Biz öz məqsədlərinə nail olmaq üçün heç bir vasitədən çəkinməyən

BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ

370

yasından çıxdığını və bolşevik partiyasına daxil olduğunu bəyan etmişdir. 

AXC-nin süqutundan və Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Azərbay-

can SSR Xalq Təsərrüfatı Şurasında, Zaqafqaziya Dövlət Plan Komitəsində 

müxtəlif rəhbər vəzifələrdə işləmişdir. 1930-cu illərdə siyasi repressiyalara 

məruz qalmışdır. 3 dekabr 1930-cu ildə Tiflisdə həbs edilmiş və Azərbaycan 

milli mərkəzinin iştirakçısı kimi ittiham edilmişdir. İstintaq zamanı iş-

gəncələrə dözməyərək, 9 fevral 1931-ci ildə həbsxanada intihar etmişdir. 

3

Xasməmmədov Ələkbər bəy Hacıbaba oğlu – (1870 - 1925), Azərbaycan 

Xalq Cümhuriyyəti dövründə tanınmış ictimai və dövlət xadimi. Gəncənin 

kübar ailəsinə mənsub olmuşdur. Moskva Dövlət Universitetini bitirmiş-

dir. Hüquqşünas, andlı iclasçı. Rusiya imperiyası dövrü tanınmış hüquqşü-

nas və ictimai xadim, AXC dövrü görkəmli siyasi və dövlət xadimi Xəlil bəy 

Xasməmmədovun böyük qardaşı. Gəncə müsəlman xeyriyyə cəmiyyətinin, 

habelə “Difai” partiyasının mərkəzi komitəsinin üzvü. 15 iyul 1918-ci il ta-

rixdən – AXC Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri, 

24 fevral 1919-cu ildən – Azərbaycan Məhkəmə Palatasının baş sədri. Azər-

baycan sovetləşdirildikdən sonra 1920-ci ilin mayından Azərbaycan SSR 

Ədliyyə Xalq Komissarlığının məhkəmə orqanlarında işləmişdir. 7 iyun 

1920-ci il tarixdə Y rayonun mühüm məsələlər üzrə xalq hakimi vəzifəsinə 

təyin edilmişdir. 1925-ci ildə Sovet hökuməti tərəfindən həbs edilmiş və 

güllələnmişdir.

4

Şahmalıyev İsmayıl bəy Nəsrulla bəy oğlu – (1883-1938), hüquqşünas, 

titullu müşavir. 1902-ci ildə Tiflis oğlanlar gimnaziyasını, 1908-ci ildə No-

vorossiyski Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir, xidmətə 10 fev-

