Haqq-hesab kitab indd
Yüklə 306,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ”(“Aşıq Hüseyn Şəmkirli. Toplayanı, tərtib edəni, ön sözün müəllifi f.e.d., professor Rüstəm Rüstəmzadə”. Bakı, 1991, səh.3)
- ”(“Ozan-aşıq sənətinin tarixi” Bakı. 2013, səh.279).
- .”Azərbaycan şifa- hi xalq ədəbiyyatı” (Bakı, 1992)
- Zəhra
150 Nazir Əhmədli Söyün “Dilqəmi” sağ havasını yaratmış və bədbəxt atanın müəyyən təsəlli tapmasına səbəb olmuşdur. Aşıq Söyünü bəzi tədqiqatçılar Molla Pənah Vaqifi n bacısı oğlu, bəziləri isə bacısı nəvəsi sayırlar. Onların ara- sında hansısa qohumluq əlaqəsini təsdiq və ya təkzib et- məyə əlimizdə heç bir sübut-dəlil olmasa da, onun Vaqifi n bacısı oğlu olduğunun mümkün olmadığını mütləq qeyd etməliyəm. Çünki tarixi xronologiya bunu istisna edir. Belə ki, müəyyən etdiyimiz kimi, Aşıq Söyün 1838-ci ildə, M.P. Vaqif isə rəsmi tarixə inansaq, 1717-ci ildə doğulmuşlar. Əgər Söyünü dünyaya gətirəndə onun anasının 31 yaşı var- dısa, Vaqif öz bacısından 90 il(!),21 yaşı vardısa, 100 il(!!) böyük olmalı idi ki, bu da fantaziyadan başqa bir şey deyil. Həmin səbəbdən də Aşıq Söyünün Vaqifi n bacısı nəvəsi ol- ması da şübhəlidir. Olsa-olsa, bəlkə bacısı nəticəsi ola bilər. Bir şeyə təəcüb edirəm-tutaq ki, tədqiqatçı alimlər Aşıq Sö- yünün 1811-ci ildə doğulması haqqındakı rəsmi bioqrafi - yasına inanıblar, yenə də böyük qohumundan 96 yaş kiçik olur və onun necə bacısı oğlu ola bilərdi? Beləliklə, aydın olur ki, əksər alimlərimiz, xüsusilə fi lologiya sahəsinin tədqiqatçıları hardansa eşitdikləri, sənədə-sübuta əsaslan- mayan məlumatları məntiqi süzgəcdən keçirmədən (bəlkə bunu etmək heç ağıllarına da gəlmir) laqeydcəsinə istifadə edir və olduqca yanlış məlumatlar yayırlar ki, sonradan bu məlumatları dəqiqləşdirib dəyişmək də böyük problemlər doğurur, mübahisələrə səbəb olur. Aşıq Söyün Şəmkirlinin şeirlərini toplayıb 1991-ci ildə, aşığın anadan olmasının 180 illiyi ilə bağlı tədbir- lərdən biri kimi nəşr etdirən prof.Rüstəm Rüstəmzadə ön sözdə yazır(o da başqa müəllifl ər kimi aşığın 1811-ci ildə doğulduğunu bildirir və adını da Hüseyn yazır): “Filologi- ya elmləri namizədi Əhliman Axundovun yazdığına görə, Hüseynin anası Zəhra xanım M.P.Vaqifi n bacısıdır, özü də 151 Haqq-nahaqq seçilər Haqq divanında əslən Qazax mahalının Dağ Kəsəmən kəndindəndir. Ailəsi Dağ Kəsəməndən gələrək əvvəlcə Şəmkirin Qapanlı, sonra Qaracaəmirli kəndində məskən salmışlar”(“Aşıq Hüseyn Şəmkirli. Toplayanı, tərtib edəni, ön sözün müəllifi f.e.d., professor Rüstəm Rüstəmzadə”. Bakı, 1991, səh.3) Doğrudanmı bu elmi dərəcəli alimlər hələ 1-ci, 2-ci si- nifl ərdə keçirilən toplama və çıxma əməllərini bilməyiblər? İnsan özündən 121 yaş böyük olan başqa birinin necə bacısı oğlu ola bilər? Bunun üçün bəşəriyyət Adəmin dövründəki kimi 900 ildən artıq yaşamalı idi! Əgər Tövrata inansaq, Nuhun tufanından sonra təəssüf ki, Allah insanların yuxa- rı yaş həddini 120 ilə endirib, tibbin XVIII-XIX əsrlərdəki səviyyəsinə görə isə inanmıram ki, bizim regiondakı adam- ların