Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
123 Yrd. Doç. Dr. Esat CAN —Sus ülen, gâvur deme kendine. Minas artık hasta çocuğa meddahlık yapıyordu, yüksek sesle konuş- tu: —Desem de, demesem de gâvur değil miyim? Üzme kendini üzme; ben Osmanlıyım Ali Emmi, Osmanlı. Şimdi sen nasılsın bakalım? —Eh işte.………………….. Minas sanki bir ilâç tatbik ediyordu. Gürültücülüğünü iyice artırdı: —Şuna bak Reis bey, şuna bak; bu kurt kocadığını nihayet anlamış değil mi? Ali Emmi biraz kendine gelir gibi olmuştu: —Doğru… senin gibi… bi … köpeğin… Minas bir kahkaha atarak tamamladı: —Maskarası olunca anladın ha?. Oh olsun. Fakat ben sana işin doğ- rusunu diyeyim mi? Sana asıl ağır gelen bir gâvura muhtaç olmak. —Sus dedim ülen… zorlama kendini gâvur olmak için.. Bi kalkayın seni sünnet ettirmezsem bana da Ali… Öksürmeğe başladı. —Yorma kendini 5 . Minas, Ali Emmi’nin ilâçlarını eczaneden kendisi alıp getirir: Sedirden aldığı ot yastıkları arkasına koyup doğrulttu: —Şimdi ben gidip ilâç getireceğim. O zamana kadar da pek konuş- ma. Küçük Hacı biraz itiraz edecek oldu. Fakat Minas dinlemedi: —İçinizde en genç benim. Sonra eczacıyı da benden başkası kaldıra- maz. Çıktı. Ali Emmi bitkinlikten çok, içliliğin titrettiği bir sesle: —Bu da gâvur, dedi, töbe töbe. ve Reis bey, Akşehir’de tam bir minyatürünü bulan büyük trajediyi düşündü: Bir vakitler (…) aynı hava, aynı su ve aynı nimetler, aynı haklarla eşit olarak, hem de aynı selâmlaşmalar, aynı gülümseyişlerle paylaşılıyor- du. Gelenek, görenek, inanç ayrılıkları için, dağsal köylerin giyim kuşam, 5 Buğra, a.g.e., s.496. 124 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER ağız ve oturup kalkma özelliklerine gösterilen hoşgörürlük, hattâ fazlasıy- la vardı. Asıl doğru söylenişi ile bu ayrılıklar mesele değildi. Eşsiz İslâm kalbinin ve kafasının yarattığı Osmanlı düzeni içinde bütün münasebetler insana yakışan halini buluyordu 6 . Durumu giderek ağırlaşan Ali Emmi vefatından önce yakınlarına vasi- yette bulunurken sözlerinin başında Doktor Minas’a yer verir:
Bölücülük aleyhtarı ve Osmanlılık değerlerine bağlı bu Ermeni dok- tor, Rum manifaturacı Eftim ve Vasilâki ile birlikte, romandaki müspet üç azınlık ferdinden biridir. Yazara göre, onlar gibi dürüst ve devlet şuuruna sahip daha pek çok Rum ve Ermeni vardır. Nitekim bu grup, Müslüman mahallesine yapılacak bir gece baskınını da kararlılıkları sayesinde engel- leyebilmiştir. Fakat bu insanlar büyük sosyal çalkantılar ve savaş hengâ- mesi içinde ne İsa’ya, ne de Musa’ya yaranabilmişlerdir. Tarık Buğra’nın, kadro olarak pek zengin romanında çeşitli şahıslar arasında yer verdiği farklı bir tip de işte bu müspet azınlık tipidir. Ondan önceki Millî Mücadele romanlarında bu hacimde yer verilmiş müspet azın- lık tipine rastlamıyoruz. Bu yaklaşımda yazarın objektif olma ve objektif kalma gayretiyle insan sevgisini buluyoruz. Behçet Necatigil, Ermeni Doktor Minas’ı Osmanlı ruhunun güzel ör- neği olarak niteler ve yazarı da böyle bir tip yaratmakla başarılı bulur 8 . Ömer Polat’ın asıl konusu itibarıyla, beylerle köylüler arasındaki arazi ihtilâfını işleyen Saragöl 9
dağı eteklerinde, Van gölü kıyısında, Bingöl yaylalarında, Harran ovasında göçer olarak yaşarken daha sonra isânı tercih eden bir Kürt obası, eserin şahıs kadrosunun ekseriyetini oluşturur. Sayfalarının çoğu, toprak anlaş- mazlığı ve kavgasına, makinalaşmanın köydeki hayat üzerine etkilerine 10
ayrılan romanın üçte birlik bir bölümünde de, uzun bir geriye dönüş halin- de, Müslüman halk ile Ermenilerin münasebetlerine yer verilir: 6 Buğra, a.g.e., s.497. 7 Buğra, a.g.e., s.501. 8 Behçet Necatigil, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul 1979, s.311. 9 Ömer Polat, Saragöl, May Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 1974. 10 Bkz. Ramazan Kaplan, Türk Romanında Köy, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara 1997, s.329-331. 125 Yrd. Doç. Dr. Esat CAN Oba, göçerlikten yerleşik hayata geçmeye karar verince uygun mekân olarak Süphan dağı eteklerinde bir yamaç düşünülür. Burası aynı zamanda bir Ermeni köyüne komşudur. Obalılar bundan ayrıca memnuniyet duyar- lar, çünkü şimdiye kadar bu ellerde bir Ermeniden kötülük görmemişler- dir 11
evleri, akkavaklı bahçeleri ve kilisesi olan şirin bir yerdir. Ermeniler, ge- lenleri konuk edip ağarlar, onlara ömürleri boyunca görmedikleri yemek- ler ikram ederler. Sonraki günlerde göçer köyünün kurulmasına başlanır. Evlerini Ermeni ustaların inşâ ettiği köye Milân adı verilir. Ardından Er- meni köyü ile Milân arasında komşuluk münasebetleri ve geliş gidişler başlar. Ermeniler, sosyal yönden, yöredeki Müslüman köylerinden hay- li ileridirler. O zamana kadar yalnızca hayvancılıkla uğraşan Milân köyü halkı, hayvan koşmayı, çift sürmeyi, tırpan çekmeyi ve ekin tırmıklamayı Ermenilerden öğrenir. Müslümanlar Ermeni köyünden kız alır, Ermeniler Müslüman çocuklarına kirve olurlar. Romanın baş kahramanı Mıkko’ya da Ermeni Zadik Usta kirve olur. İki aile arasında çok yakın ve dostane münasebetler kurulur. İhtiyaçlarını birbirlerinden karşılarlar, sırasında birbirlerine hediyeler verirler. Söz geli- mi, Mıkko’nun ailesi Zadik Ustalara tereyağı gönderir, Zadikler de onlara bal verirler. Her ziyarette mutlaka yemek teklif edilir veya sofra kurulur. Zadik Usta Mıkko’nun babasına kardaşlık diye hitap eder. Eserin devamında, on beş yaşındaki Mıkko, Zadik Ustanın kızı Siran’a âşık olur. Hemen hemen aynı yaştaki iki ergen çocuk, köyde ve kırda çe- şitli vesilelerle beraber olup gezer dolaşırlar. Bir gün kız, Mıkko’ya Erme- nice bir türkü söyler. Bu türküde bir Ermeni kızının bir Kürt gencine âşkı anlatılır:
12
11 Polat, a.g.e., s.71. 12 Bir Ermeni halk türküsünün Türkçesi. Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|