4.3. Hakim iĢə onun baxdığı məhkəmədə daimi təcrübəyə malik olan vəkillərlə öz Ģəxsi qarĢılıqlı
münasibətlərində əsaslı Ģübhələr doğura və ya hakimdə hər hansı üstün tutma və ya
qabaqcadan hasil olan qənaət münasibətinin mövcudluğu görüntüsünü yarada bilən
vəziyyətlərdən çəkinməlidir.
ġərh
Vəkillərlə dostluq əlaqələri
119. Hakim korpusunun və vəkilliyin nümayəndələri arasında dostluq əlaqələri və ünsiyyət qədim və
hörmətə layiq ənənə sayılır. Hakimlər fil diĢindən hazırlanan qalalarda deyil, real həyatda yaĢadıqları
üçün hakim vəzifəsinə girərkən vəkillərlə olan bütün əlaqələrini nə kəsə bilər, nə də ki kəsməlidirlər.
Hakimin cəmiyyətdən, o cümlədən öz dostlarından, iĢ yoldaĢlarından, həmçinin vəkillər sırasından olan
həmkarlarından təcrid olunması hüquqi prosesdə də arzu olunmayandır. Həqiqətən, hakimin vəkillərlə bu
və ya digər tədbirlərə qatılmasının bir sıra üstünlükləri vardır. Belə tədbirlər hakimlərlə vəkillərin
münasibətlərindəki gərginliyi aradan qaldırmağa imkan yaradan qeyri-rəsmi ünsiyyətə, habelə hakimin
vəzifəyə təyin olunduqdan sonra məruz qaldığı keçmiĢ həmkarlarından uzaqlaĢmanın və təcrid olunmanın
müəyyən dərəcədə qarĢısını almağa rəvac verir. Bununla belə, hakim öz hərəkətlərində sağlam düĢüncəni
əsas tutmalı və ehtiyatlı olmalıdır.
Ayrı-ayrı vəkillərlə qarĢılıqlı dostluq münasibətləri
120. Hakimin iĢə baxdığı məhkəmədə müntəzəm olaraq iĢtirak edən vəkillə qarĢılıqlı dostluq
münasibətləri və ünsiyyət narahatlıq doğuran haldır və belə münasibətlərin daim tarazlaĢdırılması
zəruridir. Bir tərəfdən, hakimin məhkəmədənkənar dostluq əlaqə və münasibətlərinə maneçilik
törədilməməlidir. Digər tərəfdən, əgər iĢə baxılması zamanı vəkil qismində hakimin dostu, yaxud keçmiĢ
iĢ yoldaĢı və ya partnyoru iĢtirak edirsə, hakimdə qərəzli münasibətin və tərəfkeĢliyin mövcudluğu
görüntüsü problemi meydana çıxır. Son nəticədə, həqiqətən vəkillə həddindən artıq yaxın münasibətlərdə
olmasını və ya yalnız belə halın görüntüsünün mövcudluğunu hakim özü həll etməlidir. Həmin həddin
haradan keçməli olduğunu hakim özü həll edir. Hakim özünə vəkillə dostluq münasibətlərinin onun
vəzifələrinin icrasına təsir edə bilib-bilməməsi və onun sosial münasibətlərinin xarakteri barədə ətraflı
məlumata malik olan müĢahidəçinin onun ədalət mühakiməsini həyata keçirmək qabiliyyətindən əsaslı
olaraq Ģübhələnə bilib-bilmədiyi sualını verməlidir. Hakim, həmçinin öz iradəsindən asılı olmayaraq
baxdığı iĢə aid olan məhkəmədənkənar məlumat əldə edə bilməsi təhlükəsi ilə də bağlı özünə hesabat
verməlidir. Ona görə də, hakim, əgər bu əlaqələr əsaslı olaraq hakimlə vəkil arasında yaxın Ģəxsi
münasibətlərə dəlalət edən kimi Ģərh edilə bilərsə, baxdığı konkret iĢdə iĢtirak edən vəkillə Ģəxsi
əlaqələrdən uzaq durmağa çalıĢmalıdır. .
