Ekizler Layout 1

Böyük Karl ayağa qalxdı, çənəsinin tərini silib Quberə müraciətlə
dedi:
– Gedək səhnəyə, onu mənimlə tanış elə.
– Gedək, – deyə Quber həyəcanla dilləndi və biz pərdə arxa -
sına keçdik. Pərdə arxasında heyranların əlindən tərpənmək
müm kün deyildi. Onların çoxu hörmətli dazbaşlar, eynəklilər idi.
Biz də onlara qarışdıq. Çətinliklə də olsa, kütlənin mərkəzinə
soxula bildik. İlahi, orada nə görsək yaxşıdı! Xəfif meh kimi uçan
o gözəl volter kreslosunda uzanmışdı. Ağzıaçıq halda ərəb atı
kimi ləhləyirdi. Üzündən ağ krem və boyanın qarışdığı tər
bulanıq sel kimi axırdı.
– Necə də iyrəncdir! – dedi Böyük Karl və geri qayıtdı. Mən
də onun ardınca. Quber, doğrudan da, yazıqdır. O, münasib im -
kan tapmışdı ki, Bryulova kompliment ünvanlasın. Onun soya -
dını dilinə gətirəndə Bryulov artıq orada yox idi. Bilmirəm, o bu
cəfəngiyatdan canını necə qurtardı.
Hələ baletin qurtarmasına bir hissə qalmışdı, amma biz artıq
teatrda yox idik. Bryulov demişkən, yaxşı deserti kələmlə korla-
maq olmazdı. Bilmirəm “Xitana”dan sonra o, baletə baxıb, yox -
sa baxmayıb, hər halda, bu hadisədən sonra balet barədə heç nə
danışmadı.
İndi isə öz qəhrəmanıma qayıdıram. 
Bryulovun dediyi “Təməl qoyuldu” sözündən sonra təsəvvü -
rümdə müəyyən ümid formalaşdı. Mən şagirdimi daha yaxşı işlə
məşğul etmək barədə fikirləşirdim. Evimdə olan vəsaitlər kifayət
deyildi. Mən antik qalereya barəsində düşünürdüm. Qalereyanın
gözətçisi, bəlkə də, razılaşardı, lakin orada heykəllər elə işıqlan -
dırılıb ki, şəkil çəkmək olmazdı. Çox götür-qoydan sonra mən
Tarasın naturaçısı Antinoya müraciət etdim ki, o, dərs olmayan
saatlarda mənim şagirdimi gips sinfinə buraxsın. Belə də oldu.
Bir həftə ərzində o, Lütsiya Veranın başını, düşkün adam –
Mark Avreliyanı və Kanovun “Dahi”sinin başını çəkdi. Sonra
mən onu fiqurlu sinfə keçirtdim və tapşırdım ki, ilk olaraq
anatomiyanı öyrənmək üçün əzaları dörd tərəfdən çəksin. Mən
118
Taras Şevçenko

