Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
137 ildə anadan olmuşdu, «yeni qadının» tipik nümunəsi idi. Belə qadınlar tezliklə çox sayda müasir romanların və pyeslərin qəhrəmanına çevrilirdilər. Bütöv düşüncədə onun «bacılarının» uğrunda mübarizə apardığı azadlıq arzusu Rodenin də əsərlərində əks olunurdu. Kamillanı heykəltəraşlıq özünə çəkir, çox cəzb edirdi, onun əsərləri Salona göndərilirdi. Mirbo bir dəfə onu «təmiz şəkildə böyük rəssam - unikal şəxs, təbiət qiyamçılarından biri, «düha qadını» adlandırmışdı. Onun rəssamlıq qabiliyyətinə Rodenin özü də qiymət verərək, bəyan etmişdi ki, «Mən ona qızılın harada olduğunu göstərdim; o, onu tapdı, ancaq bu mənim deyil, onun öz qızılı idi». Kamilla Roden üçün çox şey demək idi və onu ilhamlandırırdı. Roden üçün bu qız yüksək təəssürat doğuran «Dan yeri», «Düşüncə» və «Fransa» kimi əsərlərində model kimi xidmət göstərmişdi. Yunan mifologiyasında Kipr çarı, görkəmli heykəltəraş Piqmalion özünün mərmərdən düzəltdiyi qız olan Qalateyaya vuruldu. Piqmalionun xahişi ilə ilahə Afrodita onu diriltdi və Piqmalion ona evləndi. Poden isə öz «Qalateya»sında virtual deyil, canlı və bütün varlığı ilə sevdiyi Kamillanı vəsf etmişdi. Onun Rodeni necə əsir etməsini başa düşmək asandır. O, rəssam idi, hissiyyatlı və ilham pərisi olan bir qız idi, bir sözlə, Rozaya tam əks idi. Edmon de Qonkur bu qızla 1894-cü ilin martındakı görüşünü təsvir edərək yazır ki, o, üstündə iri yapon gülləri olan komzolda gəlib çıxdı, uşaq başına oxşar başı, gözəl gözləri, kəlməni orijinal qaydada dəyişdirməsi və özünü təqdim etmək üslubu ilə kəndli qadın ağırlığını yada salırdı.. 138 “Qalateya” Rodenlə bir neçə il davam edən sevgi məsələsi hökmən öz davamı kimi narahatlıq da gətirməli idi. Münaqişə istedadlı, ehtiraslı və əsəbi xarakteri olan rəssamla - Kamilla ilə, heç də az ehtiraslı olmayan, ancaq çox sadə qadın olan Roza arasında baş verdi. Belə hadisələrdə daim baş verən kimi, hər iki qadın aqoniyadan əzab çəkirdi və o vaxtdan onların hər ikisi barışmaz və möhkəm iradəli rəqibə çevrildilər. Məzəmmətlər, göz yaşları və hətta hədələr Rodeni cana yığırdı. Əgər o, evə gələndə geciksəydi, Roza qısqanclıqdan dəli olub, qisas duyğusu ilə yanaraq, lunatik kimi qaranlıq bağda, hər ikisinin sevdiyi və nifrət etdiyi addım səslərini eşitmək üçün dolaşırdı. Məhəbbət məsələsinin adəti qaydada olan həllində olduğu kimi Roden Rozaya görə Kamillanı tərk etməli oldu. Bu düzgün idimi? Axı o, qızın yeganə məşuqu deyildi, bəstəkar Debyüssi bu məhəbbətdə onun rəqibi idi. 1895-ci ilddə Qonkur məlumat verir ki, Rocer Marks şahiddir ki, heykəltəraş və onun məşuqəsi yan-yana, böyük məhəbbətlə işləyirdilər. Belə bir maraqlı şəhadət də vardır ki, Kamilla onu atıb getmişdi. Roden özü də bəyan etmişdi ki, qız bir gün onu tərk etdi, sonra qayıtdı və nəticədə həmişəlik çıxıb getdi - məhəbbət məsələsində çox vaxt təkrar olunan bir nümunə ondan ibarətdir ki, üçlük nəticə etibarilə hökmən dağılır. Bu baş verdikdə, Roden göz yaşları içində dostuna demişdi ki, o, artıq Kamillanin üzərində heç bir təsir gücünə malik deyildir. Nəticə hər ikisi üçün çox xoşagəlməz idi. Kamilla əsəb xəstəliyinə, nevrastaniyaya tutuldu. Rodenə isə onu unutmaq olduqca çətin idi, o, Kamilla ilə ayrılıqdan əzab çəkirdi və bu dərd çox- çox illər davam etdi. Roden, onu ləkələyən keçmiş məşuqəsi barədəki parlaq xatirəsini ömrünün sonunadək qoruyub saxladı. Kamilla isə onu özünün uğursuz həyatına və karyerasına görə ittiham edirdi. Axı onu da qeyd etmək lazımdır ki, istedadlı adamlar nadir hallarda xoşbəxt olurlar. Kamilla ruhi xəstəliyə tutulduqdan sonra ona elə gəlirdi ki, Roden onu ələ salır, onun köhnə işlərini düzəldib, öz adına çıxır. Belə depressiya vəziyyətində o, heykəllər qayırırdı, lakin sonra qəzəbindən onları qırıq-qırıq edirdi. 