Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
126 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER Su ver çeşme su götüyerim Kürt oğluna Su ver çeşme su götüreyim bey oğluna. Haydi çeşme, tez doldur tası, bey oğluna su götüreyim Su ver, su ver çeşme Murat Hana su götüreyim 13 . Daha sonra Siranlar’ın evine Rusya’dan Antranik isminde bir adam gelir. Onun gelişinin ardından Siranlar’la Mıkkolar’ın arasına bir soğukluk girer. Derken, nasıl olduğunu tam olarak kimse anlayamadan, köyler ara- sında silâhlı çatışma başlar. Sason’dan, Van’dan Ermenilerin Müslümanla- rı katlettikleri haberleri gelir. Bir gün Mıkkolar’ın köyü Ermeniler tarafından kılıçtan geçirilir ve yakılır. Mıkko’nun anası öldürülüp başı ve bir göğsü kesilmiştir. Kurtulan tek kişi, olay anında köyde bulunmayan Mıkko’dur. Katliamı, köyün arazi- sinin sahibi olan Dahar Paşa’ya haber verir. Paşanın adamları da misilleme olarak Ermeni köyünü basarlar. Altlarındaki atın zayıf ve güçsüz olması sebebiyle köye girmekte geç kalan Mıkko ve babası, Siran’ın ve annesinin ölüsüyle karşılaşırlar. Üzerlerinde şok tesiri yapan bu durum karşısında Mıkko, Babam ağladı, ben ağladım der. Olayı izah ederken de Bizi Ermeni üstüne yollayan Hamidiye paşaları, elimize İngiliz onlusu verdiler. Erme- ninin elinde de İngiliz onlusu vardı 14
kendi içindeki çelişkisini ortaya koyar. Ermenilerin daha sonraları Suriye’ye, Kafkasya’ya gittikleri belirtilir. Saragöl romanı, Doğu Anadolu’daki kırlık kesim insanlarımızla söz konusu yörede yaşayan Ermenilerin aynı tabiatı, aynı havayı, aynı suyu nasıl paylaştıklarını, bir başka ifadeyle, müşterek bir cemiyet hayatını na- sıl sürdürdüklerini göstermesi bakımından diğer romanlardaki örneklerle az-çok benzeşirken, bir Kürt çocuğuyla (Guro) bir Ermeni kızı (Ahçik) arasındaki pek sâfi yâne ve derin sevgiyi işlemesiyle öbür eserlere fark ya- par. Bu aşkın trajik sonu ise okuyucuyu, bütün zihin enerjisiyle, beşerî hakikatler üzerinde düşünmeye sevk eder. Kemal Tahir’in Esir Şehrin İnsanları’ndaki 15 Mığırdıç Efendi, roma- nın baş kahramanı Kamil Bey’in çevresinde yer alan Ermeni bir roman kişisidir. 13 Polat, a.g.e., s.88. 14 Polat, a.g.e., s.120. 15 Kemal Tahir, Esir Şehrin İnsanları, Adam Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 1993.
