Haci səbuhi İbrahimov heydəR ƏLİyev
Yüklə 192 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında olduğu kimi dünya ədəbiyyatında qəzəl və poemaları ilə şöhrət qazanan şair mərsiyə janrında da qələmini sınamış, əsl ustad olduğunu təsdiq etmişdir. Azərbaycan əlyazma mətnlərində mərsiyə janrının bəzi xüsusiyyətləri demək olar klassik ədəbiyyatla həmyaşıddır. Bu janrın əsas növhələri Nizami, Xaqani, Nəsimi və Füzulidən başlamaqla öz intibah dövrün yaşamışdır. Sonralar bu janr ədəbiyyatımızda qüdrətli şairlər tərəfindən davam etdirilərək böyük inkişaf yolu keçmişdir. Ancaq təsüf hissi ilə demək lazımdır ki, sovet hakimiyyəti illərində İslam dininə olan qadağalarla bağlı ən böyük zərbə bəlkə də mərsiyə janrında yazılan ədəbiyyatımıza dəymişdir. Beləki o dövrdə ərəb əlifbası ilə yazılmış bütün əsərlər yandırılarkən mərsiyə janrında yazılan əlyazma mətnlərinin böyük əksəriyyəti məhv edilmişdir. Lakin insanların hafizəsindən tam da silib atmaq mümkün olmamışdır. Nəhayət, son dövrün yadigarlarından olan Məhəmmədhüseyn Şəhriyar mərsiyə ədəbiyyatına müraciət edərək onu yenidən yazılı şəkildə dirçə İtməyə müvəffəq olmuşdur. Azərbaycanın xalq şairi Qabil də Qanlı yanvar hadisələrindən qəhərlənərək bu janra müraciət etmiş və “Xalqımı, millətimi giilləbəran eylədilər” adlı mərsiyəsini yazmışdır. Göründüyü kimi mərsiyə janrı bütün dövrlərdə öz aktuallığını qoruyub saxlamış, insanların dərdini, kədərini, ağrı-acısını bədii rəngarəngliklə özündə əks etdirmişdir. Xalqımızın unudulmaz şairi Mirzə Ələkbər Sabir Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində əsasən satira janrının ən qüdrətli nümayəndəsi kimi tanınır.Bəlkə çoxları bilmir ki, böyük satira ustası həm də qəlb sızladan, insanın ruhuna təskinlik gətirən gözəl mərsiyə nümunələri də yaratmışdır. Bu baxımdan onun “Yaralı” adlı mərsiyəsi olduqca təsirediçidir. Şair burada Kərbəla müsibətini ürək ağrısıyla nəzmə çəkərək imam Hüseyn əleyhis-salamın məktəbini, onun getdiyi xətti- hərəkətiııi, şəhidlik məqamını ön plana çəkir, əhli-beyt sevərlərinə vətən sevgisini, əqidə və xeyirxah amallar yolunda canından belə keşməyi təlim etdirir. Şair mərsiyə janrının mətlə beytində belə xitab edir: Nəzəri lütf ilə bax sahəti Şirvanə Hüseyn, Qıl Kərəm həşridə bu cəmi-pərişanə Hüseyn, Yaralı quş kimi Sabir gəlüb əfqanə Hüseyn, 259 Bəzmi matəmdə açıb nohə deyərlər yaralı. XIX əsr nohə ədəbiyyatının məşhur nümayəndələrindən biri tanınmış Hacı Molla Məhəmməd Naxcıvani də yaratdığı əsərlərinin əksəriyyətini mərsiyə janrına həsr etmişdir. Şərq aləmində tanınan və sevilən “Səhabəd-dümu”, “Qürrətul-əbsar”, “Kəşkülü-nurJ kimi əsərləri buna bariz nümunədir. Kərbəla hadisəsinə aydınlıq gətirən müəllif deyir: Xuda, gəlib bu Hüseyn aləmə şəhadət üçün, Qəbul edibdi şəhid olmağı şəfaət üçün. O vaxtın hörmətinə Kərbəlada qan içəcək, Əliyyi Əkbərinin qəddinə kəfən biçəcək.(37, s. 478) Bu mövzuda adları çəkilən şair və yazıçılarımız xeyli yaradıcılıq işləri aparmaqla bir daha Azərbaycan əlyazma mətnlərində mərsiyə janrının bəzi xüsusiyyətlərini ən ali poetik dildə qələmə almışlar. Poeziyamızın bir qolunu təmsil edən mərsiyə janrının tədqiqi günümüzün ən aktual mövzularındandır. Bütün bu fəlsəfi fikirlərin məntiqi nəticəsidir ki, xalqımız öz tarixi keçmişini, adət-ənənələrini, milli dəyərlərini unutmur, yaddan çıxarmır və onun təhrif olunmasına yol vermir. 2 6 0 - Q U R B A N B A Y R A M I N I N M Ü H Ü M Ə H Ə M İ Y Y Ə T İ Məlum olduğu kimi, islam dininin ən geniş yayılmış adətlərindən biri də Qurban bayramıdır. İctimai cəmiyyət belə hesab edir ki, islam dininin başqa ayin və mərasimləri kimi Qurban bayramı da zəhmətkeşlərə ideoloji təsir göstərməklə, onların şüurunu dini duyğularla və real gerçəkliklə əzmləşdirməkdən başqa, həm də dinin maariflənməsi istiqamətində atılan böyük mənəvi yardımdır. Məhz bu baxımdan Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2006- cı il 18 dekabr tarixli 489 nömrəli fərmanının 2-ci hissəsinə əsasən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası və Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin məlumatına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti 2012-ci ildə Novruz, Ramazan, Qurban bayramları haqqında 07 dekabr 2011-ci il tarixli 198 nömrəli qərar qəbul etmişdir ki. bunların da əsas mahiyyəti və əhəmiyyəti olduqca böyükdür. 1400 il bundan əvvəl nazil olmuş sonuncu səmavi kitab Qurani-Kərimin şərh etdiyinə görə Qurban bayramı bəşəriyyətdə ən böyük müqəddəs bayramdır ki, buna da İslam aləmində “Eyd əl- əzha” (“Qurban bayramı”) və yaxud “Eyd əl-kəbir” (Böyük bayram) deyilir. Bu bayram dinə etiqad edən bütün insanlar üçün ən əziz gün sayıldığına görə onu müqəddəs bir mərasimə çevirmişlər. Tarixi faktlarla yanaşı milli sərvətimiz olan Naxçıvan əlyazma mətnlərində göstərilir ki, Qurban bayramı islam dinindən qabaq meydana gəlsə də, onun əsas ehkamları İslam dini ilə sıx bağlıdır. Qurban bayramı, hicri-qəməri təqvimi ilə zilhiccə ayının 10-da böyük sevinclə qeyd edilir. Bu bayram həzrəti İbrahim əleyhis-salamın əhdinə vəfa edərək ш oğlu ismayıl əleyhis-salamı Allah yolunda qurban kəsməyə hazır olması və İlahidən oğluna əvəz göndərilmiş qoç qurbanlığı kəsməsi ilə əlaqədar qeyd edilir, odur ki, bu bayrama- İsmayıl qurbanı da deyilir. Əlyazma Risalələrdə göstərilir ki, Qurbanlıq heyvan qoyun, keçi, dana və dəvədən ibarət ola bilər: dəvədirsə - beşillik, danadırsa 261 Yüklə 192 Kb. Dostları ilə paylaş:
|