Hazirlayanlar

115

Yrd. Doç. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK / Sevda ALTINSOY

- Bardır mende bir adam maŋa oxşaş, da ölümlü iş etiptir. Anıŋ başını 

kesiŋiz menim üçün da meni saxlaŋız. Kerek bolgaymen 1 kün menim xa-

nıma.

 Xigarnı saxladılar da kişini kestiler.

 

Xanga xaber bardı ki Xigar kesildi. 

 

Asoresdan ulusu Xayğuga tüştü. Kettiler ulustan da p’arawon xan-

ga berindiler.

 

İşitti p’arawon xan ki Xigar kesildi. Ulu elçiler yeberdi Senék’arém 

xanga, ki yeber maŋa anuŋ ki adam, ki neki sorsam, cuap bergey, dane 

türlü adam ki, uslu da axıllı bolgay, ki ne türlü avadanlıx aytsam maŋa 

tüzgey.

 

Senék’arém xan ündetti ulu biylerin da sarnattı bitikni. Ayttı xan:

-  De, bu işke kim cuvap berir.

Ayttılar:

Xanım, kimese bolmas bu işke cuvap berme, tek Natan, ki Xigardan 

övrendi barçanı.

Ündetti xan Natannı da ayttı:

- Bolurmısen bu işke cuap berme?

Ayttı Natan:

-  Men dügül. Yohese menim ki 1000 de bolsa bolmas muŋar cuap 

berme.

Andan soŋra xan hayıfsındı Xigarnı kendiniŋ biyleri bile, xorxup 

p’arawon xandan, ki ulu çerüv bile kelmegey üsne. Da ayttı Senék’arém 

xan:

-  Kim ki maŋa Xigarnı turğuzgay edi, yarım xanlıxımnı aŋar berir 

edim!

Keldi Apusmak atlı biy da ayttı:

-  Meni tiridir Xigar!

Neçik ayttı, bardı, da keltirdi tezinden Xigarnı, da turğuzdu xannıŋ 

alnına, da xigar ölü çireyin alıp edi.

Kördü xan, da asrı süvündü, da ayttı:

- Alğışlıdır Teŋri, ki bügün Xigarnı ölüden turğuzdu! Yeberdi anı 

xan, ki: 

- Bar, 

arın, da yuvun, da semir, da 40 künde dire kereksen maŋa.

---

116

HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER

Xaçan ki 40 künden soŋra keldim xan xatına, ayttı xan:

-  Sen menim alafımnı  işitiŋ mi – maŋa ne elçiler keldi P’arawon 

xandan?

Ayttım:

- Xanım, men barıyım boyum bile da tuziyim bu işlerni barça.

Bardı, da tüzdü da yasadı.

Da keldi ulu süvünçlük bile da, ulu başxışlar bile P’arawon xandan 

Senék’arém xanga. Xan utrusuna çıxtı ulu biyleri bile. Xaytıp keldiler, kim-

ler xaçıp ediler: İşittiler, ki Xigar tiridir.

Andan soŋra ayttı xan:

- Ne klersen saŋa beriyim.

Ayttım:

- Xanım, senden neme klemen, tek maŋa xardaşım oğlun Natannı 

ber.

Xaçan berdi maŋa Natannı, ayttım xuluma baylama stolpka. Ançax 

dağın köp aytmaxtan soŋra 1 söz aytır edim, da xulum xamçılar edi. Ayt-

tım:

- Oğlum, Teŋrim menim saxladı meni menim anmeğlıxım bile da seni 

tas etti seniŋ yamanlıxıŋa köre. Teŋri etkey seniŋ da menim aramızga yar-

ğunı.

Ol sahat işitti da çatladı, da ayttım:

- Oğlum yaxşı xılıngan yaxşı tapar da yaman xılıngan yaman tapar. 

Da kim kimge çuxur xazsa, kendi düşer. Yaxşılıx yaxşılıx bile tügellenir, da 

yamanlıx yamanlıx bile tügellenir.

Bügünge diyin caht etsin oğul atanıŋ – ananıŋ alğışın algay da könü-

lük bile yürügey, ammén.

---

117

Yrd. Doç. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK / Sevda ALTINSOY

Kaynaklar

Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri Sözlüğü I-II, Ankara 1984.

Alptekin, Ali Berat, Kirmanşah Hikâyesi, Ankara 1999.

Altınkaynak, Erdoğan, Gregorian Kıpçak Dil Yadigarları, İstanbul 2006

__________, Türk Halk Hikâyeleri (Metin-Tahlil), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 

Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 1992.

Arat, Reşid Rahmeti, Kutadgu Bilig, Ankara 1988.

Deny, J., E. Trijarski, “Histoire du Sage Hikar’ Dans la Version Armeno Kıptchak”, 

Rocznik Orientalistyczny, 27, Wiezbaden 1964.

Duymaz, Ali, Kerem ile Aslı Hikâyesi, Ankara 2001.

Düzgün, Dilâver, Âşık Mevlüt İhsanî, Erzurum 1997.

__________, Âşık Mustafa Ruhanî, Erzurum 1997.

Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, ‘Dirse Han Oğlu Boğaç Han Destanı, Kam 

Püre’nin Oğlu Bamsı Beyrek Destanı’, İstanbul 2000. 

Garkavets, Aleksandr, Kıpçakskoye Pismennoye Naslediye, Almaata 2002.

Gülensoy, Tuncer, Manas Destanı, Ankara 2002. 

Krımskiy, Agatangel Yefi moviç, Türki, İh MoVi Ta Literaturi, 1930

Kudasov, S. J., Armian Jazulı Kıpşak Eskertkişi ‘Dana Hikar Sözinin Tili’, Almatı 

1990.

Kur’an-ı Kerim, Ali İmran Suresi.

Kutsi, Tahir, Köroğlu, İstanbul 1975.

Küçük, Abdurrahman, Ermeni Kilisesi ve Türkler, Ankara 1997.

Mert, Hamdi, Hünkar Hacı Bektaş Veli, Ankara ?.

Onur, M. Naci, Yusuf ve Züleyha, Ankara 1986.

Togan, Zeki Velidi, Oğuz Kağan Destanı, İstanbul 1972.

Trıyarski, E., “O Dialektnoy Differentsiatsii Armiyano-Kıpçakskogo Yazıka, Çeviren 

N. M. Karpoviç, Sovetskaya Türkologiya, IV, 1987. 

Türkmen, Fikret, Âşık Garip Hikâyesi, Ankara 1995. 

---

---

MİLLÎ MÜCADELE ROMANLARINDA

TÜRK-ERMENİ İLİŞKİLERİ

Yrd. Doç. Dr. Esat CAN

Trakya Üniversitesi  Fen-Edebiyat Fakültesi 

E-mail: [e-mail]; Tel: [phone] 235 28 24/1271

---