Hakimin həm də qonĢusu olan vəkillə qarĢılıqlı dostluq münasibətləri
121.Yaxın qonĢusu onun iĢlərə baxdığı məhkəmədə müntəzəm iĢtirak edən vəkil olan hakim, özünün
baxdığı iĢ üzrə müdafiəçi qismində həmin vəkilin çıxıĢ etdiyi dövr istisna olmaqla, bu vəkillə hər cür
əlaqələrdən çəkinməməlidir. Konkret hallardan asılı olaraq, hakimin həmin vəkillə ünsiyyəti müəyyən
hədlərdə o Ģərtlə mümkündür ki, bu ünsiyyət hakimin tez-tez özü-özünə etiraz etməsi barədə bəyanatları
üçün əsas və onun obyektivliyi və qərəzsizliyinin etibardan salına bilməsinə dair əsaslandırılmıĢ
ehtimallar üçün səbəb kimi çıxıĢ etməsin.
Vəkillərin iĢtirakı ilə keçirilən görüĢlərə getmək
122. Hakimin, məsələn, baĢ vəkil təyinatına layiq görülmüĢ vəkillərin öz nailiyyətlərini bayram etmək
üçün təĢkil etdikləri böyük gecələrə və ya digər tədbirlərə getməsinə etiraz etməyə heç bir əsaslar yoxdur.
Belə tədbirdə həmin hakimin iĢə baxdığı məhkəmədə çıxıĢ edən vəkillər də iĢtirak edə bilsələr də, onlarla
blavasitə əlaqələrdən o halda uzaq durmaq lazımdır ki, müdafiəçi qismində həmin vəkillərin iĢtirak
etdikləri iĢ məhkəmə baxıĢında olsun. Bu cür görüĢün keçirildiyi təqdirdə hakim baxılan iĢ haqqında hər
hansı söhbətlərdən çəkinməli və konkret hallardan asılı olaraq, ilk imkandaca həmin görüĢ barədə tərəfləri
məlumatlandırmalıdır. Belə hallarda rəhbər tutulmalı olan əsas fikir ondan ibarətdir ki, bu cür ünsiyyət
vəkillə hakim arasında xüsusi qarĢılıqlı münasibətlərin mövcudluğu görüntüsünü yaradırmı və ya
yaranmasına gətirib çıxara bilərmi və belə xüsusi qarĢılıqlı münasibətlərin mövcudluğu hakimin həmin
vəkilin fikirləri ilə razılaĢmağa hazır olduğunu ifadə edirmi?
Sadə qonaqpərvərliyin nümayiĢ etdirilməsi
123. Adətən, hakimlərə vəkillərin və hüquq peĢəsinin digər nümayəndələrinin qeyri-rəsmi görüĢlərinə və
toplantılarına dəvəti qəbul etməyə icazə verilir. Belə tədbirlərdə adətən yer alan qeyri-rəsmi danıĢıqları və
müzakirələri nəzərə alaraq, vəkillərlə bu cür görüĢləri dəstəkləmək lazımdır. Lakin hakim özünün baxdığı
iĢ üzrə müdafiəçi qismində çıxıĢ edə bilən vəkildən hədiyyə qəbul etməməli, yaxud habelə hüquq firması
tərəfindən keçirilən və qonaqpərvərliyin miqyası qəbul olunan həddi aĢan gecədə və ya qəbulda iĢtirak
etməməlidir. Belə hallarda rəhbər tutulmalı olan meyar bu cür tədbirin vəkillərin adətlərinə o qədər də
dözümlü münasibət göstərə bilməyən kənar müĢahidəçinin nəzərində necə görünməsidir.
Hüquq firmasının qonağı
124. Hüquq firması tərəfindən keçirilən gecədə və ya qəbulda hakimin iĢtirakının mümkünlüyü bu
tədbirin təĢkilatçısı qismində kimin çıxıĢ etməsindın, tədbirə qonaq qismində kimin dəvət edilməsindən
və tədbirin xarakterinin necə olmasından asılıdır. Hakim belə tədbirdə iĢtirak etmək qərarına gələrkən,
yerli adətlər barədə Ģəxsi biliklərinə, həmçinin bu növdən olan keçmiĢ tədbirlərdəki təcrübəsinə əsaslanır.
