HəSƏn həSƏnov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
83 Qafqaz Vilay ət Partiya Komitəsinin Plenumunda N.Nərimanovun təklifi ilə, Öm ər Faiq Nemanzadənin başçılığı ilə Gürcüstanda müsəlmanlar arasında iş aparmaq üçün xüsusi t əşkilat yaradılır (225, 16). 20-ci illərdə hökumət tərəfindən Abdulla Şaiqə Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin yazılmağı sifariş edilmiş və o, bu tapşırığı uğurla yerinə yetirmişdir. 1923-cü ildə N.Nərimanov Abdulla Şaiqin mü əllimliyinin 40 illik yubileyində iştirak etmiş və orada çıxış etmişdir (418). C əfər Cabbarlı Müsavat partiyasının gizli təşkilatının katibi olduğuna baxmayaraq N.N ərimanov onunla əməkdaşlıq etmişdir. İlk azərbaycanlı opera müğənnisi, vokal s ənətçisi, İtaliyada təhsil alan Şövkət Məmmədova 1922-ci ildə Xalq Maarif Komissarlığının qərarı ilə ilk Azərbaycan teatr məktəbinə müdir təyin edilmişdir. 20-ci ill ərdə Xavər xanım Qayıbova Xalq Maarif Komissarlığı nəzdində müsəlman qadınlarının musiqi studiyasına rəhbərlik etmişdir. Az ərbaycanın görkəmli maarifçisi, publisisti, yazıçı və müəllimi Şəfiqə xanım Əfəndizadə 1920-1926-cı illərdə Azərbaycan Darülmüəllimatda dərs dem əyə cəlb olunmuşdur. Eyni zamanda 1923-1927-ci illərdə Azərbaycan partiya v ə sovet məktəbində dərs vermişdir. 1923-cü ildən Azərbaycan MİK-ə üzv seçilmişdir. O, N.Nərimanovun Gülsüm xanımla ailə qurması üçün elçilik etmişdir (421). Fevral inqilabından sonra Səməd bəy Acalovun maarifpərvər fəaliyyəti ictimai m əna kəsb etmişdir. O, Ə.Topçubaşov, M.Rəsulzadə və b. ilə əməkdaşlıq etmişdir (349, 6 oktyabr 1917, № 199; 7 sentyabr, № 200; 26 sentyabr, № 214; 28 aprel, № 93). 1920-ci ildən Azərbaycanda yeni tipli, ana dili əsasında qurulmalı olan m əktəbin yaranması yolunda S.Acalov ön sıralarda gedənlərdən biri olmuşdur. N.Nərimanovun təşəbbüsü ilə Abdulla Şaiq, M.Mahmudbəyov və başqaları ilə yanaşı, o da dərslik komissiyasının üzvü olmuşdur. S.Acalov coğrafiya, təbiət dərsliklərini Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. Şifahi xalq ədəbiyyatının toplanıb nəşr olunmasında iştirak etmişdir (3, c. 1, s.392). 1920-ci ild ən N.Nərimanovun təşəbbüsü ilə müəllim kadrlarının, yeni proqram və d ərsliklərin hazırlanmasında (xüsusən də riyaziyyat sahəsində) yorulmadan f əaliyyət göstərmişdir. S əməd Mənsur N.Nərimanovla Moskvada SSRİ MİK rəyasət heyətinin ümumi şöbəsində işləmişdir. N.Nərimanovun qərarı ilə Nəcəf bəy Vəzirov Az ərbaycan İnqilab Komitəsinin Qarabağ nümayəndə heyətinin üzvü təyin olunmuşdur. Bundan başqa ona professor maaşı təyin olunmuşdur. Süleyman M əlikovun məqaləsində deyilir: “Nəcəf bəy Vəzirov şairanə bir məcazi misal g ətirib. Türk (Azərbaycan) teatrının başlanğıcını bir xarabazarlıqda əkilən ağaca b ənzədir və haman ağacı əkən şəxsiyyət ixtiyar yaşında haman xarabazarlığa qayıtdığı zaman oraya xarabazarlıq əvəzinə abad, gözəl və müəttər bir bağ görm əklə daxil olaraq, kürəyi çiynində birinci bağban Nərimanovu, qayçısı əlində ikinci bağban Sultanməcid Qənizadəni, daha sonra əlində mişarı ilə Əbdürrəhim b əy Haqverdiyevi, arxların yolunu açan Molla Nəsrəddini, ən nəhayət, bu bağçada 84 tar v ə kamançaları ilə Hacıbəyovları... görərək şadlandığını təsvir edır” (350, 8 aprel 1923, № 77). Mustafa M ərdanov xatirələrində N.Nərimanovun teatr xadimlərinə göst ərdiyi diqqəti xüsusi qeyd etmişdir (417, 1956, 14 aprel, № 90). 