Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
133 
Balıq  yağı  özündə  omeqa-3  yağ  turşularını  ehtiva 
etdiyi üçün onun sağlamlığa faydası haqqında daha çox 
dəlil var. Omeqa-3 bitki yağlarında olsa da, sağlamlığı 
qorumaqda  daha  az  təsirə  malikdir.  Bunun  əksinə 
olaraq dəniz planktonları omeqa-3 yağ turşusunun EPT 
və  DHT-na  çevrilməsində  çox  böyük  təsirə  malikdir. 
Balıqlar  bu  planktonları  yeyəndə  EPT  və  DHT  baxı-
mından zənginləşirlər. Buna görə də balıq insan bədəni 
üçün  çox  əhəmiyyət  kəsb  edən  bu  yağ  turşularının 
olması baxımından ən zəngin qidalardan hesab edilir. 
 
Balıqdakı yağ turĢularının həyati  
əhəmiyyətli faydası 
 
Balıqdakı yağ turşularının əsas xüsusiyyəti isə bə-
dənin enerji istehsalına təsir göstərməsidir. Bu yağ tur-
şuları bədəndə oksigenə bağlanaraq elektron transferini 
həyata  keçirir  və  bədəndəki  bəzi  kimyəvi  reaksiyaları 
enerji  ilə  təmin  edir.  Buna  görə  də  balıq  yağı  baxı-
mından  zəngin  qidaların  yorğunluğun  aradan  qaldır-
masına,  qavrayış  gücünü  və  hərəkət  qabiliyyətini 
artırdığına dair dəlillər də var. Omeqa-3 insanın diqqət 
qabiliyyətini  də  onun  enerji  səviyyəsi  qədər  artırır. 
Balığın “zəka qidası” adlandırılmasının elmi əsası var, 
çünki  beyindəki  yağın  əsas  tərkibi  özündə  omeqa-3 
yağ turşularını ehtiva edən DHT-dır. 
 
Ürək-damar sisteminin sağlamlığında  
balığın əhəmiyyəti 
 
Balığın  tərkibində  olan  omeqa-3  yağ  turşusu 
qandakı  xolesterolu,  triqliseridi  və  qan  təzyiqini  aşağı 
salır. Bu turşu ürəyin sağlam fəaliyyətini təmin etməsi 
ilə  məşhurdur.  Triqliserid  yağın  bir  növüdür, 

---

 
134 
tərkibindəki bol yağ və az protein baxımından LDL-yə 
(pis  xolesterola)  oxşayır.  Triqliseridin  səviyyəsinin 
artması  xüsusilə  xolesterolun  səviyyəsi  yüksələndə 
ürək xəstəliyi riskini çoxaldır. Balıq yağları infarktdan 
sonra  anormal  ürək  döyüntülərini,  həyatı  təhdid  edən 
riskləri də azaldır. 
ABŞ-ın  Tibb  Birliyinin  apardığı  bir  araşdırma 
göstərib  ki,  həftədə  5  dəfə  balıq  yeyən  qadınlarda 
infarkt  keçirmə  nisbəti  30%-ə  qədər  azalır.  Bunun 
balıq  yağında  olan  omeqa-3  yağ  turşularının  qanın 
daha  az  laxtalanmasına  səbəb  olmasından  qaynaqlan-
dığı  güman  edilir.  Qanın  damarlarımızda  adi  sürəti 
saatda  60  km-dir  və  qanın  kifayət  qədər  duruluğu, 
onun  axınının,  miqdarının,  sürətinin  normal  səviyyədə 
olması  həyati  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Qanımız  üçün  ən 
böyük təhlükə – qanaxma kimi zəruri vəziyyətlər istis-
na  olmaqla  –  laxtalanaraq  duruluğunun  azalmasıdır. 
Balıq  yağları  qandakı  trombositlərin  (bədəndə  qanax-
ma  olanda  qanı  intensivləşdirən  qan  plakcıqları)  bir-
birinə  yapışmasına  mane  olaraq  qanın  laxtalanmasını 
azaltmaqda  da  təsirlidir.  Əks  halda  qanın  qatılaşması 
damarların  daralmasına  səbəb  olur.  Bu  vəziyyət  də 
başda  ürək,  beyin,  göz  və  böyrək  olmaqla  bədəndəki 
bir çox orqanların qanla kifayət qədər yaxşı qidalanma-
masına,  ləng  çalışmasına  və  tədricən  fəaliyyətini  itir-
məsinə  gətirib  çıxarır.  Məsələn,  aorta  qan  damarının 
laxtalanması  nəticəsində  damarların  tıxanması  infarkt, 
iflic  və  ya  başqa  xəstəliklərin  yaranmasına  gətirib 
çıxara bilər. 
Omeqa-3  yağ  turşuları  eritrositlərin  (qırmızı  qan 
hüceyrələri)  daxilində  oksigen  daşıyan  hemoqlobin 
molekulunun  istehsalında  və  hüceyrə  zərindən  keçən 

---

 
135 
qidalara nəzarət edilməsində də mühüm rol oynayır və 
bədən  üçün  ziyanlı  yağların  zərərinin  qarşısını  alır. 
Araşdırmalar  balıqdakı  omeqa-3  yağ  turşularının  in-
farkt riskini azaltdığını sübut edib. 
 