127 Yrd. Doç. Dr. Esat CAN Kâmil Bey Karadayı, gazetesinde çalışmaya başladıktan sonra basın dünyasının dışarıdan görülmeyen ve bilinmeyen cephesine de yavaş yavaş nüfuz eder ve öğrendikçe hayreti artar. Zira, burada Yalnız zanaat özellikle-
16 . İşte bunlardan biri de basımevinin yaşı belirsiz Ermeni patronu Mı- ğırdıç Efendi’dir. Yazar onu, Acayip adamdı diyerek türlü ayrıntıyla anla- tırken, asıl konusunu bırakıp, romandan bağımsız bir karakteri tanıtmaya dalmış gibidir: Söz gelimi basımevinin sahibi Mığırdıç Efendi, Kâmil Bey’e göre uzun uzadıya incelenmesi gereken çapraşık bir konuydu. ‘Vapurda kar- şımıza, tramvayda yanımıza oturan nice Mığırdıç Efendiler görürüz de, hiçbir şeyden şüphelenmeyerek haklarında kendimizce bir açıklamaya va- rıp rahatlarız!’ diye düşünüyordu. Mığırdıç Efendi acayip adamdı. Bir gün Nedime Hanım, ondan söz ederken: ‘Gözlerinden akan damlalar canlı... Yalnız bu damlalar’ demişti. Gerçekten de böyleydi. Kalın camlı gözlük- lerinin arkasındaki donuk kara gözleri sanki asla kırpılmıyor, anlamlarını hiç değiştirmiyordu. Gözleri gibi, kara elbisesi, kocaman ayakları da san- ki çoktan ölmüştü. Mığırdıç Efendi’ye, bağırırken, gülerken, dolaşırken rastlamak da mümkün değildi. Ne zaman uğrasa, bu yaşı belirsiz Ermeni- yi camekânla çevrilmiş masanın arkasında, öyle cansız oturur buluyordu. Bir şey yazdığı, hesap yaptığı da yoktu. Eğer kaybola kaybola on iki tane kalmış sarı tesbihini sol eliyle şıkır şıkır çevirmese, kalp sektesinden çok- tan ölmüş de, apansız ölümüne, gene kendisi ağlamaya başlamış sanılırdı. Para bile onun için sanki hiç önemli değildi. Nitekim, makinelerinin bastı- ğı yazıları da zerre kadar umursamıyordu. İsteyen Mustafa Kemal hakkın- da idam fermanı bastırsın, dileyen Padişahı tahtından alaşağı edecek ihtilâl kararnamesi... Kâmil Bey’i ilk gördüğü gün, kendisine mahsus bir ölçüyle ölçerek, kendisine mahsus bir insan kalıbına koymuş, öylece bırakmıştı. Bu ayırım- da, Kâmil Bey, soğuk fakat nezaketli bir ‘merhaba’ya lâyıktı o kadar... Bir zaman sonra bu ‘merhaba’ya yüzünün yalnız alt kısmiyle zorla yapılan bir de gülümseme eklendi. Bunlar yerine getirilince, sol eli, üç parmağıyle kı- sacık tesbihi çevirmeyi aralıksız sürdürüyor. Mığırdıç Efendi, gözlerinden akan suları silmeyi bile gerekli görmeksizin öylece oturuyordu 17 .
17 Tahir, a.g.e., s.131. 128 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER Attilâ İlhan’ın Sırtlan Payı’ndaki 18 Pandikyan Efendi, yalnızca bir ro- man kahramanı değil aynı zamanda bir tarihî şahsiyettir. Attilâ İlhan’ın tasvirine göre Pandikyan Efendi, taranmış pos bıyıklı, redingotlu, yeleği gümüş köstekli, fesi kalıpsız, orta yaşlı bir adamdır. Son derece Osmanlı ve çelebidir. Istılahlı Bâbıali Osmanlıcası ile konuşur 19 . İngiliz İstihbarat dairesinde müdür olan Pandikyan Efendi, Kuvâ-yı Millîyecilere sürekli olarak çok önemli istihbarat bilgileri aktarır. Çünkü o şuurlu bir vatanse- verdir: —… Oğlum, ben Osmanlıyım. Osmanlı doğdum, Osmanlı öleceğim, bu lâfıma bir mim koy, e mi? Hâl-i hazırda sen bakma İngiltere devlet-i fe- himesinin İstihbarat dairesinden sebeplendiğime, ben bilirim ki bu Avrupa keferesi bize ekmek vermez, hâşa huzurdan köpek gibi de kullanır: Rumları nasıl kullandıklarına hep birlikte şahit olmadık mı, Antranik Paşa’nın mu- hayyel Ermenistan’ını da istikbalde bekleyen budur 20 … Turgut Özakman da Şu Çılgın Türkler 21 adlı eserinde aynı kahrama- na ve daha kapsamlı olarak yer verir. Türk subayları Pandikyan Efendi’yi önce takip edip tabanca tehtidi ile alarak kendi mekânlarına götürürler. Subaylarla Pandikyan Efendi arasında şu konuşma geçer:
18 Attilâ İlhan, Sırtlan Payı, Bilgi Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul 1992. 19 İlhan, a.g.e., s.357. 20 İlhan, a.g.e., s.360. 21 Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, Bilgi Yayınevi, 14. Baskı, Ankara 2005.
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|