Vəziyyətdən asılı olaraq, hakim tədbirin təĢkilatçısından tədbirə daha kimlərin dəvət olunması və onun
miqyası barədə məlumat əldə edə bilər. Konkret firma potensial müĢtərilərə özünü və ya öz xidmətlərini
təklif edən kimi göründüyü halda, xüsusi ehtiyatlılıq tələb olunur. Bundan baĢqa, peĢəkar assosiasiyalar
tərəfindən keçirilən nümayəndəlik tədbirləri (hansılara ki hakimləri geniĢ marağa səbəb olan məsələlər
üzrə çıxıĢ etmək üçün tez-tez dəvət edirlər) ilə ayrı-ayrı hüquq və ya vəkillik firmalarının keçirdiyi
tədbirlər arasında dəqiq sərhəd mövcuddur. Hakim hüquq firması tərəfindən keçirilən gecədə iĢtirakının
cəmiyyətin nəzərində onun qərəzsizliyini əksiltməməsini təmin etməlidir.
Hakimin əvvəllər iĢlədiyi vəkillik kontoruna, firmasına və ya bürosuna getməsi
125. Hakimin əvvəllər iĢlədiyi vəkillik kontoruna və ya hüquq firmasına getməsinin qanunauyğunluğunun
qiymətləndirilməsi zamanı ehtiyatlı olmaq lazımdır. Məsələn, hakimin əvvəllər iĢlədiyi vəkillik
kontoruna
və ya hüquq firmasına illik toplantıda, firmanın üzvünün baĢ vəkil və ya keçmiĢ iĢ yoldaĢının hakim təyin
olunması münasibətilə keçirilən təntənəli gecədə və ya qəbulda iĢtirak etmək üçün getməsi, bir qayda
olaraq, qanunauyğun hesab edilir. Lakin vəziyyətdən asılı olaraq, hakimin əvvəllər iĢlədiyi firmaya
keçmiĢ həmkarları ilə ünsiyyətdə olmaq üçün həddindən artıq tez-tez getməsi heç də qanunauyğun
olmaya bilər. Əvvəllər prokuror iĢləmiĢ hakim həm prokurorluq, həm də polis xidməti üzrə əvvəllər birgə
iĢləmiĢ olduğu öz keçmiĢ həmkarları ilə həddindən artıq yaxın əlaqələrdən çəkinməlidir. Hətta hər hansı
qərəzlilik görüntüsü də istisna edilməlidir. Kronizm əsasında qurulan münasibətlər belə düzgün deyildir.
Məhkəmə iĢində tərəflərlə qarĢılıqlı münasibətlər
126. Əgər belə qarĢılıqlı münasibətlər əsaslı olaraq qərəzli münasibətin mövcudluğu görüntüsünü yarada
və ya hakimin iĢə baxılmasında iĢtirakdan kənarlaĢdırılması zərurətini Ģərtləndirə bilərsə, hakim özünün
iĢə baxdığı məhkəmədə tez-tez tərəf qismində çıxıĢ edən Ģəxslərlə həddindən artıq yaxın qarĢılıqlı
münasibətlərdən çəkinməli və ehtiyatlı olmalıdır: bu, xüsusilə nazirlərə və hökumət məmurlarına,
bələdiyyə iĢçilərinə, prokurorluq orqanlarının nümayəndələrinə və dövlət müdafiəçilərinə aiddir. Hakimin
həmin vəzifəli Ģəxsin və ya vəkilin məhkəmədə tez-tez görünməsini, özünün onunla qarĢılıqlı
fəaliyyətinin xarakterini və intensivliyini, iĢlədiyi hüquq ictimaiyyətinin mədəni xüsusiyyətlərini,
həmçinin baxılan və ya baxılacaq iĢin xüsusiyyətlərini nəzərə alması məqsədəuyğundur.
Gizli cəmiyyətlərə üzvlük
127. Hakimə onun iĢlədiyi məhkəmədə müdafiəçi qismində çıxıĢ edən vəkilin də daxil olduğu hər hansı
gizli cəmiyyətə üzv olmaq məsləhət deyil, çünki bu, qardaĢlıq məcəlləsinə əsasən həmin vəkilə hər hansı
üstünlüklərin verilməsi mümkünlüyü barədə fikir formalaĢdıra bilər.