Balığın yeni doğulan uĢaqların inkiĢafında rolu 
 
Omeqa-3  yağ  turşuları  insan  beyninin  və  retina-
sının əhəmiyyətli bir tərkibi olduğu üçün, xüsusilə təzə 
doğulan  uşaqların  ehtiyacı  ilə  bağlı  olan  10  ildə 
mühüm tədqiqatların mövzusu olub. Omeqa-3 xüsusilə 
hamiləlik  dövrü  boyunca  və  uşaqlıq  dövrünün  başlan-
ğıcında beyin və sinirlərin uyğun şəkildə inkişafı baxı-
mından  çox  əhəmiyyətlidir.  Ana  südü  də  təbii  və  mü-
kəmməl bir omeqa-3 anbarı olduğuna görə alimlər ana 
südünün vacibliyini xüsusi vurğulayırlar. 
 
Oynaqların sağlamlığına faydası 
 
Revmatizm  artrit  xəstəliyində  (revmatizmlə  bağlı 
oynaq  iltihabı  -  enflamasionu)  ən  əhəmiyyətli  risk 
oynaqlarda yaranan aşınmanın qarşısıalınmaz bir təxri-
bata  səbəb  olmasıdır.  Omeqa-3  yağ  turşusu  baxımın-
dan zəngin bir qidalanmanın artritin yaranmasına mane 
olduğu,  şişən  və  həssas  oynaqlarda  narahatlığın  da 
yüngülləşdiyi sübut olunmuşdur. 
 
Beyinin və sinir sisteminin sağlam  
fəaliyyəti üçün faydası 
 
Omeqa-3 yağ turşusunun beyin və sinir sisteminin 
sağlam 
şəkildə  çalışmasında  təsirləri  bir  çox 
tədqiqatlar  nəticəsində  təsdiq  edilib.  Həmçinin  sübut 
edilib  ki,  balıq  yağının  qəbul  edilməsi  depressiya  və 

---

 
136 
şizofreniya  əlamətlərini  yüngülləşdirir,  Altsheymer 
xəstəliyinin  (yaddaşın  zəifləməsinə  səbəb  olan,  gün-
dəlik yaşayış aktivliyinə mane olan bir beyin xəstəliyi) 
qarşısını alır. Məsələn, depressiyaya məruz qalan və 12 
həftə  ərzində  1  q  omeqa-3  yağ  turşusu  qəbul  edən 
adamlarda  gərginlik,  narahatlıq,  kədər  və  yuxu 
problemləri kimi əlamətlərin azaldığı sübut olunub. 
 
Infeksiya narahatçılığına faydası, immunitet 
sistemini gücləndirməsi 
 
Omeqa-3  yağ  turşuları  həmçinin  anti-enflamatuar 
(enflamasion  –  şişmə,  qızartı  və  ağrı  vəziyyəti)  kimi 
fəaliyyət  göstərir.  Buna  görə  də  o  revmatizmalı  artrit 
(revmatizmaya  bağlı  oynaq  enflamasionu),  osteoartrit 
(vaxt  ötdükcə  oynaqların  fəaliyyətini  pozan  xəstəlik), 
kolit  (bağırsaq  infeksiyası  ilə  bağlı  xoralar)  və  lupus 
(dəridə  yaranın  meydana  gəlməsinə  səbəb  olan  dəri 
xəstəliyi)  xəstələrinin  hamısında  istifadə  edilə  bilər. 
Bundan başqa, onun miyelini (sinir hüceyrələrini örtən 
zər) qorumaq xüsusiyyəti var. Buna görə də o qloxoma 
(gözdaxili  təzyiqin  artması  ilə  korluğa  səbəb  olan 
xəstəlik),  multipl  skleroz  (beyin  və  onurğa  beynində 
toxuma  bərkiməsi  nəticəsində  yaranan  ölümcül  xəs-
təlik),  osteoporoz  (sümük  toxumasının  strukturunun 
zəifləməsinə səbəb olan  xəstəlik) və şəkər xəstələrinin 
müalicəsində istifadə edilir. 
Bütün  bunlarla  yanaşı,  onun  miqren  xəstələrində, 
anoreksiyada  (ölümcül  ola  bilən  yemək  pozuntusu), 
yanığın  müalicəsində  və  dəri  sağlamlığı  ilə  bağlı 
problemlərin müalicəsində də kömək etdiyi bildirilir. 
Yüksək  səviyyədə  omeqa-3  yağ  turşusuna  malik 
balıqla  qidalanan  Qrenlandiya  eskimoslarının  və 

---