orta həyat müddəti 60-70 ildən yuxarı olaydı. Düzdür, istisna hallarda insanlar 100 yaşına da çatırdı, amma biz orta yaş həddindən danışırıq. Professor Q.Namazov da həmkarlarının səhvini tək- rar edir, həm də özünə əlavə bir problem yaradır: “Bəzi mənbələrə və ustadın qalan nəsillərinin dediklərinə görə, anası Zəhra xanım M.P.Vaqifi n bacısı imiş”(“Ozan-aşıq sənətinin tarixi” Bakı. 2013, səh.279). Hansı mənbələr- dir onlar? Tədqiqatçı alim bu cür cümlə işlədə bilməz, mənbələrə istinad edilirsə, hökmən həmin mənbə göstə- rilməlidir. Biz, əlbəttə, rəsmi tərcümeyi-halına görə Aşıq Söyünün vəfatından 12 il sonra dünyaya gələn Ə.Axun- dovu mənbə kimi qəbul edə bilmərik, amma professor R. Rüstəmzadə öz işini bir az ehtiyatlı tutaraq məsuliyyəti Ə.Axundovun üzərinə atmaq istəsə də onun işlətdiyi “fi - lolologiya elmləri namizədi Ə.Axundovun yazdığına görə Hüseynin anası Zəhra xanım M.P.Vaqifi n bacısıdır”,-ifa- dəsi ilə özünü sığortalaya bilməz. Əgər Ə.Axundova is- tinad edirsinizsə, heç olmasa, Ə.Axundovun bunu hansı əsərində yazdığını, əsərin nəşr tarixini və səhifəni göstər- 152 Nazir Əhmədli məlisiniz ki, oxucu sizin də, istinad etdiyiniz tədqiqatçının da fi krinin mötəbər, söykəndiyi mənbənin etibarlı olub-ol- madısğını yoxlaya bilsin. Axı, bu elmdir, əgər bunu aşıqlar danışsa, şifahi xalq ədəbiyyatı, rəvayət kimi keçmək olar. Amma göründüyü kimi, bizim əksər folklorşünaslarımız da özlərini tədqiq etdilkəri aşıqların yerinə qoyub rəvayət- lər uydurmaqla məşğul olurlar. ”Filologiya elmləri na- mizədi Ə.Axundovun yazdığına görə” ifadəsi son dərəcə qeyri-elmi ifadədir, heç olmasa, onun hansı əsərində bunu yazdığı göstərilməlidir ki, oxucu istəsə, Ə.Axundovun həmin əsərinə müraciət edib onun mülahizələri ilə tanış olsun. Ə.Axundovun bu qənaətə nəyin hesabına gəldiyini görsün. Yaxud, bəlkə R.Rüstəmzadə Ə.Axundova böhtan atır, Ə.Axundov heç belə məzmunda bir şey yazmayıb? Beləliklə, professor R.Rüstəmzadınin həmin cümləsi elmi deyil,dedi-qodu söhbətini xatırladır. Başqa bir folklorşünas alim, professor P.Əfəndiyev də professor həmkarları kimi hərəkət edib.”Azərbaycan şifa- hi xalq ədəbiyyatı” (Bakı, 1992) kitabının müəllifi olan P.Əfəndiyev yazır: “Ə.Axundov Aşıq Hüseynin anadan olma, vəfat etmə illərini dəqiqləşdirməyə çalışmışdır. O, yazır: “Aşıq Hüseyn təqribən 1811-ci ildə anadan olmuş- dur. Deyildiyinə görə, şair Molla Pənahın bacısı oğludur”. (səh. 283). Prof. P.Əfəndiyev də professor R.Rüstəmzadə kimi sitatı haradan gətirdiyini göstərmir. Professor S.Paşayev fantaziyasına görə həmkarlarını geridə qoyur, professorlar R.Rüstəmzadə və Q.Namazo- vun aşığın Zəhra kimi təqdim etdikləri anasını Tükəzbana döndərir: “Bir ehtimala görə, əsilləri Qazağın Dağ Kəsəmən kəndinin Sarılar nəslindəndir. Özü isə Molla Pənah Vaqifi n bacısı Tükəzbanın oğludur”(S,Paşayev. “XIX əsr Azər- baycan aşıq yaradıcılığı. Bakı. 1990, səh.40). S.Paşa- yev işini bir az ehtiyatlı tutaraq, “Ə.Axundovun yazdığına Yüklə 306,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|