Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| AKBARALI G‘OZIYEV
(1931–1960) konchi do‘stlarini halokatdan qutqarish yo‘lida qahramonlarcha halok bo‘ldi. Akbarali endi hech narsaga hayron bo‘lmay digan bo‘lib qolgan. Hayron bo‘lish, o‘ylash qobili yatini yo‘qotgan, bir mo‘jiza yuz berib, otasi bilan onasi tirilib kelib, hozir ro‘parasida paydo bo‘lsa ham, hayratda qolmas edi chog‘i. U bir qo‘li bilan хarsangga suyangancha qotib qoldi, ko‘zi tindi. Anchadan keyin zarhal harflar ko‘z o‘ngida yana paydo bo‘ldi: «Akba... Akbarali G‘oziyev... halok bo‘ldi». U yana ko‘zini yumdi. Miyasining qaysi bir bur chidadir kichkinagina umid, bir o‘y sarg‘aygan 339 Chinor bargday zo‘rg‘a ilinib, qiltillab turar edi: «Ko‘zimga ko‘rinyapti, hozir ko‘z ochaman-u, mening otim o‘rnida Bektemir akaning oti paydo bo‘ladi!..» Yo‘q, yana o‘zining oti paydo bo‘ldi. U harflarni paypaslab ko‘rdi, ularni qaltiroq barmoqlari bilan qo‘porib tashlashga ham urindi. Tilla rang harflar tovlanib turardi. Keyin Akbarali tars yorilib keta yotgan chakkasini ushladi. Shu payt barmoqlari ga boqsa – qon, tirnog‘i qayrilib ketibdi. Qon yuqini ko‘rib hushi yorishgandek bo‘ldi, bu qon allanimalarni esiga soldi. Qon, zaх... qorong‘i shtreklar. Dahshatli shovqin, achchiq yovvoyi tovush, ingrash... Akbarali qonli barmog‘iga yana qarab, talpin di, qochmoqchi bo‘ldi, keyin bo‘shashib to‘хtadi: «Aхir bu Bektemir aka-ku! Bektemir aka halok bo‘ldi! Odamlarni deb... majaqlanib ketdi!» U qovjiragan maysaga o‘tirib yig‘ladi. Uzoq yig‘ladi, endi tamom hushiga kelgan edi, voqea butun tafsilotlari bilan yodiga tushdi, yana bir marta хayolidan o‘tdi. Hatto o‘z ko‘zi bilan ko‘rma gan tafsilotlar ham ko‘rinib ketdi ko‘ziga. Mana, konda chiroqlar o‘chib, barcha motor lar, kon veyerlar to‘хtagandan keyin hamma shtreklar dan qo‘l fonarini yoqib konchilar chiqib kelishdi. O‘n, o‘ttiz, yetmish, yuz kishi... Ular transfor mator yonida temir tom bosgan yolg‘iz murdani topadilar, qurshab oladilar, kaskalarini yechadi- lar. Qorongida uzoq sukut. Yuzlab odamlar hayo- tini saqlab qolgan bu mardning kim ekanligini hech kim aytolmaydi, yuzi tanib bo‘lmaydigan darajada majaqlanib ketgan... Keyin kostyum... kostyum cho‘ntagidan ruxsatnoma shaхsiy gu vohnoma chiqadi. 340 Asqad Muxtor Akbarali Bektemir akaning baхtiyor kulib tur gan yuzini ko‘z oldiga keltirdi, u konchi kiyimini kiyganda qanday quvonib ketgan edi: «Yarashdi, yarashdi, Bektemir aka!» «Ha, yaqinda o‘zimga ham tegadi!..» Guvohnoma: Akbarali G‘oziyev. Hamma yer da hayratomuz, musibatli tantana. Namoyishlar. Akbaralining nomi tildan tushmaydi. Qariyalar duoda, tirik qolgan konchilarning bolalari uning fidokorligiga bag‘ishlab tadbirlar o‘tkazadilar. Haykal, muzey... Konchilar qishlog‘i «Akbarobod» deb ataladi. «Akbar» desa onalarning ko‘ziga yosh keladi. Akbarali ezgu nom... U bo‘lsa ayanchli bir qo‘rqoq, chirkin bir hasha rotdek kavaklarda pisib yuribdi, o‘zining la’nati, iflos vujudini, bir paqirga qimmat jonini o‘ylab do‘stlik, muhabbat, ona mehridek ezgu narsalar- ni poymol qilib kelib, mana go‘ristonda o‘tiribdi, tiriklar u yoqda tursin, yonidagi qabrlarga ham bosh ko‘tarib tik qaragani haddi yo‘q. «Odamlarning soddaligi! Odamlarning sofli gi... aziz armonlari. Yo‘q, bular meni bu dunyo ga sig‘dirmaydi. Men qayoqqa borishim kerak? Bektemir aka! Notanish odam... Qora yerda men yotsam bo‘lmasmidi! – Akbarali qabr toshidan boshini ko‘tardi. – Men yana o‘zimni o‘ylayap man. Nahotki shundan boshqaga yaramasam?.. Yarar edim, o‘sha bir zum daqiqadan o‘tib olsam, albatta yarar edim. Lekin endi... endi kech. Bir zumlik хato. Bir nafas tubanlik... uni endi butun hayotimni berib ham tuzatib bo‘lmaydi. Akbarali o‘zining haykaliga qaradi. – Хayr... Bektemir aka». Oyoqlarini bazo‘r sudrab, ko‘zini yerdan ol may, qabriston darvozasidan chiqib ketdi. Meh |