Erdem ve mutluluk
Yüklə 32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (5) Çeşitli Yönelişlerin Karışımları
Pazarlama yönelişi de başkalarından uzaklaşmaya daya- nır; ama biriktirici yönelişin tersine, bu uzaklaşma yıkıcı değil dostça bir nitelik taşır. Pazarlama yönelişinin dayanmış olduğu tüm ilke, insanlarla kolayca temas kurmayı, yüzeyde kalan bir bağlılığı ve yalnızca daha derin bir duygusal anlamda onlardan uzaklaşmayı gerektirir. (5) Çeşitli Yönelişlerin Karışımları Yaratıcı olmayan yönelişlerin çeşitli tiplerini ve yaratıcı yönelişi anlatırken, bu yönelişleri sanki birbirinden ayrı tiplermiş, birbirinden büsbütün farklı imişler gibi ele almıştım. Konuyu iyice açıklayabilmek için bu şekilde hareket etmek zorundaydık; çünkü bu çeşitli yönelişlerin karışımlarını anlayabilmek için, daha önce, her bir yönelişin özel niteliğini anlamamız gerekiyordu. Oysa gerçekte, her zaman karışımlarla karşılaşıyo- ruz; çünkü bir karakter hiçbir zaman yalnızca yaratıcı olmayan yönelişlerden birinden ya da yalnızca yaratıcı yönelişten oluş- muş değildir. Çeşitli yönelişlerin bileşimleri içerisinde, yaratıcı olmayan yönelişlerin kendi aralarındaki karışımları ile, yaratıcı yöneliş ve yaratıcı olmayan yönelişler arasındaki karışımları birbirinden ayırmak zorundayız. Birinci tipten olanlardan bazıları birbirlerine daha yakındırlar; sözgelişi, alıcı yöneliş genellikle biriktirici yönelişle değil de, sömürücü yönelişie karışma eğilimini gösterir. Biriktirici yönelişte, ilgili kişi objeden uzaklaşmış olduğu halde, alıcı ve sömürücü yönelişlerin her ikisinde de kişi ile obje arasında yakınlık vardır. Bununla birlikte, birbirine en az yakın olan yönelişlerin karışımlarına da sık sık rastlanmaktadır. Bir insanın karakterini belirlemek istiyorsak, bunu genellikle o insanda hangi yönelişin belirgin durumda olduğunu göz önünde tutarak yapmak zorundayız. 137 ı 127 Yaratıcı olan ve olmayan yönelişler arasındaki karışım üzerinde daha fazla durmak gerekecektir. Yönelişi tümüyle yaratıcı olan ya da yaratıcılıktan büsbütün yoksun bulunan bir insan yoktur. Şu var ki, her insanın karakter yapısındaki yaratıcı olan ve olmayan yönelişten biri ya da öteki daha ağır basar ve bu da yaratıcı olmayan yönelişlerin niteliğini belirler. Daha önce, yaratıcı olmayan yönelişler üzerinde dururken, bunların belli bir karakter yapısında egemen durumda oldukları varsayılmıştı. Şimdi, yaratıcı olmayan yönelişlerin, yaratıcı yönelişin egemen olduğu bir karakter yapısı içerisindeki niteliklerini göz önünde bulundurarak, daha önce söylediklerimizi tamamlamalıyız. Burada, yaratıcı olmayan yönelişler kendi başlarına egemen oldukları zamanki olumsuz anlamları taşıyacak yerde, farklı ve yapıcı bir nitelik kazanmışlardır. Gerçekten de, yaratıcı olmayan yönelişler -daha önce belirtmiş olduğumuz şekilde ele alındıklarında- yaşamanın normal ve zorunlu bir parçası olan yönelişlerin bozulmuş şekilleri olarak görülebilirler. Her insan, hayatta kalabilmek için, başkalarının verdiği şeyleri alabilmek (kabul edebilmek), başkalarından bir şeyler alabilmek, biriktir- mek ve değiş-tokuş etmeyi bilmek zorundadır. Otoriteye boyun eğmeyi, başkalarına önderlik etmeyi, yalnız başına kalabilmeyi ve kendini göstermeyi de bilmek zorundadır. Ancak nesneleri elde etme ve kendisi ile başkaları arasında ilişki kurma biçimi büyük ölçüde yaratıcı olmayan türden olduğu zamandır ki, kabul etme, alma, biriktirme ve değiş-tokuş etme yetenekleri, "zorla alma", "sömürme", "biriktirme" ve "pazarlama" ihtiyacını duyma ve istediği şeyi bu gibi yollara başvurarak elde etme eğilimine dönüşür. Yaratıcı yönelişin egemen olduğu bir kimsedeki sosyal ilişkilerin yaratıcı olmayan şekilleri ise -bağlılık, otorite, çekicilik ve kendini gösterme- yaratıcı olmayan yönü ağır basan bir kişide, "boyun eğme"ye, "başkalarına egemen olma"ya, "el-çekme"ye ve yıkıcılığa dönüşür. Bu bakımdan, yaratıcı g e l e c e ğ e yönelik gelecekten ve g e ç m i ş t e n y o k s u n açık-fi kirli herhangi bir ilkeye v e d e ğ e r e bağlı değil sosyal, ahbap-canlısı yalnız başına kalamaz yeni d e n e y i m l e r e açık a m a ç s ı z d o g m a l a r a bağlı değil "öyle de olur, böyle de olur" gibi bir t u t u m içinde iş-çıkarmasını bilir g e r e ğ i n d e n çok çalışır meraklı incelikten y o k s u n (patavatsız) (bilmek, ö ğ r e n m e k ister) zeki aşırı d e r e c e d e akılcı u y m a y e t e n e ğ i var a y r ı m g ö z e t m e z h o ş g o r u l u kayıtsız (ilgisiz) nükteli zevzek, gülünç d u r u m a d ü ş e r eliaçık s a v u r g a n Olumlu ve olumsuz görünüşler, iki ayrı türden belirtiler değildir. Bu özelliklerden her biri, egemen durumda bulunan yaratıcı yönelişin derecesine göre belirlenmiş olan bir süreklilik zinciri içerisinde bir halka olarak tanımlanabilir; sözgelişi, akla uygun sistemli bir düzenlilik, yaratıcılık yüksek bir düzeye ulaştığı zaman karşımıza çıkabilir; oysa yaratıcılık azaldıkça, gerçekte kendi amacını bozmaktan başka bir işe yaramayan akıldışı, ukalâ, zorlayıcı bir düzenliliğe dönüşerek yozlaşır. Aynı şey gençlik ve dinçlikten çocuksuluğa, ya da gururlu olmaktan kibirli olmaya doğru giden değişmeler için de doğrudur. Yalnızca temel yönelişleri göz önünde bulundurmakla, her insanda, aşa- ğıda belirtilmiş olan olguların etkisiyle oluşan bu tür değişimlerin değişirlik derecesini görebiliriz: 141 ı 1 27 1) Yaratıcı olmayan yönelişler, hangisinin daha ağır bastığına göre çeşitli şekillerde birbirlerine karışmışlardır. 2) Var olan yaratıcılığın derecesine göre her birinde bir nitelik farkı oluşmaktadır. 3) Farklı yönelişlerden her biri maddî, duygusal ya da düşünceyle ilgili etkinlik alanlarında farklı bir güçle etkide bulunabilmektedir. Kişiliğin genel tablosuna, farklı mizaçları ve yetenekleri de katacak olursak, bu temel unsurların karşılıklı etkilerinden oluşan düzenin, kişilikte sayısız değişikliklere yol açacağını kolayca kestirebiliriz. Yüklə 32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|