ral 1909-cu ildə Tiflis Məhkəmə palatası yanında I cinayət departamentin-

də məhkəmə vəzifələrinə kiçik namizəd kimi başlamışdır, 1 fevral 1910-cu 

il tarixdən Yelizavetpola keçirilmiş` və burada 1910-1911-ci illərdə quber-

niya katibi, Yelizavetpol Dairə Məhkəməsində məhkəmə vəzifələrinə baş 

namizəd vəzifələrində işləmiş, 4-cü istintaq şöbəsinə, Yelizavetpol qəzası-

nın Ləki istintaq sahəsinə rəhbərlik etmişdir. 1911-ci ilin sentyabrında is-

tefaya çıxmışdır. 1913-cü ilin iyulunda yenidən dövlət xidmətinə qayıtmış, 

İrəvan Dövlət Palatasının xüsusi tapşırıqlar məmuru təyin edilmişdir. 16 

fevral 1914-cü ildən – İrəvan quberniyasının Naxçıvan nahiyəsinin Vergi 

Müfəttişinin köməkçisi, 1914-cü ilin aprel ayından 1915-ci ilədək Palatanın 

mühasib köməkçisi, ödəniş şöbəsinin müdiri, Palatanın Katibi, xüsusi tap-

şırıqlar məmuru, 1916-cı ildə – Palatanın I bölmə rəisi. 1916-cı ilin dekab-

rında Naxçıvan nahiyəsinin Vergi Müfəttişinin baş köməkçisi, 1917-ci ilin 

---

371

QEYDLƏR

yanvarında – Zaqatala əyalətinin Vergi Müfəttişi təyin edilmişdir. 26 avqust 

1918-ci ildə Gəncə Dairə məhkəməsinin üzvü təyin edilmişdir. 31 avqust 

1918-ci il tarixində AXC hökumətinin yaratdığı Fövqəladə Təhqiqat Komis-

siyasının tərkibinə daxil edilmiş, Bakı quberniyasının Şamaxı və Göyçay 

qəzalarının və Yelizavetpol quberniyalarının talan edilməsi haqqında ci-

nayət işlərini araşdıran istintaq qruplarında işləmişdir. 19 mart 1919-cu il 

tarixində Azərbaycan Hərbi Məhkəməsinin Hərbi Müstəntiqi təyin edil-

mişdir. 1 may 1919-cu il tarixində işin azlığı səbəbindən FTK- üzvlüyündən 

azad edilmişdir. Sovet dövründə Gəncədə və Bakıda vəkil kimi çalışmış, Əd-

liyyə Xalq Komissarları yanında Hüquq müdafiəçiləri Kollegiyasının üzvü 

olmuşdur. Bakıda dövlət müəssisələrində hüquq məsləhətçisi işləmişdir. 

1938-ci il aprelin 2-də Az.DİXK Dövlət Təhlükəsizliyi orqanları tərəfindən 

guya əks-inqilabçı, millətçi qiyamçı təşkilata mənsub olmaqla ittiham 

edilərək həbs olunmuşdur. Özünü müqəssir bilməmişdir. 2 iyun 1938-ci il 

tarixində Az.SSR DİXK Xüsusi Üçlüyü tərəfindən İslah-Əmək Düşərgəsində 

(İƏD) çəkməklə 10 il müddətinə məhkum edilmişdir. 25 noyabr 1938-ci il ta-

rixində Xabarovsk diyarında İƏD-də ölmüşdür. 1955-ci ildə bəraət almışdır.  

5

Novatski Andrey-Klimentiy Fomiç – (1866- ?), hüquqşünas, saray müşavi-

ri, milliyətcə polyak, Varşava Universitetini bitirmiş, 1899-1902-ci illərdə Varşa-

vanın məhkəmə-istintaq orqanlarında işləmiş, 1903-1907-ci illərdə – Bakı Da-

irə Məhkəməsinin Şamaxı şöbəsinin Barışdırıcı Hakiminin köməkçisi olmuş, 

eyni zamanda Mərəzə, sonra Basqal istintaq bölmələrinə rəhbərlik etmişdir. 

1907-ci ilin fevral ayından 1908-ci ilin yanvar ayınadək I Bakı şəhər İstintaq 

bölməsinin rəisi olmuşdur. 1908 -1918-ci illərdə Tiflis şəhərinin 4-cü barışdırıcı 

məhkəməsində barışdırıcı hakimin köməkçisi işləmişdir. 1918-ci ilin fevralın-

da Yelizavetpol dairə məhkəməsinin üzvü təyin edilmişdir. 31 avqust 1918-ci 

il tarixində AXC hökumətinin yaratdığı Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının 

tərkibinə daxil edilmişdir. FTK-nın ən işgüzar və fəal üzvlərindən biri olmuş, 

Şamaxı və Quba qəzalarının talan edilməsi haqqında cinayət işlərini araşdıran 

istintaq qruplarına rəhbərlik etmiş, FTK-nın digər istintaq qruplarının fəaliy-

yətində iştirak etmişdir. Azərbaycanın erməni millətçiləri tərəfindən talana 

məruz qalmış müxtəlif regionlarında FTK-nın apardığı istintaqların nəticələri 

üzrə çıxarılmış qərarların çoxu onun tərəfindən hazırlanmışdır. 1919-cu ilin 

aprel ayının 1-də Bakı Dairə Məhkəməsinin üzvü təyin olunmuşdur. 1920-ci 

ilin may ayından etibarən Azərbaycan SSR Ədliyyə Xalq Komissarlarının məh-

kəmə orqanlarında işləmiş, Y rayonun Xalq Hakiminin (Ələkbər Xasməmmə-

dovun) katibi olmuşdur. Sonrakı taleyi məlum deyil.

---