---

boş vaxtlarımda sinfə gəlib, yorulmaq bilməyən dostumu çörək
və kolbasaya qonaq edirdim. Əgər mən bunu etməsəydim, o, dai -
mi olaraq qara çörək və su ilə nahar etməli olardı. Hərdən Belve -
de 
rin bədəninə baxanda özümü saxlaya bilməyib, oturub
çəkmə yə başlayırdım. Bu əsər bədii heykəltəraşlığın möcüzəsi
olan nü mu nəvi əsər idi. Heç də təsadüfü deyil ki, kor Mike-
lancelo Herkulesin dincələn gövdəsinə əllərini toxunduranda
zövq alırdı.
Qəribədir, Gersevanov adlı cənab səyahət təəssüratlarında
Mikelancelonun “Dəhşətli məhkəmə” əsərini, dahi Rafaelin fres -
kaları və bir çox məşhur heykəltəraşlıq nümunələrini düzgün,
bədii ifadələrlə tərif etdiyi halda, Belvederin fiqurunda bir parça
mərmərdən başqa heç nə görmədiyini bildirir. Anatomiyadan
sonra o, Germanikanın və rəqs edən meymunun şəklini çəkdi.
Xoş olan səhərlərin birində mən onu Dahi Karla təqdim
etdim. Bryulov bu şəkilləri mehribancasına və mərhəmətlə tərif -
lə dikdə, onun sevincının həddi-hüdudu yox idi. Mən ömrü boyu
həmin anda ondan şad, xoşbəxt insan görməmişəm.
Bir neçə gün belə davam etdi.
- Doğrudanmı, o, həmişə belə xeyirxah, mehribandır, – deyə
məndən dönə-dönə soruşdu.
– Həmişə, – deyə cavab verdim.
– Qırmızı otaq onun sevdiyi otaqdır?
– Hə, sevdiyi otaqdır.
– Hər şey qırmızı! Otaq qırmızı, divan qırmızı, pəncərədəki
pərdələr qırmızı, xalatı qırmızı və şəkli də qırmızı. Görəsən, nə
vaxtsa bir də onu yaxından görə biləcəyəm?
Bu sualdan sonra o ağlamağa başlayırdı. Əlbəttə, mən onu
sakitləşdirməyə çalışmırdım. Axı belə xoşbəxt, ilahi sevinclə
dolu göz yaşlarına necə qıyasan?
– Hər şey qırmızı! – deyə o, göz yaşları içərisində təkrar -
layırdı. Bu səhnəyə adət etdiyimdən günəşin işıqlandırdığı nazik
qırmızı pərdələrdən görünən, çox hissəsində bahalı şərq silahları
asılmış qırmızı otaq bir dəqiqəliyə məni valeh etdi. O isə bunları
ölənə qədər unuda bilməyəcəkdi.
119
Rəssam

---

Uzun və əzablı iztirablardan sonra o hər şeyi unutdu: incə sə -
nə ti, öz mənəvi həyatını, məni, səmimi dostunu və onu zəhər lə -
yən sevgisini hər şeyi tamamilə unutdu, lakin qırmızı dekorasiya
və Karl Pavloviç onun sonuncu sözləri idi.
Bu görüşün növbəti günü mən Karl Pavloviçlə görüşdüm. O
məndən oğlanın ağasının ünvanını, soyadını və adını soruşdu.
Mən ona dedim. O, faytona minəndə dedi: “Axşam gələrsiz!”
Axşamüstü mən getdim. Karl Pavloviç məni bu sözlərlə
qarşıladı:
– O gönüqalın, qanmaz donuzun birisi imiş.
Mən söhbətin kimdən getdiyini təxmin edib soruşdum:
– Necə oldu?
– İş burasındadır ki, siz sabah bu amfibiyanın yanına
getməlisiz. O sizin tələbənizin qiymətini müəyyənləşdirməlidir.
Karl Pavloviçin kefi yox idi, otaqda dinməzcə gəzişirdi. O,
nəhayət, tüpürüb dedi:
– Vandalizm! Yuxarı qalxaq, – deyə mənə müraciət etdi. Biz
sakitcə yuxarıdakı otaqlara qalxdıq. Burada yataq otağı, kitabxa -
na və yemək otağı yerləşirdi. O mənə lampanı gətirməyi buyur -
du və xahiş etdi ki, ucadan nəsə oxuyum. Özü isə səhv et mi -
rəmsə,Vladislavlevin albomu üçün olan “Yatmış kəniz” rəsm-
sepiyasını tamamlamaq üçün əyləşdi. Bizim məşğuliy yətimiz
elə də uzun çəkmədi. Belə ki, gönüqalın, qanmaz donuz onun
fikrindən çıxmırdı.
– Gəlin, küçəyə çıxaq, – rəsmi bağlayaraq o mənə dedi.
Biz sahil kənarı ilə xeyli gedəndən sonra Böyük prospektə
çatdıq.
– İndi o sizdədir? – deyə məndən soruşdu.
– Yox, o mənim evimdə gecələmir.
– Onda gedək şam edək.
Və biz Delinin yanına getdik.
Mən öz dövrümdə bir çox varlı, orta səviyyəli, kasıb rus
mülkədarı görmüşdüm. Hətta daimi olaraq Fransada və İngil -
tərədə yaşayıb, oradakı fermerlərin və əhalinin rifahından fərəhlə
120
Taras Şevçenko

---