1913-cü ildə onu dəlixanaya götürdülər, burada o, otuz il qaldı. Bu qadın əmin idi ki, onun bura salınmağının təqsirkarı da Ogyüst Rodendir. O, dahi rəssamı özünün bütün bədbəxtliklərində təqsirləndirirdi, onu lənətlərlə yad edirdi. Sonradan o, artıq heykəltəraşlıqdan da əl çəkib, bu işə bir daha toxunmadı. Kamilla 1943-cü ildə 79 yaşında öldü. Ölümündən əvvəl onun yanına gələn doğma qardaşını da tanımadı. Bu gün də Rodenin muzeyində onun şagirdi Kamilla Klodenin heykəltəraşlıq işlərini görmək olar. Bu, rəssamın özünün vəsiyyətinə uyğun olaraq edilmişdir. Rodenin sənəti daim qadına hörmət mövqeyində idi. Kamilla bunun mərkəzində idi və Roden daim ona, bu qız barədəki düşüncələrinə qayıdırdı. Bununla əlaqədar bir şayiə də yada düşür, bunda isə ümumən onun qadın bədəninə dəlicəsinə vurulması öz əksini tapır. O, «Kale burgerləri» üzərində işləyəndə çılpaq fiqurun modelini hazırlayırdı. Onun modeli masanın üstündə uzanmışdı və Roden 139 gündəlik işini bitirdikdə qıza tərəf əyilib, onun gənc qadın göbəyindən öpdü - təbiətin saysız mərhəməti qarşısında sitayiş bacını bu yolla qızdan aldı . Roden qadın məlahətindən istifadə edən idi, çox müxtəlif olan nəhayətsiz və sevindirici dərəcələrdə qadın bədənini əsir etməyə çalışırdı, bu müxtəlifliklər qadının döşlərinin və göbəyinin arasındakı hərəkətdə və ya ehtiras impulsunun təsiri altında qəbul edilə bilən qadın bədəninin qeyri-adi və adəti olmayan ölçülərində özünü göstərirdi. Divanda uzanan qadının gözəl başı onun qurtaracağında qərar tuturdu. Saçları, saçın qızıl piramidası yanaqların ətrafına tökülürdü. Saç payız yarpaqlarına bənzər rübənddə işıq saçırdı. Sifəti əhatə edilən gözəl saç qızıl sünbül topaları olan taxıl zəmisinə bənzəyirdi. Rütubətli qırmızı ağız heyranedici idi, onun nəcib əyrisi ilana bənzəyirdi, dəyirmi bəbəklər qapalı idi, kirpiklərin tikişi ilə çarpazlanırdı. Bu, gözlərlə ağız arasındakı incə harmoniya idi. Bu sözləri onun modellərini öyrənən bir səriştəli adam yazmışdı. Roden uzanan qadın bədəninə yaxınlaşmaq üçün əyilirdi və qorxurdu ki, səsinin azacıq eşidilməsi bu sevimli zərif məxluqu narahat edə bilər, ona görə də pıçıldayırdı: «Ağzını elə tut ki, elə bil ki, fleyta çalırsan. Yenə! Yenə!» Bu təsvir davam edirdi: «Ağız, qabağa çıxan parlaq dodaqlar hiss edilən qədər ifadəli idi… Buradan ətirli nəfəs gəlirdi və arı kimi içəri cumub və pətəyindən qaçırdı.» Roden bu təəssüratı barədə deyirdi ki, bəşər çiçəyini ardı kəsilmədən öyrənməyim necə də məni sevindirir. «Necə bir xoşbəxtlikdir ki, mənim sənətimdə sevilməyə və həmçinin sevgim barədə danışmağa qadirəm». Onu bəzən ağuşuna alan pessimizmin əksinə olaraq o, həyatla, insanlarla məhəbbətdə idi. Onun qadınlara ehtirası «I Sirena. Veneranın üz-gözünü bəzəməsi» əsərində heyranedici qaydada ifadə olunur. Onun saçlarının burulması, bədəni və yumulu gözləri bir bayram ləzzəti kimi yadda qalır və adamı şadlandırır. Titsianın qadınları kimi bu gözəl bədənli qız barəsində də hansısa bir pozğunluq düşüncəsi ola bilməz. Bu qız sevilən məmnun qalmanın obrazıdır, Rodenin bir dəfə həya etmədən qeyd etdiyi kimi «məhəbbətdə hər şeyin hesabı fəaliyyətdir». O, həyatda baş verən kontrastları vurğulamağa can atırdı. Buna ən təsirli nümunə «Öpüş» və «Bir vaxt o, dəbilqə qayıranın gözəl arvadı olmuşdu» əsərləridir. O, dəfələrlə ötüb keçən məhəbbət, ölüm mövzularına müraciət etmişdi. İkinci əsərində isə, onun mövzusu Vilyonun məşhur poemasından götürülmüşdür və qadın ən pis vəziyyətdə, pərişan şəraitdə, demək olar ki, skelet kimi təsvir edilmişdir. «Ölpüş»dəki məhəbbət alovunda yanmaqdan həzz alan xoşbəxt qızla bu bədbəxt qadın arasındakı fərq həyatdakı kontrastı əks etdirir. Roden onun dövrünü valeh edən problemlərdən birinin birbaşa ürəyinə nüfuz edir - qadın kişi üzərində ağalıq edir. Bunu o, heyrətamiz «Hər şeyi məhv edən qadın» əsərində təsvir edir. Freyd nəzəriyyəsinə inam bəsləməklə, o, bizə elə bil ki, dişi pələng olan qadının kişiyə hücum etməsini göstərir. Qadın öz ovu kimi taqətdən düşmüş kişinin üzərinə atılır və kişi ona müqavimət göstərmir. Kişi qadın üçün qul ola bilər, bunu o, «Əbədi büt» əsərində açıb göstərir. Burada qadının başı incə şəkildə irəli əyilmişdir. O, aşağı, elə bil ki, sakit gecənin yüksəkliyindən kişiyə baxır, axırıncının üzü elə bil ki, bol çiçəklərin içərisində olan kimi qadının Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|