni həll edir: tərbiyəvi; maarifləndirmə; əyləncə. İbtidai siniflərdə 
İnformatika dərslərində müəllimin həmişə rollu  oyuna  əsaslanan  ozünün  yeni,  uyğunlaşdırılmış  oyun 
tipini qurması məqsədəuyğundur. 
Açar sözlər: informatikanın tədrisi, oyun metodikası, təlim prosesi 
GİRİŞ 
Təhsilin  başlıca  məqsədlərindən  biri  məktəblilərin  yaradıcı  intellektual  potensialını, 
ümumi  mədəni  səviyyəsini  fomalaşdırmaq,  həmçinin  özünüdərk,  özünüinkişaf, 
özünütəyinetmə qabiliyyətləri olan şəxsiyyətlər yetişdirməkdir. İbtidai məktəbdə İnformatika 
kursunun  tədrisinin  əsas  məqsədi  məktəblilərin  kompüterdə  işləyə  bilməsi,  eyni  zamanda 
kompüterin  onların  inkişafı  vasitəsi  kimi  istifadə  edilməsidir.  Yəni  kompüterin  öyrənmə 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
 
88 
obyektindən (necə qurulmuşdur, nədən ibarətdir və s.), qoyulan məsələni həll etməyə və yeni 
biliklər əldə etməyə kömək edən bir vasitəyə çevrilməsidir. 
İbtidai  məktəbdə  qarşıya  qoyulan  məqsədə  çatmaq  üçün  təlimin  təşkili  forma  və 
metodları müxtəlif ola bilər. Onlardan biri oyun metodikaları vasitəsilə məktəblilərin yaradıcı 
fəaliyyətlərinin təşkilidir. 
Oyun  uşaqların  daha  çox  mənimsədikləri  fəaliyyət  formasıdır.  Oyunda  onlar  idrak, 
əmək və bədii yaradıcılıqda meydana gələn yeni həyati məsələlərin həlli üçün nümunələr əldə 
edirlər.  Buna  görə  də  oyuna  dayanmaq  uşaqları  təlim  işinə  cəlb  etməyin  vacib  yoludur  və 
tərbiyəvi təs 
İnformatika  kursunda  ibtidai  sinif  şagirdləri  çoxlu  sayda  yeni  termin  və  anlayışlarla 
tanış  olurlar:  alqoritm,  informasiya,  kursor,  prosessor  və  s.  Bu  yaşda  olan  uşaqlar  kifayət 
qədər  böyük  həcmli  informasiyanı  yadda  saxlaya  bilirlər,  daha  dəqiq  desək  dərk  etmədən 
öyrənirlər.  Nəticədə  təlimin  növbəti  pilləsində  yeni  informasiyanı  artıq  öyrənilmiş  biliklər 
əsasında qavramaq tələb olunur. Bu baza heç olmaya və ya möhkəm olmaya bilər. Mexaniki 
öyrənilən  biliklər  yaxşı  dayaq  ola  bilməz.  Bundan  başqa  İnformatikanı,  qarşılıqlı  əlaqəni 
dərketmədən  və  ayırmadan,  məntiqi  təfəkkür  əməliyyatları  formalaşdırmadan  öyrənmək 
mümkün deyildir. 
Materialın  dərk  edilməsinə  imkan  verən  metodlardan  biri  onun  obrazlı  təqdim 
olunmasıdır. Kiçik yaşlı uşaqların əksəriyyəti əyləncəli süjet: nəql etmə, nağıl və s. şəklində 
təqdim olunan informasiyanı daha yaxşı dərk edirlər. Onlara daha çox özlərinin uydurmaları 
xoş gəlir, bundan başqa uşaqların yaradıcı fantaziyaları daha səmərəlidir. 
İnformatikanın tədrisi zamanı uşaqların yaradıcılıq qabiliyyətlərinin formalaşdırılması 
üçün  oyun  metodikalarının  tətbiqinə  aid  müxtəlif  misallar  göstərmək  olar.  Oyunun  əsas 
qəhrəmanları  uşaqların  bu  zaman  tanış  olduqları  informatika  anlayışlarıdır.  Seçilmiş 
personajların  xarakterləri  şərh  olunan  anlayışın  məzmununa  uyğun  gəlməlidir  (məsələn, 
“alqoritm”  üçün  ardıcıllıq,  səliqəlilik,  ciddilik,  “virus”  üçün  kinlilik,  düşmənçilik  və  s. 
xarakteriktir). Çox zaman uşaqlar onlara daha yaxın olan və sevdikləri janrları (nağıl, macəra 
və ya detektiv hekayələrini) seçirlər. 
Yuxarıda qeyd olunanların siyahısını artırmaq olar. Lakin istənilən pedaqoqu bir sual 
düşündürür:  “Bütün  bunlar  uşaq  üçün  yaxşıdırmı,  informatika  ilə  onun  gölməçədə 
çömçəquyruqları izləmək, pəncərə qarşısında əyləşib sadəcə gəlib gedənləri seyr etmək kimi 

---