Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Kitabın təşkil edilməsində göstərdiyi köməyə görə müəllimim Rəşad Fərhad oğlu
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müqavilələrin hazırlanması üzrə rəhbərlik
- Tipik müqavilə
434
kommersiya danışıqlarının sürətlənməsinə, yüngülləşməsinə və ucuzlaşmasına imkan verir, çünki, xarici qanunvericiliyin və onun tətbiq praktikasının öyrənilməsinə ehtiyac aradan qalxır;
müqavilə tərəflərinin hüquq və öhdəliklərini birmənalı şəkiləd başa düşmələri üçün şərait yaradır;
etdirməsi imkanlarını aradan qaldırır ki, bu da beynəlxalq ticarətdə qeyri-bərabər ayrı-seçkilik münasibətlərinin ləğv edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir;
konvensiyada iştirak etməyən dövlətlərə aid tərəflər arasında mübahisələr yarandığı halda müqavilənin subyektləri (müqavilə tərəfləri) və obyektləri (müqavilənin predmeti) üzrə münasibətləri tənzimləyir;
konvensiyanın tətbiq edilmədiyi alqı-satqı müqavilələrinin əlamətləri müəyyən edilir. Konvensiyanın xarakteri normativdir, yəni onda əks olunan müddəalar hüquq normaları hesab edilir, lakin onlar dispozitiv xarakter kəsb edirlər. Bu o deməkdir ki, tərəflər müqaviləni bağlayarkən Konvensiyanın istənilən müddəasına əməl etməyə bilərlər. Beynəlxalq iqtisadi əlaqə qaydalarının unifikasiyasında müxtəlif beynəlxalq müqavilələrin hazırlanması üzrə rəhbərliklər xüsusi yer tutur. Bu sənədlər adətən BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyası tərəfindən hazırlanır. Müqavilələrin hazırlanması üzrə rəhbərlik xarici iqtisadi əməliyyatların müxtəlif növləri üzrə müqavilələrin mümkün bağlanma formalarını, onların strukturunu və əsas maddələrinin məzmununu əks etdirir. Nümunə kimi aşağıdakıları göstərmək olar:
konsultativ injinirinq (bununla əlaqədar texniki dəstək aspektləri də aid olmaqla) üzrə beynəlxalq müqavilələrin hazırlanması üzrə rəhbərlik (BMT AİK, 1979-cu il);
AİK, 1976-cı il);
konkret layihəni həyata keçirmək üçün bir araya gəlmiş tərəflər arasında beynəlxalq müqavilələri hazırlanması üzrə rəhbərlik (BMT AİK, 1979-cu il);
xidmətlər üzrə beynəlxalq müqavilələrin hazırlanması üzrə rəhbərlik (BMT AİK, 1987-ci il). 435
Tipik müqavilə ticarət praktikası və ya adətləri nəzərə alınmaqla yazılı şəkildə hazırlanmış nümunə müqaviləsi və ya unifikasya edilmiş şərtlər toplusudur. Bu müqavilə razılığa gələn müqavilə subyektləri tərəfindən konkret sazişin tələbləri ilə razılaşdırıldıqdan sonra qəbul edilirlər. Tipik müqavilə beynəlxalq alqı-satqı müqaviləsi kimi o halda istifadə olunur ki, tərəflər yalnız razılaşdırma tələb edilən maddələri (tərəflərin adları, kəmiyyət, keyfiyyət, qiymət, müddət, sazişin yeri) doldurur və imzalayırlar. Maddi-əşyavi formada əmtəələrin alqı-satqısı, lisenziyaların verilməsi, injinirinq xidmətlərinin göstərilməsi, icarə beynəlxalq müqavilələri üzrə tipik müqavilələr BMT-nin Avropa İqtisadi komissiyası, sahibkarların sahəvi birlikləri, iri firmalar tərəfindən hazırlanmışdır. Qeyd etməliyik ki, yuxarıda sadalananlar üstmilli tənzimlənmənin taktiki alətləridir. Onun strateji alətlərinə isə aşağıdakılar daxildir:
Beynəlxalq Valyuta Fondu;
Dünya Bankı Qrupu;
Ümumdünya Ticarət Təşkilatı;
Avropa Birliyinin siyasi, üstdövlət inzibati və və maliyyə-iqtisadi strukturları;
Beynəlxalq koordinasiya təşkilatları (London və Paris bankları, Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı);
maliyyə mərkəzləri;
əmtəə, xidmət, kapital hərəkətinin ümumdünya şəbəkələrinə nəzarət edən transmilli şirkətləri və transmilli banklar;
Qlobal tənzimlənmənin əsas strateji alətləri rolunu BVF, DB və ÜTT oynayırlar. Biz onların qlobal fəaliyyətləri barədə əvvəlki bölmələrdə müəyyən qədər məlumat vermişik. Bunu xatırlatmaq istərdik ki, son 20 ildə BVF-nin fəaliyyəti bir neçə aspektdə xüsusi əhəmiyyət kəsb edib:
bazar dəyişiklikləri (islahatları) proqramlarının maliyyələşdirilməsi;
böhranların qarşısının alınması üçün proqram, tədbir, təkliflər və s.-nin hazırlanması; 436
dünyanın maliyəə-iqtisadi inkişafının qeyri-sabitliyinin neytrallaşdırılnması cəhdləri ilə əlaqədar inkişaf etmiş ölkələrin səylərinin koordinasiyası. Dünyada baş verən sürətli inkişaf prosesləri, güclənən inteqrasiya prosesləri, keçmiş sosialist ölkələrinin yeni sistemə transformasiyası, qloballaşma prosesinin birmənalı olmayan nəticələri yeni dünya tənzimləmə sisteminin yaradılmasını zəruri edir. Formalaşmış yeni şəraitdə keçmiş SSRİ respublikalarını, həmçinin Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrini dünya siyasi və iqtisadi sisteminə cəlb etmək üçün inkişaf etmiş ölkələr ikinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə yaradılmış təşkilatlar kimi qurumları təsis etmək iqtidarında olmadılar. Qloballaşmanın iqtisadi, siyasi və digər problemlərinin həll edilməsi iri dövlətlərdən, xüsusilə ABŞ, Avropa Birliyi, Kanada, Yaponiya, Rusiya, Çin, Hindistan, Braziliya və digər ölkələrdən əməkdaşlığın inkişaf üzrə real səylərin göstərilməsini tələb edir. Mövcud təşkilatları modernləşdirmək və ya yeni qurumlar yaradılması zəruridir. Bu təşkilatlar qlobal perspektivlərə və üstmilli xarakterli qərarlar qəbul etmək üçün səlahiyyətlərə malik olmalıdırlar. Onlar bu qərarların yerinə yetirilməsinə səmərəli nəzarət mexanizmini formalaşdırmalı və eyni zamanda öz fəaliyyətlərinin şəffaflığına və hesabatlılığına əməl etməlidirlər. Yuxarıda deyilənlər göstərir ki, dünya təsərrüfat əlaqələrinin beynəlxalq tənzimlənməsi müxtəlif səviyyələrdə (dünya, regional, ölkələrarası, firmalararası) həyata keçirilir, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin bütün formalarını əhatə edir və özündə müxtəlif alətləri əks etdirir. Beləliklə. unifikasiya və kodifikasiya üzrə həyata keçirilən işlər hüquq yaradıcılığı prosesinin bir hissəsi olmaqla beynəlxalq iqtisadi hüququn proqressiv inkişafının bir formasıdır.
Yüklə 5,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|