20-ci illərin əvəllərində Salman Mümtaz tif xəstəliyinə tutulur və N.Nərimanov ona həkim t əyin edir, müalicəsinə də şəxsən özü nəzarət edir. Onun göstərişi ilə Salman Mümtazın evinə gündəlik əlaqə üçün o zamanlar az-az təsadüf edilən telefon ç əkilir. Elə o illərdə Salman Mümtaz “Kommunist” qəzetində klassik irsimizə aid “Unudulmuş yarpaqlar” adlı silsilə məqalələrlə çıxış edir (420). Əzim Əzimzadə Xalq Maarif Komissarlığı ilə sıx əlaqədə olmuşdur. Onıın t əklifi ilə Azərbaycanın tarixi və müasir geyimləri haqqında albom hökumət t ərəfindən nəşr olunmuşdur (196, v.35). N.N ərimanov Həştərxana sürgün olunduqda görkəmli jurnalist və alim F ərhad Ağazadə bir neçə dəfə onun yanına getmişdir. O, hələ 1906-cı ildə Az ərbaycan dili üçün latın qrafikası əsasında “Yeni əlifba layihəsi” hazırlamışdır. F.Ağazadə N.Nərimanovun tövsiyəsi ilə əlifba islahatı ilə məşğul olmuşdur. Vəli Xuluflu, M əmmədhəsən Baharlı, Bəkir Çobanzadə N.Nərimanovun tam mənada əqidə yoldaşları idilər. Bəkir Çobanzadə Bakıya N.Nərimanovun şəxsi müraciəti il ə 1920-ci ildə gəlmişdir. Vəli Xuluflu, Məmmədhəsən Baharlı, Bəkir Çobanzadə N.N ərimanovıın təşəbbüsü ilə yaradılan “Tədqiq” cəmiyyətində çalışmışlar. Əbülqasım Hüseynzadə N.Nərimanovla görüşləri haqqında xüsusi xatirələr yazmışdır. N.Nərimanovun 1920-ci il 6 iyun tarixli sərəncamı ilə görkəmli ziyalı, teatr xadimi C əlil Bağdadbəyov Şamaxıya sovet işlərində çalışmaq üçün fövqəladə kom issarın sərəncamına göndərilmişdir (272). N.Nərimanov görkəmli ictimai xadim, AXC dövründ ə aktiv fəaliyyətdə olan A.Divanbəyoğluna (Sübhanverdixanov) sovet dövründ ə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmağa zəmanət vermişdir. N.Nərimanov Moskvaya Xalq Maarif Komissarlığına Kolesnikova gönd ərdiyi məktubda yazırdı: “Sübhanverdixanovun pedaqoji fəaliyyətinə zəmanət verir əm. N.Nərimanov” (260, v.3). Sübhanverdixanov Maarif Komissarlığında m əsul vəzifədə çalışmışdır. O, N.Nərimanovun təşəbbüsü ilə yaranan Azərbaycan dilind ə dərslik hazırlamaq üçün xüsusi komissiyanın üzvü olmuşdur. Rza T əhmasib 1921-ci il oktyabrın 12-də İ.Əbilovun rəhbərliyi altında Az ərbaycandan Türkiyəyə gedən ilk rəsmi nümayəndə heyətinin üzvü olmuşdur. M.V əkilov, Tağı Şahbazi, Böyükağa Talıblı N.Nərimanovun Azərbaycan hökum ətinə başçılıq etdiyi dövrdə bir neçə yüksək rütbəli vəzifələr tutmuşlar (424). N.N ərimanov Hacağa Abbasov, Abbas Mirzə Şərifzadə, H.Sarabski və bütün teatr ictimaiyy əti ilə əməkdaşlıq edib şəxsi dostluq əlaqələri saxlamış, onlara qayğı göstərmişdir. Bunlardan başqa o, Bəhram Axundov, Əbülfəz Qarayevlə də dostluq əlaqələri saxlamışdır. C əlil Məmmədquluzadənin həyatının çox ağır bir dövründə N.Nərimanov ona əlindən gələn köməyi etmişdir. 1920-ci ilin aprel hadisələri baş verdikdən Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|