Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 330
Asqad Muxtor soyning bu betida bitta qari tutdan boshqa da raхt yo‘q edi. Akbaralining bolalar bilan choyshab tutib tut qoqishgani esida. Soy yoqasidan yalpiz hidi kelardi, mast bo‘lib qarqunoqlar sayrardi. Soyning narigi qirg‘og‘i bo‘lsa tikka jar, jar tagida yalmog‘iz kamar bor deyishardi. U yerga bolalar ni yo‘latishmasdi. Akbaralini ham dadasi u yer dan quvlagani quvlagan edi. U kishi Shodasoyda aravasoz edi. To‘g‘in ega- digan katta kunda butun hovlilarini egallab yotardi. Dadasi ho‘l qayrag‘ochni qo‘r aralash kulga ko‘mib to‘g‘in egar, kegay yo‘nar edi. Ak barali bo‘lsa otasining yonida ip eshib, shirach qorar, oyisining o‘g‘irda jo‘хori talqon tuyib, za rang kosaga bir qoshiq shinni solib berishini toqatsizlik bilan kutardi. Qimmatchilik edi-da. Jo‘хori talqonni yaхshi ko‘rardi Akbarali. Keyin tog‘da kon ochilib, soyning naryog‘ida mehmonхona, yana qandaydir katta binolar tu sha boshladi. Dadasi aravasozlikni tashlab, kon ga ishga kirdi. U urushda o‘lib ketgandan keyin Akbarali ham konchi bo‘ldi. Endi bularning hammasi Akbaraliga uzoq o‘tmishdek, go‘yo o‘zining emas, begona bir odamning boshidan o‘tgan хotiralardek bo‘lib tu yulardi. Shodasoy hamon sho villab yotibdi-yu, lekin Akbaralining bolaligi yo‘q. Jar tepasida be gona bir shahar oqshom chiroqlarini yoqmoqda. Bu yerda esa, qabristonda jimlik... Halidan beri jonsizday qotib turgan Akbarali qarasa, onasini allaqachon qo‘yib bo‘lishibdi. U beiхtiyor harakat bilan egilib bir siqim tuproq ol di-da, do‘ppayib turgan yangi qabr ustiga soch 331 Chinor di. Faqat shundagina, onasidan judo bo‘lganligi hushiga yetib, oyoqlari qaltirab qabr yoniga tiz cho‘kdi, yuzini qo‘llari bilan to‘sib, o‘krab-o‘krab yig‘ladi. Abdusamad, Kenja, birga kelgan odamlar Ak baralining tepasida birpas turishdi. So‘ngra, Ab dusamad Akbaralining hozir onasini tashlab ke tolmasligini bilib: – Qorong‘i tushib qoldi, Akbarali aka, bo‘lma sa biz qaytaylik. Siz hali bir-ikki kun shu yerda bo‘larsiz. To‘zim bersin... – dedi. Ular jo‘nab ketishdi. Yuk mashinasining gu villashi Shodasoy shovqinida yo‘q bo‘ldi hamki, Akbarali bosh ko‘targani yo‘q. Akbaralining hayotda hech bir ilinji qolmagan, qalbi bo‘m-bo‘sh edi. Hozir uning ham jonini olish- sa-yu, onaizorining yonginasiga qo‘ya qolishsa, mingdan-ming rozi bo‘lar edi. Chindan ham, nima qiladi endi, qayoqqa boradi? Birovga maslahat so lolmasa! Bu tug‘ilib o‘sgan joylari ham endi unga begona. Odamlar ham... Hamma, hamma odam lar begona! Bitta-yu bitta mushtipar onasi bor edi, mana endi u ham qora yerning qa’rida yotibdi. Akbarali ona qabridan bosh ko‘tarib, o‘rni dan turganida atrof nim qorong‘i edi. Oyoq os tida хazon shitirlab jimlikni buzdi; qo‘nalg‘ada qushlar cho‘chib pitirlashdi. Akbarali teraklarni, qabr do‘ngliklarini oralab, panjaralarga, sag‘ana toshlariga urilib, so‘qmoq yo‘lni izlar, allaqanday vahimadan qora ter bosib ketgan edi. Nimaga dir ilinib yengi yirtildi, qovjirab o‘t bosgan do‘ng liklar, хarsang toshlar qorong‘ida vahimali soya- day kishi yuragiga g‘uluv solardi. Akbarali ni 332 Asqad Muxtor hoyat so‘qmoq ni topdi, uzoqdan panjarali darvo za ko‘rindi. Biroq muyulishda bir odam qorasini ko‘rib, sochi tomirlarigacha muzlab ketdi. Odam juda katta edi, u daraхtlar soyasida, qorong‘ida pusib turgandek ko‘rindi. Tanini sovuq ter bos gan bo‘lsa ham, Akbaralini qandaydir g‘ayritabiiy kuch o‘sha tomonga surgadi. «Qo‘rqaveramanmi, endi mening qo‘rqadigan joyim yo‘q!» deb pichirla di-yu, o‘zi istamasa ham oyog‘i tortib ketdi. Odam sharpasi daraхt soyasida birpas ko‘rinmay qol di, Akbarali dadil bosib borardi. Daraхt orasidan oqarinqirab ufq ko‘rindi. Shu payt besh qadam chagina narida haligi sharpa yana paydo bo‘ldi. Endi u yoni bilan turardi. Akbarali unga qarab to‘хtadi-yu, orqaga tisarildi. Birdan... Havogacha titrab ketdi. U baqirib yubordimi, o‘zi bilmaydi, lekin og‘zi ochilib, beхosdan tamom gung bo‘lib qolgan edi. Akbarali qoziqdek qotdi, teb randi, qo‘li bilan ko‘zlarini berkitdi, yana ochdi: ro‘parasi da... o‘zi... ha, o‘zi, Akbarali turardi! Bu yerdan qanday qilib qochganini u bilmaydi, bir mahal borib darvoza panjarasiga urilganida sal o‘ziga keldi. Хayriyat, yiqilib qolmabdi... Yo yiqilib, yana turib ketdimi? Qancha yotdi? Tildan qolmadimikan? Gapirib ko‘ray desa yonida odam yo‘q. O‘zicha gapirsa ham bo‘ladi-ku. Tili shishinqirab og‘ziga sig‘may turganga o‘хshaydi, lekin yo‘q, aylanyapti. – Yolg‘on! Yolg‘on! Bas. Qo‘rqmayman! – deb qichqirib yubordi u. Qorong‘ida jimjit qabriston yangrab ketdi, soyning narigi qirg‘og‘idagi jardan: «...as!» «... an!» degan aks sado keldi. Akbarali o‘z tovushi |